Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: "Περί του ότι η απαλλαγή από τις φροντίδες είναι ωφέλιμη στους ησυχαστάς και επιζήμια η είσοδος και έξοδος" (Λόγος ΙΓ΄)

1. O πολύφροντις άνθρωπος δεν μπορεί να γίνη πράος και ήρεμος, διότι οι αναγκαίες αιτίες των πραγμάτων, με τις οποίες ταλαιπωρείται, τον υποχρεώνουν να κινήται σ' αυτές και ν' ασχολήται με αυτά, ακόμη και χωρίς να το θέλη καθόλου, και διασκορπίζουν την γαλήνη και ησυχία του. Πρέπει λοιπόν ο μοναχός να τοποθετηθή απέναντι στον Θεό και να ατενίζη πάντοτε προς αυτόν αμετακίνητα, αν θέλη πραγματικά να φρουρήση τον νου του, να καθαρίση τις μικρές κινήσεις που έρπουν μέσα του και να τις μεταβάλη, και να μάθη να διακρίνη μέσα στην γαλήνη των διαλογισμών τα εισερχόμενα και εξερχόμενα· διότι οι πολλές ασχολίες των μοναχών είναι απόδειξις της χαυνότητός των, που παρεμποδίζει την ετοιμότητα της καλλιέργειας των εντολών του Χριστού, και μαρτυρούν τα ελαττώματά τους προς τα θεία.

2. Αν δεν φθάσης στην αμεριμνία, να μη ζητήσης φως στην ψυχή σου, ούτε γαλήνη και ησυχία στην χαυνότητα των αισθήσεών σου· μη καταβάλης μεγάλες προσπάθειες στα κοσμικά πράγματα, κι' έτσι δεν θα δοκιμάσης ρεμβασμό στο νου ή στην ευχή σου. Χωρίς αδιάλειπτη προσευχή δεν μπορείς να προσεγγίσης στον Θεό, ενώ το να βάλης στον νου σου άλλη μέριμνα μετά τον κόπο της προσευχής προκαλεί διασκορπισμό της διανοίας.

3. Τα δάκρυα, το κτύπημα της κεφαλής κατά την προσευχή και η ζωηρή προσκύνησις ξυπνούν την θερμή γλυκύτητα μέσα στην καρδιά, η καρδιά πετά προς τον Θεό με δοξαστική έκστασι και φωνάζει· «εδίψασε η ψυχή μου για σένα τον Θεό, τον ισχυρό, τον ζωντανό. Πότε θα έλθω και θα εμφανισθώ ενώπιον του προσώπου σου, Κύριε;». Αυτός που ήπιε από τούτον τον οίνο κι' έπειτα τον εστερήθηκε, μόνο αυτός γνωρίζει σε ποια ταλαιπωρία εγκαταλείφθηκε και τι έχασε εξ αιτίας της χαυνότητός του.

4. Ω πόσο κακή είναι η θέα και η ομιλία με τους άλλους γι' αυτούς που ζουν στην ησυχία! Αλήθεια, αδελφοί, είναι χειρότερη από όσο είναι γι' αυτούς που ζουν έξω από την ησυχία. Διότι, όπως η παγωνιά, όταν πέφτη με σφοδρότητα στα βλαστάρια των φυτών, τα ξηραίνει και τα αφανίζει, έτσι και οι συναντήσεις με τους ανθρώπους, ακόμη και αν είναι πολύ σύντομες και φαινομενικά διεξάγονται για το αγαθό, ξηραίνουν τα άνθη των αρετών που άνθισαν πρόσφατα από το καλό κλίμα της ησυχίας και περικυκλώνουν με απλότητα και τρυφερότητα το φυτό της ψυχής, «το φυτευμένο στις όχθες των υδάτων» της μετανοίας. Επίσης, όπως η σφοδρότης της πάχνης, όταν πέφτη επάνω στα νεαρά φυτά, τα κατακαίει, έτσι και η συνάντησις με τους ανθρώπους κατακαίει την ρίζα του νου που άρχισε να παράγη την χλόη των αρετών. Και, αν η ομιλία με εκείνους, που από το ένα μέρος εγκρατεύονται και από το άλλο έχουν μικρά μόνο ελαττώματα, βλάπτει κατά κανόνα την ψυχή, πολύ περισσότερο η λαλιά και η θέα των απαίδευτων και μωρών, για να μη ειπώ των κοσμικών. Πράγματι, όπως ο ευγενής και έντιμος άνθρωπος, όταν μεθύση, ξεχνά την ευγένειά του και ατιμάζεται η αξιοπρέπειά του και καταγελάται η εντιμότης του από τους ξένους λογισμούς, που επεισέρχονται μέσα του με την επήρεια του οίνου, έτσι και η σωφροσύνη της ψυχής θολώνεται από τη θέα και την ομιλία των ανθρώπων και λησμονεί τον τρόπο της προφυλάξεώς της και απαλείφεται από την διάνοιά της ο σκοπός του θελήματός της και ξεριζώνεται απ' αυτήν κάθε βάσις επαινετής αξιοπρέπειας.

5. Αν λοιπόν και μόνο οι συναντήσεις και διαχύσεις, που συμβαίνουν στον ησυχάζοντα κατά την ώρα του μετεωρισμού, ή και η απλή προσέγγισις των ανθρώπων, για να ιδούν και ακούσουν επαρκούν σε τούτο, δηλαδή στο να του προκαλέσουν ψυχρότητα και θόλωσι του νου για τα θεία τα εισερχόμενα δια των πυλών της οράσεως και τα επεισερχόμενα διά της ακοής· και αν η μικρή ώρα μπορή να φέρη τόση ζημία στον εγκρατή μοναχό, τι θα ειπούμε περί των συνεχών συναντήσεων και μάλιστα μακράς διαρκείας; Διότι η αναθυμίασις που ανέρχεται από την κοιλιά δεν αφήνει τον νου να δεχθή την θεία επίγνωσι, αλλά τον σκοτίζει, με όποιον τρόπο σκοτίζει τον αέρα η ομίχλη που ανεβαίνει από την υγρασία της γης.

6. Εξ άλλου η υπερηφάνεια δεν αντιλαμβάνεται ότι βαδίζει ανάμεσα στο σκότος και δεν γνωρίζει την έννοια της σοφίας. Πώς είναι δυνατό άλλωστε να γνωρίζη, αφού είναι σκοτισμένη; Γι' αυτό λοιπόν μέσα στον σκοτισμένο λογισμό της επαίρεται επάνω από όλα τα πράγματα, ενώ είναι ευτελέστερη και ασθενέστερη, και δεν μπορεί να μάθη τις οδούς του Κυρίου. Ο δε Κύριος κρύβει απ' αυτήν το θέλημά του, διότι δεν ηθέλησε να πορευθή στην οδό των ταπεινών ανθρώπων.

Δοξασμένος να είναι ο Θεός μας στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

Μετάφραση: Παναγιώτης Χρήστου
--------------------------------------------------------
πηγή: Ισαάκ του Σύρου, "Λόγοι Ασκητικοί (Α΄-ΚΣΤ΄), Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 2009.