Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: "Περί της πορείας της μοναχικής ζωής"

Σύντομη περιγραφή των ειδών της μοναχικής ζωής και πώς και με ποιον τρόπο γεννώνται οι αρετές η μία από την άλλη

1. Kατά την επίπονη εργασία γεννάται η άμετρη θέρμη που αναπτύσσεται στην καρδιά από τις θερμές ενθυμήσεις, νεότευκτες στην διάνοια. Η εργασία αυτή και η προφύλαξις λεπτύνουν τον νου με τη θέρμη τους και του προσφέρουν ικανότητα οράσεως. Κι' αυτή η όρασις γεννά τους θερμούς λογισμούς, που προανέφερα, στο βάθος της διορατικής δυνάμεως της ψυχής, που ονομάζεται θεωρία. Αυτή η θεωρία γεννά την θέρμη, και από την θέρμη αυτή, που προέρχεται από την χάρι της θεωρίας, γεννάται η ροή των δακρύων.

2. Από την αρχή βέβαια υπάρχει μικρό κέρδος, δηλαδή την μιά ημέρα έρχονται πολλές φορές στον άνθρωπο δάκρυα που πάλι εκλείπουν, αλλά έπειτα έρχεται το ακατάπαυστο δάκρυ, και από τα ακατάπαυστα δάκρυα δέχεται η ψυχή την ειρήνη των λογισμών. Από την ειρήνη πάλι των λογισμών υψώνεται στην καθαρότητα του νου, και δια της καθαρότητος του νου έρχεται ο άνθρωπος στην θέα των μυστηρίων του Θεού, διότι η καθαρότης είναι κρυμμένη στην ειρήνευσι από τους πολέμους. Έπειτα από αυτά φθάνει ο νους να ιδή αποκαλύψεις και σημεία, όπως είδε ο προφήτης Ιεζεκιήλ. Αυτά τα σημεία εικονίζουν τις τρεις φάσεις κατά τις οποίες προσεγγίζει η ψυχή στον Θεό. Αρχή όλων αυτών είναι η αγαθή πρόθεσις προς τον Θεό και τα αμετάτρεπτα είδη των έργων της ησυχίας, τα οποία γεννώνται από την πολλή εκκοπή και την απομάκρυνσι από τα βιωτικά. Δεν είναι βέβαια πολύ αναγκαίο να αναπτύξωμε λεπτομερώς τα σχετικά με τα είδη τούτα των έργων, διότι είναι σε όλους γνωστά. Αλλ' όμως, επειδή η έκθεσις γι' αυτά είναι αζήμια στους αναγνώστες, μάλλον δε ωφέλιμη, όπως νομίζω εγώ, δεν πρέπει να διστάσω να τα εκθέσω.

3. Αυτά τα είδη είναι η πείνα, η ανάγνωσις, η ολονύκτια και έντονη αγρυπνία, κατά τη δύναμη του καθενός, και το πλήθος των μετανοιών, πράγμα που χρειάζεται να γίνεται και κατά τις ώρες της ημέρας και κατά τη νύκτα πολλές φορές. Πρέπει να κάμωμε τουλάχιστον τριάντα μετάνοιες μια φορά κι' έπειτα να προσκυνούμε τον τίμιο σταυρό και ν' αναχωρούμε. Υπάρχουν βέβαια μερικοί που προσθέτουν σε τούτο το μέτρο κατά τη δύναμί τους. Άλλοι σε μιά νύκτα περνούν τρεις ώρες με εγρήγορο τον νου πέφτοντας με το πρόσωπο κάτω χωρίς βία και μετεωρισμό των λογισμών. Και αυτά τα δύο είδη δηλώνουν και φανερώνουν το μέγεθος του πλούτου της χρηστότητος, δηλαδή της χάριτος, η οποία χορηγείται σε κάθε άνθρωπο ανάλογα με την αξία του.

4. Ποιός δε είναι ο τρόπος της άλλης προσευχής και της εμμονής σ' αυτήν ελεύθερα από κάθε βία, δεν εθεώρησα σωστό να το παρουσιάσω, ούτε να εκθέσω τον τρόπο της με προφορικά λόγια και με γραφή, για να μη νομίση αυτός που διαβάζει και δεν έχει καταλάβει τίποτε από όσα διαβάζει ότι τα γραφόμενα είναι ανωφελή, ηή, αν συμβή να τα γνωρίζη, να μη φθάνη να εξευτελίζη τον αγνοούντα τον τρόπο των πραγμάτων. Από το ένα θα προκληθή μομφή, από το άλλο γέλοιο, και θα ευρεθώ βάρβαρος σε τέτοια πράγματα, κατά τον λόγο του Αποστόλου, που είπε για εκείνον που προφητεύει.

5. Όποιος λοιπόν επιθυμεί να μάθη αυτά τα πράγματα ας βαδίζη στην προαναφερθείσα οδό και ας καταστήση την εργασία συνεχή στη διάνοιά του, και όταν επιτύχη αυτό στην πράξι, τότε θα μάθη μόνος του και δεν θα χρειασθή κανένα διδάσκαλο. Διότι λέγει, να κάθεσαι στο κελλί σου και αυτό μόνο του θα σε διδάξη τα πάντα.

Ας είναι δοξασμένος στους αιώνες ο Θεός μας. Γένοιτο.


Μετάφραση: Παναγιώτης Χρήστου
--------------------------------------------------------
πηγή: Ισαάκ του Σύρου, "Λόγοι Ασκητικοί (Α΄-ΚΣΤ΄), Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 2009.