"Λόγος ΜΔ΄ - Εις την Καινήν Κυριακήν"

(Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)

1. Είναι παλαιός ο νόμος να εορτάζωνται εγκαίνια, και ο νόμος αυτός είναι σωστός, ή, καλύτερα, να τιμώνται τα νέα πράγματα με εγκαίνια. Αυτό δε γίνεται όχι μίαν φοράν μόνον αλλά πολλάς, επειδή κάθε στροφή του έτους επαναφέρει πάλιν την ιδίαν ημέραν, δια να μην εξαφανισθούν με την πάροδον του χρόνου τα καλά, ούτε να παραπέσουν και να σβήσουν εις τα βάθη της λησμονιάς. Εγκαινιάζονται μεν και νησιά προς τον Θεόν, όπως αναγιγνώσκομεν εις τον Ησαΐαν, ο,τιδήποτε και αν θεωρήσωμεν τα νησιά αυτά. Νομίζω δε ότι πρέπει να τα θεωρήσωμεν ως τας εκκλησίας αι οποίαι έχουν δημιουργηθεί πρόσφατα από τους ειδωλολάτρας και αι οποίαι μόλις έχουν σηκωθεί από την αλμυρήν απιστίαν και στερεοποιούνται κατά τέτοιον τρόπον ώστε να ημπορεί να βασισθεί εις αυτά ο Θεός. Εγκαινιάζεται δε χάλκινον τείχος από κάποιον άλλον προφήτην, το οποίον νομίζω ότι εννοεί ψυχήν ισχυράν και ομοίαν με χρυσόν, η οποία εσταθεροποιήθη εσχάτως εις την ευσέβειαν. Παρακινούμεθα δε να ψάλωμεν εις τον Κύριον νέον άσμα, είτε εκείνοι οι οποίοι έχουν συρθεί από την αμαρτίαν εις την Βαβυλώνα και εις την πονηράν σύγχυσιν και κατόπιν έχουν επιστρέψει και σωθεί εις την Ιερουσαλήμ (και οι οποίοι εκεί μεν δεν ημπορούσαν να ψάλλουν το θείον, επειδή η γη ήτο ξένη, ενώ εδώ δημιουργούν νέον άσμα και νέαν ζωήν), είτε εκείνοι oι οποίοι παρέμειναν εις το αγαθόν και προοδεύουν εις αυτό και ένα μέρος του μεν το έχουν επιτύχει ήδη, ενώ το άλλο το επιτυγχάνουν με την χάριν του Αγίου Πνεύματος, το οποίον ανακαινίζει.



2. Εγκαινιάζεται δε η σκηνή του μαρτυρίου, την οποίαν υπέδειξεν ο Θεός, την έκανε πραγματικότητα ο Βεσελεήλ και την εστερέωσεν ο Μωϋσής, και μάλιστα κατά τρόπον υπερβολικά πολυτελή. Εγκαινιάζεται επίσης η Βασιλεία του Δαβίδ, και μάλιστα όχι μίαν φοράν μόνον, αλλά το πρώτον όταν εχρίσθη ως βασιλεύς και το δεύτερον όταν ανηγορεύθη. « Εωρτάσθη δε η εορτή των εγκαινίων (του ναού) εις Ιεροσόλυμα και ήτο χειμών», ο χειμών της απιστίας, και παρευρίσκετο εκεί ο Ιησούς, ο Θεός και ναός (του Θεού), Θεός αιώνιος και ναός πρόσφατος, ο οποίος διαλύεται αυθημερόν και ανασταίνεται μετά τρεις ημέρας και παραμένει εις τους αιώνας, δια να σωθώ εγώ και να απαλλαγώ από το παλαιόν παράπτωμα και να γίνω νέα κτίσις, αφού θα έχω αναπλασθεί με την κατ' αυτόν τον τρόπον εκδηλωθείσαν αγάπην του πρός τον άνθρωπον. Ο θείος δε Δαβίδ επιδιώκει καρδίαν καθαράν, η οποία δημιουργείται εντός του, και πνεύμα ευθές το οποίον εγκαινιάζεται εις τα έγκατά του, όχι επειδή τυχόν δεν είχε (διότι ποίος θα ημπορούσε να έχει εάν δεν είχεν ο Δαβίδ ο τόσον μέγας;), αλλά επειδή εγνώριζεν ότι, εκείνο το οποίον μας δίδεται τώρα δια πάντα, είναι νέον. Και δια ποίον λόγον θα πρέπει να αναφέρω περισσότερα εγκαίνια από τα οποία θα ημπορέσωμεν να γνωρίσωμεν τα παρόντα και εκείνα τα οποία πανηγυρίζομεν σήμερον αφού επλησιάσαμεν εις την μετά θάνατον ζωήν; Εγκαίνια, εγκαίνια είναι η πανήγυρις, αδελφοί. Ας το επαναλάβωμεν δε πολλάς φοράς από ηδονήν. Και ποία είναι τα εγκαίνια αυτά; Εκείνοι μεν οι οποίοι το γνωρίζετε, ας το διδάξετε, εκείνοι δε οι οποίοι το αγνοείτε, εγκαινιάσατε την ακοήν σας με αυτό.


3. Ο Θεός ήτο φως απλησίαστον και ατελεύτητον, το οποίον ούτε ήρχισεν, ούτε θα παύση ούτε και μετράται, και το οποίον λάμπει πάντα, διαθέτει τρεις λάμψεις και ημπορεί να γίνη ορατόν, όσον ημπορεί να γίνει αυτό, από ολίγους, νομίζω δε ούτε και από ολίγους. Δεύτερα φώτα δε, εκλάμψεις του πρώτου Φωτός, είναι αι δυνάμεις αι οποίαι ευρίσκονται γύρω του και τα πνεύματα τα οποία τον υπηρετούν. Το φως δε το οποίον έχομεν ημείς, όχι μόνον ενεφανίσθη κατόπιν, αλλά και χωρίζεται από την νύκτα και χωρίζει την νύκτα εις δύο ίσα μέρη, γίνεται αντιληπτόν από την δράσιν και διαχέεται εις τον αέρα και παίρνει πίσω ό,τι δίδει. Διότι δίδει την ικανότητα της οράσεως και αποτελεί ταυτοχρόνως το πρώτον αντικείμενον της οράσεως, και κάνει να φανερωθούν καθαρά τα ορατά πράγματα αφού τα περιλούσει. Διότι ο Θεός, αφού ηθέλησε να δημιουργήσει τον κόσμον αυτόν, ο οποίος έχει συσταθεί από ορατά και αόρατα πράγματα και ο οποίος είναι μέγας και αξιοθαύμαστος κήρυξ της μεγαλειότητάς του, δια μεν τα αιώνια είναι ο ίδιος φως και όχι κάποιος άλλος (διότι δια ποίον λόγον θα έπρεπε να υπάρχει δεύτερον φως δι' εκείνα τα οποία διαθέτουν το πιο μεγάλο φως;), δια τα επίγεια δε τα ευρισκόμενα γύρω μας εκπέμπει την δύναμιν του φωτός τούτου. Και διότι εταίριαζεν εις το μεγάλο φως της δημιουργίας να αρχίσει από το φως με το οποίον διαλύει το σκότος και την έλλειψιν ωραιότητος και τάξεως η οποία επικρατούσε προηγουμένως.


4. Και αυτό δε δεν το έκαμεν από την αρχήν ούτε οργανικόν, ούτε ηλιακόν, όπως λέγω εγώ, αλλά το έκαμεν ασώματον και ανεξάρτητον από τον ήλιον· εν συνεχεία δε το παρεχώρησεν εις τον ήλιον, δια να πλημμυρίζει από φως ολόκληρον τον κόσμον. Επειδή δε εις τα άλλα δημιουργήματα, αφού εδημιούργησε κατά πρώτον την ύλην, της έδωσε κατόπιν μορφήν και εχορήγησεν εις το καθένα την θέσιν και το σχήμα και το μέγεθός του, εδώ, δια να θαυματουργήσει ακόμη περισσότερον, εδημιούργησε την μορφήν πριν από την ύλην (διότι το φως αποτελεί την μορφήν του ηλίου) και κατόπιν προσθέτει την ύλην και δημιουργεί τον οφθαλμόν της ημέρας, αυτόν δηλαδή τον ήλιον. Κατ' αυτόν τον τον τρόπον έχομεν την αρίθμησιν της πρώτης και της δευτέρας και της τρίτης ημέρας, καθώς και των επομένων μέχρι της εβδόμης, κατά την οποίαν εσταμάτησε το έργον του, εις τας οποίας κατανέμονται τα δημιουργήματα, τα οποία ταξινομούνται κατά μυστικήν αλληλουχίαν και δεν εμφανίζονται όλα μαζί, όπως θα ήτο δυνατόν εις τον παντοδύναμον Λόγον, του οποίου και η απλή σκέψις ή ο απλός λόγος γίνονται πράγματα χειροπιαστά. Εάν δε ο άνθρωπος ενεφανίσθη τελευταίος, και μάλιστα τιμημένος από την χείρα και την εικόνα του Θεού, δεν είναι καθόλου αξιοπερίεργον. Διότι έπρεπε, καθώς ήτο βασιλεύς, να δημιουργηθεί προηγουμένως το βασίλειόν του, και κατόπιν να τοποθετηθεί εις αυτό ο βασιλεύς, ο οποίος θα υπηρετήται από τα πάντα. Εάν μεν λοιπόν είχαμεν παραμείνει εκείνο το οποίον είμεθα και είχαμεν τηρήσει την εντολήν, θα είχαμεν γίνει εκείνο το οποίον δεν είμεθα και θα είχαμεν γευθεί τον καρπόν του ξύλου της ζωής μετά το ξύλον της γνώσεως. Τι θα είχαμεν γίνει δε; Θα είχαμεν γίνει αθάνατοι και θα είχαμεν πλησιάσει τον Θεόν. Επειδή δε εξ αιτίας του φθόνου του διαβόλου ήλθεν ο θάνατος εις τον κόσμον και υπέκλεψε με την απάτην τον άνθρωπον, δια τον λόγον αυτόν υπομένει ο Θεός το πάθος μας με το να γίνει άνθρωπος και γίνεται πτωχός με το να ενωθεί με την σάρκα, δια να πλουτήσωμεν ημείς από την πτώχευσίν του. Από εκεί προήλθεν ο θάνατος και η ταφή και η ανάστασίς του. Από εκεί και η νέα δημιουργία και η εορτή μετά την εορτήν. Πάλιν δε εγώ θα πανηγυρίσω εγκαινιάζων την σωτηρίαν μου.


5. Τι λέγει λοιπόν; Δεν ήτο η πρώτη Κυριακή, εκείνη η οποία ήλθε μετά την ιεράν νύκτα και την λαμπαδηφορίαν, το εγκαίνιον; Αλλά το αποδίδεις αυτό εις την σημερινήν, ώ άνθρωπε φίλε των εορτών και επινοητά πολλών φαιδρών πραγμάτων; Εκείνο ήτο η σωτήριος ημέρα, ενώ αυτή εδώ είναι το γενέθλιον της σωτηρίας. Και εκείνη μεν είναι το τελευταίον σύνορον της ταφής και της αναστάσεως, αυτή δε ανήκει καθαρά εις την δευτέραν δημιουργίαν, εις τρόπον ώστε, όπως η πρώτη δημιουργία αρχίζει από την Κυριακήν (είναι δε αυτό φανερόν επειδή το Σάββατον, το οποίον αποτελεί το σταμάτημα των έργων, είναι η εβδόμη ημέρα μετά απ' αυτήν), έτσι και η δευτέρα να αρχίση πάλιν από την ιδίαν ημέραν, επειδή είναι η πρώτη μετά από αυτήν και η ογδόη όταν υπολογίσωμεν και τας προηγουμένας, πιο υψηλή από την υψηλήν και πιο θαυμασία από την θαυμασίαν, επειδή οδηγεί εις την ουράνιον κατάστασιν. Αυτήν νομίζω ότι υπαινίσσεται και ο ιερός Σολομών όταν νομοθετεί να δίδεται μερίδα εις τους επτά, εις τον βίον αυτόν δηλαδή, και εις τους οκτώ, εις τον μέλλοντα δηλαδή, από την επίγειον ευμάρειαν και από την ουράνιον αποκατάστασιν. Αλλά φαίνεται ότι και ο μέγας Δαβίδ εις αυτήν αφιερώνει τους ψαλμούς δια την ογδόην, όπως αφιερώνει και εις αυτήν την ημέραν των εγκαινίων άλλον ψαλμόν, τον οποίον ονομάζει εγκαινιασμόν κάποιας οικίας, η οποία είμεθα ημείς, οι οποίοι έχομεν αξιωθεί και να ονομαζώμεθα και να γινώμεθα ναός του Θεού.


6. Γνωρίζετε δια ποίον λόγον εορτάζονται τα εγκαίνια. Δια τούτο να ανακαινίζεσθε και, αφού απορρίψετε τον παλαιόν άνθρωπον, να ζήτε μίαν νέαν ζωήν, αφού βάλετε χαλινόν εις όλα εκείνα από τα οποία έρχεται ο θάνατος, αφού διαπαιδαγωγήσετε όλα τα μέλη σας, αφού μισήσετε ή αφού εμέσετε όλην την πονηράν γεύσιν του ξύλου και αφού ενθυμήσθε τα παλαιά μόνον και μόνον δια να τα αποφύγωμεν. Ο καρπός ο οποίος με εθανάτωσεν ήτο ωραίος εις την όψιν και ευχάριστος εις την γεύσιν. Ας αποφύγωμεν τα ωραία χρώματα και ας προσέξωμεν τους εαυτούς μας. Μη σε νικήση η επιθυμία του κάλλους, ούτε να συναρπασθούν τα βλέφαρά σου, εάν είναι δυνατόν παράβλεψέ το τελείως, αφού ενθυμηθείς την Εύαν, το γλυκύ δόλωμα, το φάρμακον το οποίον τιμώμεν. Διότι πώς είναι δυνατόν να σώσει εύκολα η ξένη επιθυμία εκείνον τον οποίον η ιδία κατέστρεψε; Ας μη γλυκανθεί ο φάρυγγάς σου, ο οποίος καταπίνει ο,τιδήποτε του δοθεί και το οποίον, προτού μεν καταποθεί εκτιμάται, αλλά κατόπιν εξευτελίζεται. Κινδυνεύεις να νικηθείς από την όσφρησίν σου; Απόφευγε τα αρώματα. Έχεις γίνει μαλθακός από την αφήν; Απόφευγε τα λεία και τα μαλακά πράγματα. Σε παρεπλάνησεν η ακοή σου; Κλείσε την θύραν εις τα απατηλά και περίεργα λόγια. Άνοιγε το στόμα σου εις τον λόγον του Θεού, δια να προσελκύσεις το Πνεύμα και να μην καταπίεις τον θανατον. Όταν σε δελεάζει κάτι από τα απηγορευμένα, ενθυμήσου ποίος ήσουν και δια ποίον λόγον έχεις χαθεί. Εάν απομακρυνθείς ολίγον από την λογικήν, φρόντισε να επανεύρεις τον εαυτόν σου προτού πέσεις τελείως έξω και παρασυρθείς προς τον θάνατον, και γίνε νέος αντί του παλαιού και εόρταζε τα εγκαίνια της ψυχής σου.


7. Ο θυμός σου ας στρέφεται μόνον εναντίον του όφεως εξ αιτίας του οποίου εξέπεσες. Ολόκληρον το επιθυμητικόν σου ας είναι τεντωμένον προς τον Θεόν και όχι προς κάτι αλλο επίφοβον ή επικίνδυνον. Η λογική σου ας ελέγχει τα πάντα και ας μη σύρεται προς τα κάτω το καλύτερον από το χειρότερον. Μη μισήσεις τον αδελφόν σου, χάριν του οποίου απέθανεν ο Χριστός και έγινεν αδελφός σου, ενώ ήτο Θεός και Κύριος, και μάλιστα χωρίς λόγον. Μη φθονήσεις εκείνον ο οποίος επιτυγχάνει, συ ο οποίος εφθονήθης και επείσθης να φθονείς και κατέπεσες δια τον λόγον αυτόν. Μην εξευτελίσεις δάκρυ, συ ο οποίος έπαθες πολλά αξιοδάκρυτα πράγματα και έπειτα εδέχθης συγχώρησιν. Μη διώξεις πτωχόν, συ ο οποίος έχεις γίνει πλούσιος από τον Θεόν. Εάν δε τον διώξεις, μη πλουτήσεις τουλάχιστον εις βάρος του. Διότι και αυτό είναι πολύ δια τους αχόρταγους. Μην εξευτελίσης ξένον, χάριν του οποίου εξενιτεύθη ο Χριστός, δια τον οποίον όλοι ημείς είμεθα ξένοι και παρεπίδημοι, δια να μην αποξενωθείς από τον παράδεισον όπως έγινε παλαιότερα. Παραχώρησε εις εκείνον ο οποίος έχει ανάγκην στέγην, προστασίαν και τροφήν, συ ο οποίος τα έχεις άφθονα και πολύ περισσότερα απ' όσα σου χρειάζονται. Μην αγαπήσεις τον πλούτον, εάν δεν βοηθεί τους πτωχούς. Συγχώρησε, συ ο οποίος έχεις συγχωρηθεί. Ελέησε, συ ο οποίος έχεις ελεηθεί. Απόκτησε με την αγάπην σου προς τους ανθρώπους την αγάπην του Θεού, όσον έχεις ακόμη καιρόν. Όλη η ζωή σου και κάθε πράξις της ζωής σου ας ανακαινισθεί.


8. Σεις αι οποίαι είσθε υπό ζυγόν, προσφέρατε κάτι εις τον Θεόν, διότι έχετε προσληφθεί απ' αυτόν. Αι παρθένοι προσφέρατε τα πάντα εις τον Θεόν, διότι έχετε λυθεί. Μη γίνεσθε κλέπτριαι της ηδονής η οποία υποδουλώνει, αφού αποφύγετε την ελευθερίαν με το να συγκατοικείτε όχι βεβαίως με συζύγους αλλά πάντως με άνδρας. Δεν δέχομαι να υποφέρω πάντοτε από τας αναμνήσεις της ηδονής και μισώ την συνήθειαν του συναγελασμού εις τας αυλάς των λουτρών. Οι άρχοντες να φοβείσθε τον πιο δυνατόν και οι καθήμενοι εις τους υψηλούς θρόνους τον πιο υψηλόν. Μη θαυμάσεις τίποτε το παροδικόν και μην παραβλέψεις τίποτε το μόνιμον. Ούτε να προσπαθήσεις να αγκαλιάσεις κάτι το οποίον σου φεύγει ενώ το κρατάς. Μην επιδίωξεις τίποτε από εκείνα τα οποία δεν προκαλούν φθόνον αλλά μίσος. Μην υπερηφανευθείς πάρα πολύ, δια να μην πέσεις πολύ. Μη νομίζεις ότι φαίνεσαι καλύτερος από τους κακούς, αλλά να λυπάσαι όταν σε ξεπερνούν οι αγαθοί. Μη καταγελάσεις την πτώσιν του γείτονός σου, αλλά να προχωρείς με ασφάλειαν όσον ημπορείς και να δίδεις ταυτοχρόνως χείρα βοηθείας εις εκείνον ο οποίος ευρίσκεται πεσμένος κάτω. Ούτε να προκαλέσεις απελπισίαν εις εκείνον ο οποίος ευημερεί με την κακήν σου διάθεσιν, αλλά ούτε και να προξενήσεις απελπισίαν με τας καλάς σου πράξεις εις εκείνον ο οποίος έχει κακήν διάθεσιν. Ένας χρόνος φέρει τεσσάρας εποχάς, ενώ μία μοναδική στιγμή ημπορεί να προκαλέσει πολλάς μεταβολάς εις τα πράγματα. Ας σου μετριάζει την ηδονήν μεν η φροντίδα, την λύπην δε η ελπίδα δια το καλύτερον. Έτσι ανακαινίζεται ο άνθρωπος, έτσι τιμάται η ημέρα των εγκαινίων, με τέτοιες απολαύσεις και με τέτοια εδέσματα. Δεν θα εμφανισθείς, λέγει, με άδεια χέρια εμπρός μου, αλλά θα έχεις μαζί σου κάτι καλόν. Τώρα δε παρουσιάσου ανακαινισμένος, διαφορετικός ως προς την συμπεριφοράν και τελείως αλλαγμένος. «Τα παλαιά έχουν περάσει. Ιδού τα πάντα έχουν γίνει νέα». Αυτό το πράγμα ας προσφέρεις ως καρπόν εις την εορτήν, το να υποστείς δηλαδή την καλήν μεταβολήν. Και να μην υπερηφανευθείς δι' αυτό, αλλά να είπης εκείνο το οποίον είπεν ο Δαβίδ· «αυτή η μεταβολή οφείλεται εις την δεξιάν του Υψίστου», από την οποίαν προέρχεται κάθε τι το οποίον κατορθώνουν οι άνθρωποι. Τα παραπάνω δε δεν θέλουν να σου είπουν να παραμένεις πάντοτε εις την ιδίαν κατάστασιν, αλλά να είσαι αεικίνητος, ευκίνητος και οπωσδήποτε ανακαινισμένος. Αν αμαρτάνεις, να επιστρέφεις εις τον ορθόν δρόμον, και αν βαδίζεις επιτυχώς, να εντείνεις τας προσπαθείας σου.


9. Χθες είχες την πίστιν εις τους καιρούς, σήμερα γνώρισε την πίστιν εις τον Θεόν. Μέχρι πότε θα κουτσαίνεις και δια τα δύο; Μέχρι πότε θα ημπορείς να συνδυάζεις τα πράγματα αυτά; Πρέπει να φροντίσεις κάποτε να οικοδομήσεις κάτι. Χθες εκτιμούσες το να φαίνεσαι ότι είσαι κάτι, σήμερα προτίμησε το να είσαι. Μέχρι που θα φθάσουν τα όνειρα. Κάποτε θα πρέπει να μελετήσεις και την αλήθειαν. Χθες ήσουν επιδεικτικός, σήμερα να φανείς λογικευμένος. Χθες ήσουν κακολόγος και θρασύς, σήμερα να είσαι ήπιος και μειλίχιος. Χθες έπαιρνες μέρος εις διασκεδάσεις, σήμερα επιβάλλεις σωφροσύνην. Σήμερα πίνεις οίνον, αύριον θα πίεις ύδωρ. Σήμερα σπαταλάς χρόνον και χρήμα εξηπλωμένος επάνω εις κρεβάτια από ελεφαντοστούν και αλειφόμενος με τα πιο ακριβά αρώματα, ενώ αύριον θα ξαπλώνεις εις το πάτωμα και θα αγρυπνείς. Αντί να προσπα-θείς να προκαλέσεις τον γέλωτα, να είσαι σοβαρός. Αντί να είσαι στολισμένος, να είσαι ατημέλητος. Αντί υπερήφανος και αλαζών, ταπεινός την όψιν. Αντί να διαθέτεις χρυσήν στέγην, να παραμένης εις στενόν χώρον. Να κόπτεις την κεφαλήν προς τα κάτω αντί να κορδώνεσαι. Εάν σκέπτεσαι και πράττεις κατ' αυτόν τον τρόπον και αντιλαμβάνεσαι την αιτίαν των πραγμάτων αυτών, θα γίνουν προς χάριν σου νέα, ο ουρανός, η γη και όλα τα άλλα.


10. Αλλ' ας προχωρήσωμεν πλέον και ας εορτάσωμεν μαζί και εκείνα τα οποία ταιριάζουν εις την εποχήν. Διότι τα πάντα συμβαδίζουν και συναγάλλονται δια το καλόν της πανηγύρεως. Πρόσεξε εκείνα τα οποία βλέπεις. Η βασίλισσα των εποχών συμβαδίζει με την βασίλισσαν των ημερών, και της προσφέρει ως δώρον ό,τι καλύτερον και πιο ευχάριστον διαθέτει. Τώρα ο ουρανός είναι πιο καθαρός. Τώρα ο ήλιος είναι πιο υψηλά και πιο λαμπρός. Τώρα ο δίσκος της σελήνης είναι πιο φωτεινός και το πλήθος των αστέρων πιο καθαρόν. Τώρα εις τας ακτάς μεν προσφέρονται ως σπονδή κύματα, εις τον ήλιον δε νέφη, εις την ατμόσφαιραν άνεμοι, εις τα φυτά η γη και εις την όρασιν τα φυτά. Τώρα αι πηγαί βγάζουν πιο καθαρά νερά και οι ποταμοί παρουσιάζονται με πιο πολλά νερά, αφού έχουν απαλλαγεί από τα δεσμά του χειμώνος. Και το λιβάδι ευωδιάζει και τα φυτά φυτρώνουν παντού και το χορτάρι θερίζεται και τα πρόβατα πηδούν χαρούμενα επάνω εις τα καταπράσινα χωράφια. Μόλις τώρα βγαίνει από το λιμάνι το πλοίον με χαρούμενα επιφωνήματα, από τα οποία τα περισσότερα είναι αρεστά εις τον Θεόν, και ανοίγει ωσάν πτερά τα πανιά του. Και αναπηδά ολόγυρα χαρούμενον το δελφίνι, και σφυρίζει όσο πιο ευχάριστα ημπορεί και υποδέχεται και συνοδεύει με μεγάλην ευθυμίαν τα πλοία. Τώρα ετοιμάζει και ο γεωργός το άροτρόν του, προσβλέπων εις τον ουρανόν και επικαλούμενος τον δότην των καρπών, και οδηγεί κάτω από τον ζυγόν το βόδι με το οποίο οργώνει, και σκάβει γλυκύ αυλάκι και ευφραίνεται με την ελπίδα. Τώρα και ο αιγοβοσκός και ο αγελαδάρης ετοιμάζουν την φλογέρα των και αρχίζουν να σφυρίζουν ποιμενικόν σκοπόν και να διαλαλούν την άνοιξιν εις τα φυτά και τους βράχους. Τώρα ο κηπουρός περιποιείται τα φυτά και ο κυνηγός πουλιών ετοιμάζει παγίδας και παρατηρεί λοξά τα νέα βλαστάρια και εξετάζει το πτερόν κάποιου πτηνού. Και ο ψαράς κατοπτεύει τον βυθόν, καθαρίζει τα δίκτυα του και κάθεται επάνω εις τον βράχον (της ακτής).


11. Τώρα μεν η φιλόπονος μέλισσα, αφού ήνοιξε τα πτερά και επέταξε μακρυά από την κυψέλην, παρουσιάζει την σοφίαν της και πετά επάνω από τα λιβάδια και τρυγά τα άνθη. Και άλλη μεν κτίζει τας κηρύθρας, αφού υφάνη, τας εξαγώνους και τας αντιθέτους των κυψελίδας με την χρησημοποίησιν ευθειών γραμμών και γωνιών και πραγματοποίηση έργον κάλλους και ταυτοχρόνως ασφαλείας, άλλη δε εναποθέτει το μέλι εις τας αποθήκας και προσφέρει εις εκείνον ο οποίος την φιλοξενεί καρπόν γλυκύν ο οποίος παράγεται χωρίς καλλιέργειαν. Αυτό θα έπρεπε να κάνωμεν και ημείς, ο μελισσόκηπος του Κυρίου, αφού έχομεν λάβει υπόδειγμα σοφίας και φιλεργίας! Τώρα δε το πτηνόν κτίζει την φωλεάν του και άλλο μεν επιστρέφει εις την φωλεάν του, άλλο μπαίνει μέσα και άλλο πετά γύρω απ' αυτήν και γεμίζει το δάσος με το κελάδημά του και ευφραίνει την ακοήν του ανθρώπου. Όλα υμνούν και δοξάζουν τον Θεόν με μυστικάς φωνάς, και έτσι γίνεται ο ύμνος των ιδικός μας και από αυτά παραλαμβάνω εγώ την συνήθειαν να υμνώ. Τώρα μεν γελά κάθε είδος ζώων και είναι ευκαιρία να ευφρανθούν όλαι μας αι αισθήσεις. Τώρα δε το υπερήφανον και μεγαλόπρεπον άλογον, επειδή δυσανασχετεί κλεισμένον εις τους σταύλους, θραύει τα δεσμά του και ορμά ακάθεκτον εις τας πεδιάδας και καθρεπτίζεται φιλάρεσκα εις τους ποταμούς.


12. Δια ποίον λόγον δε να αναφέρω και τα υπόλοιπα; Τώρα οι μάρτυρες κάνουν να ανοίξει ο ουρανός και παρελαύνουν όλοι μαζί και με λαμπρόν βήμα συγκεντρώνουν τον φιλόχριστον λαόν και παρουσιάζουν τα κατορθώματά των. Ένας απ' αυτούς είναι και ο ιδικός μου, ο οποίος έχει στεφανωθεί (διότι είναι ιδικός μου, έστω και αν δεν είμαι όμοιός του — ας μην υπάρξει φθόνος δι' αυτό—, το λέγω δι' εκείνους οι οποίοι γνωρίζουν), ο περίφημος Μάμάς, ο ποιμήν και μάρτυς. Αυτός παλαιότερα μεν άρμεγε τας έλάφους αι οποίαι έτρεχαν κοντά του η μία μετά την άλλην δια να τραφεί ο δίκαιος από ξένον γάλα, τώρα δε ποιμαίνει τον λαόν τής μητροπόλεως, ο οποίος είναι πολύμορφος από τα κάλλη της αρετής, αντάξιος προς τους ποιμένας του και άξιος δια λόγους επινικίους, και εγκαινιάζει σήμερα την άνοιξιν δια τας πολλάς χιλιάδας εκείνων οι οποίοι σπεύδουν από παντού. Ακόμη δε, δια να το είπω πιο σύντομα, τώρα είναι άνοιξις κοσμική, άνοιξις πνευματική, άνοιξις δια τας ψυχάς, άνοιξις δια τα σώματα, άνοιξις ορατή και άνοιξις αόρατος, εις την οποίαν είθε να γίνωμεν μέτοχοι κατά την άλλην ζωήν, αφού θα έχωμεν ζήσει καλώς κατά την παρούσαν. Είθε δε να αποσταλώμεν ανανεωμένοι εις την νέαν ζωήν με την χάριν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις τον οποίον ανήκει όλη η δόξα, η τιμή και η εξουσία μαζί με το Άγιον Πνεύμα προς δόξαν του Θεού Πατρός. Αμήν.