Ο Τριαδικός Θεός, ο υπάρχων προ των αιώνων, εδημιούργησεν εκ του μη όντος τον κόσμον και έπλασε τον άνθρωπον. Εις την ουσίαν Του είναι ασύλληπτος από τον νουν του ανθρώπου· ο άνθρωπος γνωρίζει ότι υπάρχει Θεός, δεν γνωρίζει όμως τι είναι ο Θεός. Το ασύλληπτον λοιπόν και ακατανόητον αναφέρεται εις το ότι ο άνθρωπος δεν γνωρίζει την θείαν ουσίαν και όχι αν υπάρχει θεία ουσία(1). Θεία ουσία υπάρχει, διότι υπάρχει ο Θεός. Η ουσία του Θεού είναι ο Θεός.
Ο άγιος Μάξιμος ερμηνεύει πολλούς χαρακτηρισμούς-κατηγορήματα του Θεού, δια να συνειδητοποιήσωμεν την υπερβατικότητά Του έναντι του ανθρώπου και του κόσμου.
Ο Θεός είναι ασώματος, διότι το θείον είναι άπειρον, δηλαδή χωρίς πέρας, εν αντιθέσει προς το ενσώματον, το οποίον περιγράφεται και διαλαμβάνεται εις όρια και ανήκει εις κάποιο είδος που φέρει σώμα, όπως π.χ. άνθρωπος, βους, ίππος. Δεν έχει σώμα ο Θεός και, συνεπώς, δεν λογίζεται σύνθεσις εις Αυτόν(2).
Ο Θεός είναι αόριστος, δηλαδή δεν επιδέχεται διεξοδικήν ερμηνείαν εκ μέρους του ανθρώπου, που να σχετίζεται με στοιχεία της συστάσεώς Του, ως υποκειμένου, της θέσεώς Του εις τόπον, της αρχής Του ή του τέλους Του εις χρόνον. Το θείον δεν συντίθεται από στοιχεία και είναι υπεράνω τόπου και χρόνου.
Ο Θεός είναι ασχημάτιστος, δηλαδή δεν επιδέχεται σχήμα (σφαιροειδές ή τετράγωνον ή όρθιον κλπ) ούτε εγγίζεται ούτε καθίσταται ορατόν, καθότι δεν υποπίπτει εις τας αισθήσεις των ανθρώπων.
Γενικώς, ο άγιος Μάξιμος παραθέτει μίαν πληθύν κατηγορημάτων του Θεού, με την χαρακτηριστικήν στερητικήν έννοιαν (= άλφα στερητικόν), διά νά δείξει ακριβώς με αποφατικόν τρόπον τι είναι ο Θεός. Χαρακτηρίζει λοιπόν το θείον:
— Αμερές, διότι είναι χωρίς ποσότητα.
— Άπορον, διότι είναι τελείως απλούν.
— Απλούν, διότι είναι τελείως αδιάστατον.
— Αδιάστατον, διότι είναι τελείως άπειρον.
— Άπειρον, διότι είναι τελείως ακίνητον.
— Ακίνητον, διότι είναι τελείως άναρχον.
— Άναρχον, (χωρίς αρχήν, όπερ σημαίνει ότι δεν έχει τίποτε πριν από αυτό και μεγαλύτερον, ούτε κάτι μαζί με αυτό και ίσον, ούτε κάτι μετά από αυτό που να παραλληλίζεται με εκείνο και να ημπορεί να το χωρεί, διότι είναι τελείως αγέννητον.
— Αγέννητον, διότι είναι τελείως ένα και μονώτατον.
— Ένα και μονώτατον, διότι δεν έχει σχέσιν με κανένα, δια τούτο και είναι τελείως άρρητον και άγνωστον(3).
Η υπερβατικότης του Θεού) επιτρέπει όλα τα ανωτέρω κατηγορήματα. Ο Θεός υπάρχει ανεξαρτήτως της υπάρξεως των όντων, δεδομένου ότι υπήρχε πριν από αυτά, είναι και θα είναι εις τους αιώνας. Λέγει ο άγιος Μάξιμος: «Ου γαρ θέσιν έχει τα όντα ο και πριν είναι τα όντα υπάρχων»(4).
===========================
Παραπομπές:
(1): Βλ. Μαξίμου, Περί διαφ. αποριών, 76, PG 91, 1229C
(2): «Δια τοῦτο οὐδέ σῶμα, ἵνα μή σύνθεσις» (Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΚΗ, Περί Θεολογίας, Θεολογικός δεύτερος 7, ΕΠΕ 4, ΣΕΛ. 46.)
(3): Βλ. Μαξίμου, Περί διαφόρων αποριών, 76, PG 91, 1232 ABC
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.