Θα προχωρήσω αμέσως με τις ευχές του Σεβασμιωτάτου και με τις προσευχές όλων σας στην ομιλία, της οποίας το θέμα, όπως ακούσατε, είναι «το τελευταίο Τριώδιο».
Η σημερινή Κυριακή του τελώνου και Φαρισαίου είναι η είσοδός μας στο Τριώδιο, στην περίοδο του Τριωδίου, το οποίο διαρκεί μέχρι το Μέγα Σάββατο, και από το Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Άγιων Πάντων είναι το Πεντηκοστάριο ή καλύτερα η περίοδος του Πεντηκοσταρίου.
Μία προφητεία του αγίου Κοσμά
Ελπίζω να μη μου ήλθε έτσι τυχαία το θέμα αυτό στο μυαλό. Όλοι μας καταλαβαίνουμε ότι από κάπου ξεκινάει, καθώς ζούμε μέσα στις συνθήκες αυτές, μέσα σε όλα αυτά τα οποία ακούγονται, όπως ανέφερε και ο Σεβασμιώτατος. Και πριν ακόμη αρχίσει ο πόλεμος στον Περσικό Κόλπο ήδη από το φθινόπωρο, από το καλοκαίρι, για να μην πούμε από παλαιότερα, λέγονταν αρκετά γι' αυτήν τη χρονιά.
Μην τρομάξετε για ό,τι θα πω, γιατί η γνώμη μου, την οποία θα πω στο τέλος, είναι διαφορετική από αυτά που λέγονται, αλλά όμως ας αναφέρουμε μερικά πράγματα. Θα έλεγε κανείς ότι τα διάφορα που λέγονται, βέβαια από πιστούς και ευσεβείς χριστιανούς, από μοναχούς, ακόμη και από αγιορείτες, ξεκινούν από μία προφητεία του αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Η προφητεία είναι καλή. Λέει ο άγιος Κοσμάς ότι τη χρονιά εκείνη που θα συμπέσουν οι δύο Πασχαλιές, και οι δύο Πασχαλιές είναι το Πάσχα και ο Ευαγγελισμός, να περιμένετε το ποθούμενο, θα έλθει, συγκεκριμένα, το ποθούμενο. Το 1991 οι δύο Πασχαλιές είναι μαζί. Δηλαδή την ημέρα που έχουμε το Πάσχα, με το παλαιό ημερολόγιο είναι και ο Ευαγγελισμός. Και μερικοί λένε ότι, εφόσον το 1991 συμπίπτουν οι δυό Πασχαλιές, το Πάσχα δηλαδή και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, κάτι θα συμβεί. Κοντά σ' αυτό λέγονται και πολλά άλλα.
Από το φθινόπωρο ακόμη μερικοί περίμεναν τον πόλεμο και δεν τον περιόριζαν τον πόλεμο στον Περσικό κόλπο, αλλά έλεγαν ότι από κει θα προχωρήσει μάλλον προς βορρά και τελικά θα καταλήξει στα Στενά, στον Βόσπορο, στην Πόλη, και θα έλθει το ποθούμενο, δηλαδή θα πάρουμε την Πόλη. Κάπως έτσι. Δηλαδή όλο αυτό το διάστημα, όπως υπολόγιζαν, από το φθινόπωρο μέχρι και το Πάσχα, και προπαντός τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αν θυμάμαι καλά -κάποιος μου το είχε στείλει και γραπτά- θα γίνει το όποιο μακελλειό έχει να γίνει, και το Πάσχα θα τελειώσουν προς το καλό ημών, για το καλό των Ελλήνων. Κάπως έτσι λέγονταν και λέγονται ακόμη.
Πρώτα πρώτα θα ήθελα να πω ότι η προφητεία αυτή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού μάλλον εξεπληρώθη το 1912. Το 1912 πάλι ήταν το Πάσχα μαζί με τον Ευαγγελισμό. Και τότε ελευθερώθηκε όλη η Βόρειος Ελλάδα, η Μακεδονία, η Θράκη και η Βόρειος Ήπειρος, και έτσι ήλθε το ποθούμενο. Μάλλον λοιπόν εκεί αναφερόταν ο άγιος Κοσμάς, όταν έλεγε αυτήν την προφητεία. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να περιμένουμε και μια δεύτερη εκπλήρωση αυτής της προφητείας.
Αυτά όμως όλα δεν είναι δική μας δουλειά. Και εδώ θα παρακαλέσω την αγάπη σας να προσέξουμε. Έγινε το Τσερνομπίλ. Κανένας δεν μας ρώτησε, αλλά και κανένας δεν το προέβλεψε και κανένας δεν το προετοίμασε. Το οικονόμησε ο Θεός να γίνει, και όπως λίγο-πολύ όλοι το παραδέχτηκαν, το οικονόμησε σύμφωνα μ' αυτό που αναφέρεται στην Αποκάλυψη.
Στο ένατο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως λέγεται: «Είδον αστέρα εκ του ουρανού πεπτωκότα εις την γην... και ήνοιξε το φρέαρ της αβύσσου, και ανέβη καπνός εκ του φρέατος... και εσκοτίσθη ο ήλιος και ο αήρ εκ του καττνού του φρέατος». Διαβάστε, τώρα που θα γυρίσετε στο σπίτι, το ένατο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως. Όλες αυτές τις ημέρες ακούει κανείς από όλους τους σταθμούς να λέγεται αυτό και όχι απλώς το συζητούν οι γυναικούλες ή κάποιοι τυχόντες.
Έδωσαν φωτιά στα πετρέλαια. Η Αποκάλυψη λέει ότι έπεσε αστήρ. Να έπεσε βόμβα και τα 'δωσε φωτιά; Ο Σαντάμ έτσι λέει. Οι άλλοι λένε ότι εκείνος τα 'δωσε φωτιά. Ποιος ξέρει; Ο Θεός γνωρίζει. Πάντως, σοβαρώς ομιλούν οι διάφοροι αρμόδιοι και υπεύθυνοι ότι, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα σκεπαστεί ο ουρανός με τα μαύρα αυτά νέφη του καπνού, μάλιστα όχι για λίγες μέρες αλλά για πολύ καιρό. Και δεν θα 'ναι απλώς ότι θα σκεπαστεί ο ήλιος, δεν θα τον βλέπουμε και οπωσδήποτε θα έχει επιπτώσεις στη γη, αλλά θα μολυνθεί η ατμόσφαιρα. Τα σύννεφα νερό έχουν, είναι αθώα, αλλά ο καπνός δεν έχει απλώς νερό.
Λέει η Αποκάλυψη ότι μέσα από τα σύννεφα θα βγουν ακρίδες. «Και εκ του καπνού εξήλθον ακρίδες εις την γην...» Όχι βέβαια ακρίδες, αλλά σαν ακρίδες και θ' αρχίσουν να χτυπούν και δεν θα μείνει τούτο και δεν θα μείνει εκείνο. Άκουγα αυτές τις ημέρες, δεν ξέρω αν το διάβαζα κιόλας, ότι ακριβώς επειδή θα σκεπαστεί ο ουρανός με τους καπνούς από τα πετρέλαια που καίγονται εκεί, δεν θα μπορούν και πολύ πολύ να κινούνται τα αεροπλάνα και θα κινούνται κυρίως τα ελικόπτερα. Λέει στην Αποκάλυψη ότι η ουρά των ακρίδων θα είναι σαν ουρά σκορπιού. Όλα τα ελικόπτερα έχουν περίπου τέτοια ουρά.
Δεν ξέρω. Μετά το Τσερνομπίλ όχι μόνο θρησκευτικοί άνθρωποι, αλλά και μη θρησκευτικοί ανέτρεξαν στην Αποκάλυψη και βρήκαν αυτά τα οποία λέγονται εκεί, και τη λέξη Άψινθος η οποία στα ρωσικά μεταφράζεται ως Τσερνομπίλ, και λίγο-πολύ συμφώνησαν, παραδέχθηκαν ότι έγινε κάτι το οποίο είχε προβλέψει, είχε προφητεύσει η Αποκάλυψη. Δεν αποκλείεται ύστερα από καιρό όλοι ή ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητος να παραδεχθεί ότι και εδώ κάτι έχει προβλέψει η Αποκάλυψη. Ν' αφήσουμε τα άλλα ότι θα μολυνθούν τα ύδατα, θα μολυνθούν οι θάλασσες... Συνέχεια τέτοια λέει η Αποκάλυψη.
Στην Παλαιά Διαθήκη, δεν ξέρω αν σας το είχα αναφέρει άλλη φορά, αναφέρεται το εξής, που το αναφέρει και ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή: Ο Φαραώ δεν έχει καμιά σχέση με τον αληθινό Θεό, είναι όμως αυτός που κρατάει υπόδουλο τον λαό του Θεού. Ο Θεός θέλει να ελευθερώσει τον λαό, αλλά ο Φαραώ δεν δέχεται και κάνει τον δύσκολο. Και ο Θεός κάθεται και παλεύει τάχα με τον Φαραώ. Δεν τον χτυπάει μια και πέρα. Όχι. Στέλνει μια πληγή μήπως πεισθεί ο Φαραώ, και αυτός δεν πείθεται. Δεύτερη πληγή και δεν πείθεται. Τρίτη πληγή και δεν πείθεται. Και στη δεκάτη πληγή πείσθηκε ο Φαραώ ν' αφήσει τον λαό.
Και λέει ο Θεός: «Ένεκεν τούτου διετηρήθης, ίνα ενδείξωμαι εν σοι την ισχύν μου, και όπως διαγγελή το όνομά μου εν πάση τη γη». Γι' αυτό, λέει, σε έφερα από την ανυπαρξία να υπάρχεις κι εσύ και να κάνεις όλα αυτά που κάνεις, για να φανεί η δύναμη του Θεού, που έκανε τα πάντα, που κυβερνά τα πάντα και που ορίζει τα πάντα.
Ο Φαραώ θα νόμιζε ότι έκαμνε τις δικές του δουλειές και τα δικά του τα πείσματα και ότι ενεργούσε με τον τρόπο που νόμιζε αυτός. Αλλά όμως τα οικονομούσε έτσι ο Θεός. Όχι ότι έβαζε ο Θεός τον Φαραώ να είναι κακός. Όχι. Ο Φαραώ ήταν ό,τι ήταν αφ' εαυτού του, αλλά οικονομούσε έτσι τα πράγματα ο Θεός, ώστε τελικά και ο Φαραώ να δουλεύσει υπέρ του έργου του Θεού.
Έτσι και εδώ λοιπόν. Άλλοι από εδώ, άλλοι από εκεί, ο ένας με την μια αφορμή, ο άλλος με την άλλη αιτία, ο ένας με το ένα συμφέρον, ο άλλος με το άλλο συμφέρον, και ήδη βρίσκονται σε πόλεμο. Μπορεί να λένε οι διάφοροι να γίνει ειρήνη, να σταματήσει ο πόλεμος, και όλοι δεόμεθα. Το βράδυ, Τρίτη προς Τετάρτη, που εξέπνεε η προθεσμία που είχε δοθεί και εμείς στη Θεσσαλονίκη κάναμε αγρυπνία να βοηθήσει ο Θεός. Εμείς έχουμε καθήκον να δεόμεθα υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, να κάνουμε δεήσεις, να κάνουμε αγρυπνίες, να κάνουμε προσευχές, και επίσης όσοι μπορούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να συντελούν στο να γίνεται ειρήνη, και να προλαμβάνονται οι πόλεμοι. Αλλά δεν είναι θέμα μόνο δικό μας. Είναι και πώς τα οικονομεί ο Θεός τα πράγματα. Και φαίνεται ότι ο Θεός τελικά επέτρεψε να γίνει αυτή η σύρραξη εκεί κάτω. Όχι ότι την κάνει ο Θεός· όχι. Οι κακοί άνθρωποι την κάνουν, αλλά τους βάζει ο Θεός τελικά τους ανθρώπους στο δικό του κανάλι, ώστε ακόμη και με το κακό τους να υπηρετήσουν το δικό του σχέδιο.
Μήπως τελικά πέφτουμε στην παγίδα στην οποία παγίδα βάζει και ο λύκος τα τσομπανόσκυλα. Δεν ξέρω, αν σας είχα πει άλλη φορά, αυτό που είχα πει στη Θεσσαλονίκη. Δεν πειράζει, αν σας το έχω πει, να το πω πάλι. Από τον παππού μου το άκουγα αυτό και κάτι ήξερε και το έλεγε. Τον χειμώνα, όταν είναι παντού χιόνια, οι λύκοι για να βρουν τροφή, πηγαίνουν κατά αγέλες, δέκα δέκα. Ξεκινάει λοιπόν μια αγέλη από δέκα λύκους, και επισημαίνουν κάπου ένα κοπάδι. Αφού πλησιάσουν, όμως αρκετά μακρυά ακόμη από το κοπάδι, ώστε να μην μπορούν να τους αντιληφθούν τα τσομπανόσκυλα, ξεκόβουν από την όλη παρέα δύο λύκοι και οι άλλοι μενουν εκεί.
Οι δύο λύκοι πλησιάζουν το κοπάδι, και αμέσως παίρνουν είδηση τα τσομπανόσκυλα και ορμούν επάνω στους δύο λύκους. Οι λύκοι φεύγουν φυσικά, αλλά φεύγουν εντελώς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Από δω ερχόταν και φεύγουν από κει. Κάνουν μάλιστα ότι δεν μπορούν να τρέξουν, για να παρασύρουν τα σκυλιά όλο και να τους πλησιάζουν. Μ' αυτόν τον τρόπο τα απομακρύνουν τα τσομπανόσκυλα από το κοπάδι και δέκα χιλιόμετρα και είκοσι χιλιόμετρα.
Τότε ακριβώς που θα έχουν απομακρυνθεί τα τσομπανόσκυλα τα οποία κυνηγούν τους λύκους, ορμούν οι υπόλοιποι λύκοι στο κοπάδι -δεν υπάρχουν τσομπανόσκυλα- και κάνουν το πανηγύρι τους. Κυριολεκτικά σφάζουν, όπως λέγεται στη γλώσσα των ποιμένων, γιατί ο λύκος δεν τρώει ένα ζώο. Οι λύκοι στο κοπάδι πνίγουν όσα ζώα γίνεται περισσότερα. Μεταφέρουν τα πνιγμένα εκεί που θέλουν και τρώνε. Και ενώ τα τσομπανόσκυλα κυνηγούσαν τους λύκους, τελικά έπεσαν στην παγίδα, διότι δεν ήταν μόνο αυτοί οι δύο λύκοι· ήταν και οι άλλοι, οι οποίοι θα έρχονταν εν απουσία των σκυλιών, για να φάνε τα ζώα.
Νομίζω ότι πέφτουμε κι εμείς σε μια παρόμοια παγίδα, που μας στήνει ο διάβολος, όταν ασχολούμαστε συνεχώς με αυτά τα πράγματα: Πότε θα γίνει; Πώς θα γίνει; Πού θα γίνει; Τί να κάνουμε; Τί να προλάβουμε; Τί μέτρα να λάβουμε; Και χάνουμε τον Χριστό μας. Ασχολούμαστε με όλα αυτά, που δεν είναι δική μας δουλειά, αλλά είναι του Θεού. Εμείς δεν ξέρουμε πότε θα γίνει και τί θα γίνει και πόσο θα γίνει. Μόνο ο Θεός το ξέρει. Αλλά ούτε μας είπε πουθενά ο Κύριος: «Να ψάχνετε να βρείτε πότε θα γίνει το ένα και πότε θα γίνει το άλλο». Γι' αυτό τα έκρυψε· για να μην τα ξέρουμε. Αλλιώς, θα μας τα φανέρωνε και θα μας τα έλεγε. Τα έκρυψε, ακριβώς διότι δεν χρειάζεται να τα ξέρουμε, δεν πρέπει να τα ξέρουμε, για να είμαστε συνεχώς έτοιμοι.
Είναι ενδεχόμενο να περάσουμε μέσα από δεινά, είναι ενδεχόμενο να έλθουν συμφορές, είναι ενδεχόμενο να συμβούν διάφορα πράγματα. Είναι και αυτά μέσα στην οικονομία του Θεού. Να τα δει κανείς από τη σωστή πλευρά και μέσα από το πώς τα βλέπει ο Θεός. Υπάρχει αυτή η τάση στον άνθρωπο, να θέλει να μαθαίνει το ένα, να θέλει να γνωρίζει το άλλο, να θέλει να λαμβάνει μέτρα, να θέλει να προλαμβάνει. Εμείς όμως να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να παρασυρθεί από όλα αυτά τα γεγονότα, από όλες αυτές τις καταστάσεις, αλλά να φυλάξουμε τον εαυτό μας και να ενώσουμε τον εαυτό μας με τον Θεό και μέσα από τον Θεό και με τα μάτια του Θεού κι εμείς να δούμε όλα αυτά τα πράγματα. Αν τα δούμε έτσι, θα βγει πάρα πολύ καλό.
Το θέμα μας είναι «Το τελευταίο Τριώδιο». Δεν σκέφθηκα αυτό το θέμα βέβαια με την έννοια ότι θα πεθάνω φέτος, όπως είπε ο Σεβασμιώτατος, ούτε ότι πιστεύω ότι είναι το τελευταίο Τριώδιο. Αυτό είναι του Θεού.
Όμως επιτρέπει ο Θεός να συμβαίνουν όλα αυτά τα πράγματα και ν' ακούγονται όλα αυτά. Και επιτρέπει ο Θεός να υπάρχουν πιθανότητες να γίνει και τούτο, να γίνει κι εκείνο, για να συνειδητοποιήσουμε καλά καλά κάποια πράγματα που δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει ή που δεν θέλουμε να τα συνειδητοποιήσουμε. Ότι δηλαδή εμείς οι χριστιανοί σ' αυτόν τον κόσμο είμαστε πάροικοι και παρεπίδημοι. Είμαστε εντελώς προσωρινά εδώ. Εδώ είμαστε μόνο και μόνο, για να ετοιμαστούμε για την αληθινή ζωή, για την αιώνια ζωή.
Όπως είπα και πιο μπροστά, κι εμείς ανάμεσα στον άλλο κόσμο, θα κάνουμε τα καθήκοντά μας. Αλλά δεν είναι εδώ η μόνιμη κατοικία μας, δεν είναι εδώ η αληθινή πολιτεία μας, δεν είναι εδώ το μόνιμο σπίτι μας. Αλλού είναι η πολιτεία μας, αλλού είναι η «χώρα των ζώντων», αλλού είναι η βασιλεία του Θεού, η οποία βέβαια αρχίζει από δω. Εμείς οι χριστιανοί, οι οποίοι τα γνωρίζουμε αυτά τα πράγματα -ο άλλος κόσμος δεν ξέρει· ε, θα είναι και συγχωρημένος- και γνωρίζουμε τη διδασκαλία του Χριστού, την αποκάλυψη του Χριστού, την όλη διδασκαλία της Εκκλησίας, την όλη διδασκαλία και ζωή των αγίων, θα είναι φοβερό να μην καταλάβουμε μερικά πράγματα, να μην προσέξουμε μερικά πράγματα και ενώ είμαστε πιστοί χριστιανοί κλπ., τελικά χάσουμε την ψυχή μας, διότι θα περιοριστούμε απλώς σ' αυτόν τον κόσμο, θα περιοριστούμε απλώς σ' αυτήν τη ζωή και θα φροντίσουμε και θα προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε αυτήν τη ζωή.
Δεν ξέρω εσείς πώς το καταλαβαίνετε και πώς το έχετε φιλοσοφήσει το πράγμα. Η ασθένεια είναι μεγάλη ευεργεσία για τον άνθρωπο, και εύχεται η Εκκλησία κανένας μας να μη φύγει από τον κόσμο αυτό με αιφνίδιο θάνατο. Τι θα πει, να μη φύγει με αιφνίδιο θάνατο; Να. Λίγο ν' αρρωστήσει, λίγο να πονέσει, λίγο ν' αρχίσει ν' απαγκιστρώνεται από τα διάφορα πιασίματα που έχει, να νιώθει ότι ξεκολλάει από δω, ότι φεύγει για τον άλλο κόσμο. Μόλις ο άνθρωπος αρχίσει να έχει τέτοια βιώματα, πιο πολύ πιστεύει στον Θεό, πιο πολύ ελπίζει στον Θεό, πιο πολύ αγαπά τον Θεό, πιο πολύ ταπεινώνεται, πιο πολύ μετανοεί, πιο πολύ γίνεται χριστιανός, πιο πολύ ετοιμάζεται για την άλλη ζωή.
Νομίζω, θα είναι δυστύχημα -το υπονοεί αυτό η Εκκλησία, όταν εύχεται να μην έχουμε αιφνίδιο θάνατο, να μας γλιτώσει ο Θεός από αιφνίδιο θάνατο- να φύγει κανείς χωρίς λίγο να ζοριστεί, έστω τις τελευταίες ημέρες, για να καταλάβει, για να συνέλθει, για να δει μερικά πράγματα που αλλιώς δεν μπορούσε να τα δει.
Γιατί λοιπόν να μην το πάρουμε έτσι; Εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε όσα δεν γνωρίζουν οι άλλοι και τα γνωρίζουμε μέσα στην Εκκλησία, τα διδασκόμαστε μέσα στην Εκκλησία. Έχουμε το Ευαγγέλιο, έχουμε τα βιβλία των Πατέρων, έχουμε τα άλλα βιβλία της Εκκλησίας, έχουμε τη ζωή των αγίων, έχουμε όλη την αλήθεια και γνωρίζουμε λοιπόν πώς έχουν τα πράγματα. Αλλά να· στην πράξη δεν θέλουμε να τα ξέρουμε, στην πράξη δεν θέλουμε να τα εφαρμόσουμε, στην πράξη ξεφεύγουμε από δω και από κει, και γι' αυτό ο Θεός οικονόμησε έτσι τα πράγματα, επέτρεψε δηλαδή να έρθουν αυτές τις ημέρες όλα αυτά τα δεινά, που όπως είπαμε, δεν είναι απλώς κάποια δεινά που ζούμε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα έχουμε αύριο, δεν ξέρουμε τι θα έχουμε ύστερα από λίγες ημέρες.
Εμείς οι χριστιανοί έχουμε λοιπόν αυτήν την καλή ευκαιρία. Παρακαλώ· δεν είναι κυνικό αυτό ούτε αναισθησία ούτε σαν να είναι κανείς απροσγείωτος και έξω από τα πράγματα. Μοιάζει σαν να είμαστε έξω από τα πράγματα και σαν να είμαστε απροσγείωτοι. Όχι. Ο πιο προσγειωμένος, αυτός που είναι πιο κοντά στα πράγματα, πιο κοντά στην αλήθεια, είναι εκείνος ο οποίος τα βλέπει τα πάντα μέσα από τα μάτια του Θεού, μέσα από το φως του Θεού, μέσα από την κρίση του Θεού. Αλλιώς, είμαστε μέσα στα πράγματα και βουλιάζουμε. Αυτό το οποίο συνεχώς παθαίνουν οι άνθρωποι.
Το παρακολουθώ, ας πούμε, σε οικογένειες, σε ομάδες ανθρώπων και σε μεμονωμένα άτομα. Λέει κάποιος «Έχω τούτο, έχω εκείνο, έχω το άλλο» και βουλιάζει εκεί. Ενώ αν λίγο φιλοσοφήσει, αν λίγο τη δει την όλη υπόθεση πώς τη βλέπει ο Θεός και πώς οικονομεί τα πράγματα ο Θεός, θα δει ότι τα δεινά που του ήλθαν -παίρνουμε τώρα μεμονωμένα άτομα- είτε ήλθε μια αρρώστια είτε ήλθαν κάποιες ατυχίες είτε κάποια εμπόδια και κάποιες δυσκολίες, όλα αυτά ήλθαν για το καλό. Όντως από αυτά βγαίνει καλό, όντως ωφελείται ο άνθρωπος και όντως ο άνθρωπος γίνεται πιο άνθρωπος. Μιλούμε ειδικά για τους χριστιανούς.
Έτσι λοιπόν και τώρα, ακριβώς επειδή μας αγαπά ο Θεός, ακριβώς επειδή ο Θεός θέλει το καλό μας, ακριβώς επειδή ο Θεός βλέπει να είμαστε αναίσθητοι, βλέπει να μη θέλουμε να καταλάβουμε, βλέπει να μη θέλουμε να μετανοήσουμε, βλέπει ότι κάνουμε τον χριστιανό, αλλά δεν είμαστε όπως μας θέλει Εκείνος, γι' αυτό επιτρέπει να έλθουν όλα αυτά, τα οποία είναι βέβαια μακριά και δεν μας επηρεάζουν πολύ, αλλά δεν αποκλείεται να τ' αφήσει να πλησιάσουν και λίγο, ανάλογα με τη στάση μας. Όσο πιο γρήγορα μάθουμε το μάθημα, τόσο πιο γρήγορα ο Θεός θα τα τακτοποιήσει. Δεν είναι τίποτε για τον Θεό σε μια νύχτα να τα τακτοποιήσει. Ποιος πίστευε, ποιος μπορούσε να πιστεύσει, ποιος μπορούσε να βάλει στο μυαλό του ότι μέσα σε λίγες ημέρες όλα τα ανατολικά καθεστώτα θα κατέρρεαν, όπως κατέρρευσαν; Ποιος το περίμενε αυτό; Και όμως το έκανε ο Θεός. Αν λίγο κανείς εξετάσει και ερευνήσει την ιστορία, θα δει πράγματα που κανείς δεν πίστευε ότι θα γίνουν, και όμως ο Θεός τα έκανε μέσα σε λίγες μέρες, πολλές φορές τα έκανε μέσα σε μια νύχτα. Και αυτά τα δεινά μπορεί ο Θεός να τα σταματήσει μέσα σε μια νύχτα, αν όμως ως Θεός δει ότι μάθαμε εμείς το μάθημα που εκείνος θέλει να μάθουμε, καθώς επιτρέπει να συμβαίνουν όλα αυτά.
Ο Χριστός δεν είπε μόνο τις τελευταίες ημέρες, δηλαδή λίγες μέρες προ του θανάτου του, προ της Σταυρώσεώς του, αλλά πολύ πιο μπροστά που και που, πότε έτσι πότε αλλιώς, έλεγε ότι ο Υιός του άνθρωπου πρόκειται να πάθει, ότι θα τον συλλάβουν, θα τον μαστιγώσουν, θα τον λοιδορήσουν, θα τον εμπτύσουν και θα τον σταυρώσουν, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί. Πάντοτε το προσέθετε αυτό, ότι την τρίτη ημέρα θ' αναστηθεί.
Δεν τα είπε αυτά ο Χριστός τις τελευταίες ημέρες ούτε έλαβε γνώση αυτού του φοβερού γεγονότος τις ημέρες εκείνες, ας πούμε, της δικής μας Μεγάλης Εβδομάδας. Από μια πλευρά θα λέγαμε ότι από την ώρα που ήλθε στη γη και γεννήθηκε και ο Ηρώδης ακονίζει τη μάχαιρα και αναγκάζεται ο Κύριος και πηγαίνει στην Αίγυπτο πρόσφυγας και αργότερα, πότε θέλουν να τον πιάσουν εδώ και πότε θέλουν να τον πιάσουν εκεί και αναφέρεται ότι ήθελαν να τον ρίξουν στον κρημνό και ξέφυγε μέσα από τα χέρια τους. Όμως σιγά σιγά πλησίαζαν τα πράγματα στο τέλος.
Δηλαδή ο Κύριος σε όλη του τη ζωή, αλλά ιδιαίτερα αφού βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό, αφού πήγε στην έρημο όπου τον πείραξε ο διάβολος, και βγήκε στη δημόσια ζωή -για τρία χρόνια- βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς τον Γολγοθά, βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς τη Σταύρωση, βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς το Πάθος. Πίσω όμως από το Πάθος, πίσω από τη Σταύρωση είναι η Ανάσταση. Είναι η Ανάσταση η δική του και η ανάσταση όλου του ανθρωπίνου γένους.
Νομίζω ότι αν έχουμε υπόψιν μας τη στάση αυτή του Κυρίου, αυτό θα μας βοηθήσει πάρα πολύ και θα μας ωφελήσει, αλλά και όλα αυτά που θ' ακούμε αυτές τις ημέρες, μπουμ από δω, μπουμ από κει, τούτο το κακό γίνεται, το άλλο κλπ. όχι μόνο δεν θα μας ταράσσουν, αλλά όλο και πιο πολύ θα μας ζεσταίνουν να βαδίσουμε αυτόν τον δρόμο, τον ανηφορικό αυτό δρόμο, τον δρόμο προς τον Γολγοθά, τον δρόμο προς τη σταύρωση.
Γιορτάζουμε τη Γέννηση του Χριστού. Να ζήσουμε αυτό το γεγονός, που είναι η ένωση της θεότητος με την ανθρωπότητα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Να το νιώσεις, να το καταλάβεις, να το σκεφθείς, να το ζήσεις, να φθάσει μέσα στην καρδιά σου και να ανταποκριθείς σ' αυτό. Αυτό θα πει Χριστούγεννα -ή Θεοφάνεια ή Σταύρωση ή Ανάσταση. Να ζήσουμε αυτό το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού. Όχι απλώς να το θυμηθούμε ούτε απλώς είναι μια καλή ευκαιρία να γιορτάσουμε, αλλά πρωτίστως να το ζήσουμε το γεγονός.
Και επίσης, λέγαμε ότι γιορτάζουμε δεύτερον, για να εκφράσουμε την πολλή ευγνωμοσύνη μας: «Θεέ μας, Θεέ μας, πώς το έκανες αυτό! Πόση αγάπη έχεις! Πόση συγκατάβαση έδειξες! Πόσο πολύ θέλεις τη χαρά μας! Πόσο πολύ θέλεις τη σωτηρία μας! Πόσο πολύ θέλεις το καλό μας! Και γι' αυτό εσύ ο Θεός κυοφορήθηκες εννιά μήνες στην κοιλία της Θεοτόκου και γεννήθηκες και μεγάλωσες, όπως μεγαλώνει κάθε μωρουδάκι. Κάθισες και έκανες όλα αυτά τα πράγματα, μόνο και μόνο για να μας σώσεις, για να μας δείξεις την αγάπη σου». Τί ευγνωμοσύνη έρχεται μέσα από την ψυχή έπειτα! Τι ευγνωμοσύνη βγαίνει! Τι ευχαριστία προς τον Θεό!
Και το τρίτο. Δηλαδή γιορτάζουμε, για να ζήσουμε το γεγονός. Γιορτάζουμε, για να ευχαριστήσουμε τον Θεό για ό,τι έκανε. Και το τρίτο, για να χαρούμε. Να χαρούμε, γιατί όλα εκεί καταλήγουν. Ο Θεός μάς έπλασε, τελικά για να χαιρόμαστε. Ο Θεός μάς έπλασε τελικά, για να έχουμε πανηγύρι μέσα στην καρδιά μας. Μας έπλασε, για να έχουμε πάντοτε γιορτή, την αιώνια γιορτή, το αιώνιο πανηγύρι, το οποίο όμως πανηγύρι, η οποία γιορτή αρχίζει από αυτόν τον κόσμο. Και αυτό ακριβώς αρχίζει και τονώνεται και αναζωπυρώνεται και αυξάνεται κάθε φορά που κάνουμε μια γιορτή.
Μην αρκεστούμε μόνο στο ν' ακούμε τα τροπάρια της μετανοίας. Δεν βγαίνει τίποτε μ' αυτό. Ή απλώς συγκινείται κανείς λιγάκι, του αρέσουν λιγάκι, όμως παραμένει σκληρή η καρδιά του, αναίσθητη η καρδιά του, και όπως ήταν πρώτα παλαιός άνθρωπος, εξακολουθεί και πάλι να είναι παλαιός άνθρωπος. Δεν γίνεται έτσι. Αληθινή μετάνοια να έλθει στην ψυχή μας. Καταρχήν είναι της Χάριτος η μετάνοια. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει αληθινή μετάνοια. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει ταπείνωση αληθινή. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει την οποιαδήποτε αρετή. Αλλά όμως χρειάζεται από τη δική μας πλευρά όντως να θέλουμε να μετανοήσουμε, όντως να θέλουμε να ταπεινωθούμε, όντως να θέλουμε να προχωρήσουμε. Έτσι να ξεκινήσουμε τον δρόμο. Έτσι να συνεχίσουμε τον δρόμο. Έτσι να φθάσουμε στο τέλος του δρόμου.
Το μεγάλο κακό δεν είναι απλώς ο πόλεμος. Είναι κακό. Είναι κακό όπως και τόσα άλλα. Δεν ξέρουμε ακόμη τι δεινά μπορεί να βρουν και την ίδια τη χώρα μας, όχι μόνο από την πλευρά του πολέμου αλλά και από άλλης πλευράς. Δεν ξέρουμε τί μας περιμένει. Είμαστε κουφιοκέφαλοι -με συγχωρείτε- και θα επιτρέψει ο Θεός να περάσουμε πολλά δεινά, γιατί δεν καταλαβαίνουμε αλλιώς, δεν συνερχόμαστε. Όμως δεν είναι αυτά το μεγάλο κακό. Το μεγάλο κακό είναι η αμαρτία στον άνθρωπο και η αμετανοησία. Και άλλη φορά το είπα εδώ μέσα, το λέω και σήμερα και το τονίζω: Ούτε η αμαρτία είναι το μεγάλο κακό. Είμαστε αμαρτωλοί· τελείωσε. Αυτό είναι δεδομένο. Και επειδή είμαστε αμαρτωλοί, γι' αυτό έγινε ο Χριστός άνθρωπος και ήλθε να μας σώσει. Η αμετανοησία είναι το μεγάλο κακό.
Μέσα στον παράδεισο ο Αδάμ έκανε το λάθος του, έκανε την αμαρτία. Και η Εύα. Ο Θεός, όπως λένε οι Πατέρες, πηγαίνει με πρόθεση ν' ακούσει από το στόμα του Αδάμ το «ήμαρτον, Θεέ μου». Δεν το λέει όμως. Αρχίζει δικαιολογίες. Και αυτός και η Εύα. Λέει ένας άγιος: «Πες το "ήμαρτον" μια λέξη είναι αυτή. Πες την. Πώς θα την πει; Ο τράχηλος είναι σκληρός. Από σίδηρο ο τράχηλος· δεν σκύβει». Λέει ύστερα ο άγιος και για τον εαυτό του: «Και εγώ έτσι είμαι». Οι άγιοι έχουν την αυτομεμψία και κατηγορούν τον εαυτό τους. Να παραδειγματιστούμε από τη δική τους στάση και να μετανοήσουμε.
Σε πόσους θα γίνει, ας πούμε, σεισμός σήμερα, αυτήν την ημέρα, από πλευράς εγωισμού και ταπεινώσεως, όταν ρητώς και κατηγορηματικώς λέει ο Κύριος, όπως ακούσαμε στο τέλος της παραβολής, ότι «πας ο υψών εαυτόν, ταπεινωθήσεται· ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται»;
Πόσοι χριστιανοί τα έβαλαν κάτω και είπαν «Εάν δεν ταπεινώσω τον εαυτόν μου, χάνομαι»; Διότι ο τελώνης πολύ αμαρτωλός ήταν, αλλά γύρισε στο σπίτι, λέει, δικαιωμένος. Τον δικαίωσε ο Θεός. Ο άλλος μπορεί να είχε κάποιες αρετές, αλλά επειδή είχε υπερηφάνεια, επειδή είχε εγωισμό, επειδή είχε αυτοδικαίωση, επειδή εμφανίστηκε ενώπιον του Θεού ως ο καλός κλπ., γύρισε στο σπίτι μη δικαιωμένος· δηλαδή χαμένος.
Να συνειδητοποιήσει ο καθένας μας ότι χρειάζεται να ταπεινωθούμε, αλλά να ταπεινωθούμε αληθινά. Όχι να ταπεινολογήσουμε, αλλά όντως να ταπεινωθεί η ψυχή μας. Και όταν προσπαθήσουμε, θα δούμε ότι δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας. Οπότε θα παρακαλέσουμε τον Κύριο. Και ο Κύριος άλλο που δεν θέλει ν' ακούσει ότι θέλουμε πράγματι να ταπεινωθούμε, θέλουμε πράγματι να μετανοήσουμε, θέλουμε πράγματι ν' αποκτήσουμε άλλες αρετές, και θα μας τις δώσει. Μπορεί όμως να γίνει τίποτε, αν απλώς πούμε «άνοιξε το Τριώδιο» και κάτι αισθανθούμε επιφανειακά, επιπόλαια, πρόχειρα, πάνω-πάνω και μείνουμε σ' αυτό; Θα νομίζουμε μάλιστα ότι είμαστε και ρεαλιστές, θα νομίζουμε μάλιστα ότι είμαστε και προσγειωμένοι. Όχι.
Ενόσω εξακολουθούμε να βλέπουμε τα πράγματα με τη δική μας κρίση και ενόσω εξακολουθούμε να βλέπουμε τα πράγματα με το δικό μας φως, θα είμαστε εκτός πραγματικότητος. Κάθε μέρα το διαπιστώνουμε. Τι πράγμα είναι αυτό! Πού κατάντησε η σημερινή κοινωνία! Με όλους τους τρόπους προσπαθούν τάχα να δείξουν ότι είναι προσγειωμένοι οι άνθρωποι και είναι εκτός πραγματικότητος. Δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Και γι' αυτό τερατοποιούνται. Μέρα με την ημέρα τερατοποιούνται οι άνθρωποι. Μέρα με την ημέρα γίνονται αφύσικοι, αφύσικα πλάσματα. Όχι απλώς δηλαδή είναι αμαρτωλοί οι άνθρωποι, αλλά κάτι παθαίνουν. Διαλύονται σαν υπάρξεις, που λέγαμε και άλλη φορά.
Βλέπεις έναν επιστήμονα με πτυχία, αλλά σαν ύπαρξη δεν βρίσκεις πουθενά άκρη. Και ο ίδιος αισθάνεται διαλυμένος. Δεν έχει μια γωνιά μέσα στην ύπαρξή του λίγο να αυτοσυγκεντρωθεί, λίγο να σταθεί. Είναι διαλυμένος. Γιατί; Διότι ξανοίχτηκε στο ένα, ξανοίχτηκε στο άλλο, θέλησε να αποκτήσει το ένα, θέλησε να αποκτήσει το άλλο και έχασε τον εαυτό του.
Την μεθεπόμενη Κυριακή, που είναι η Κυριακή της Κρίσεως -Αποκριά αλλά όμως της Κρίσεως- το ίδιο. Και μόνο τα νοήματα της Κυριακής εκείνης να ζήσει κανείς, να προσγειωθεί, να τα προσεγγίσει, ν' ανοίξει την καρδιά του να τα βάλει μέσα στην καρδιά του και η καρδιά του να χωθεί μέσα σ' αυτά, δεν θέλει τίποτε άλλο. Της Τυρινής ακόμη πιο πολύ. Της Ορθοδοξίας ακόμη πιο πολύ κλπ.
Είμαι βέβαιος, και είστε κι εσείς βέβαιοι, ότι αν ήμασταν σίγουροι ότι πράγματι είναι το τελευταίο Τριώδιο της ζωής μας και ότι, ή έτσι ή αλλιώς, δεν υπάρχει ζωή από κει και πέρα, διότι εμφανίζεται ο Κύριος ενώπιόν μας, συντελείται η Δευτέρα Παρουσία του, γίνεται το γενικό δικαστήριο, και λαμβάνονται οι οριστικές αποφάσεις για όλους μας, όλοι μας χωρίς εξαίρεση, θα έλεγα, θα γινόμασταν διαφορετικότεροι.
Αν χρειαζόταν ο Κύριος να μας βεβαιώσει -όπως λέγαμε και άλλη φορά- να μας πει καθαρά «Ξέρετε; Η Δευτέρα Παρουσία θα γίνει τον Μάϊο μήνα», θα μας το 'λεγε. Δεν κάνει καλό αυτό. Για να τ' αφήσει ο Κύριος έτσι φλου, όπως λέμε, τα πράγματα, έτσι σκοτεινά ως προς αυτό το θέμα και για να μη μας πει καθαρά πότε θα έλθει, σημαίνει ότι αυτό είναι χρήσιμο για την ψυχή, γιατί το άλλο θα άφηνε να δουλέψει πολύ η πονηριά του ανθρώπου. Εάν υποθέσουμε ξέραμε ότι τον Μάϊο μήνα, προς το τέλος, θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία, έως λίγες μέρες πριν από το τέλος όλοι θα έλεγαν: «Αφού έχουμε καιρό, στάσου να κάνω και τούτο, στάσου να προλάβω και το άλλο, να απολαύσω και το άλλο, να αμαρτήσω, και έχουμε καιρό· θα πάω μετά στον πνευματικό και θα τακτοποιηθώ». Αυτό είναι πονηριά, φοβερή πονηριά, και δεν μπορεί να παίζει ο Θεός έτσι.
Ο Θεός θέλει πράγματι να ζητήσουμε εκείνον, πράγματι ν' αγαπούμε εκείνον, να εμπιστευόμαστε σ' εκείνον, πράγματι να θέλουμε να είμαστε δικοί του, να θέλουμε να είμαστε χριστιανοί. Όχι το μυαλό μας να 'ναι αλλού, η καρδιά μας να 'ναι αλλού, και την τελευταία στιγμή φροντίδα «να μη χάσουμε και τον παράδεισο». Δεν γίνεται έτσι.
Πριν από μερικά χρόνια -αν θυμάστε το '83, '84-λέγονταν πάλι κάποια πράγματα, ότι ήλθε και το τέλος του κόσμου. Με κάτι τέτοια γελοιοποιούμαστε ως χριστιανοί. Να μην τα πολυδίνουμε εμείς αυτά σημασία. Αλλά εν πάση περιπτώσει, μπορούμε να ωφεληθούμε, μπορούμε να τα λαμβάνουμε υπόψιν, μόνο και μόνο για να σκουντήξουμε τον εαυτό μας, για να σπρώξουμε περισσότερο τον εαυτό μας.
Θυμάμαι ότι και τότε στη Θεσσαλονίκη είχαμε πει στους χριστιανούς: «Πείτε ότι φέτος είναι το τελευταίο φθινόπωρο». Όσοι το πήραν ζεστά, όσοι το πίστευσαν, όχι τόσο ότι θα είναι το τελευταίο φθινόπωρο, αλλά ότι ενώπιον του Θεού είναι καλό να σκεφθεί κανείς έτσι, ωφελήθηκαν πάρα πολύ. Όπως και τώρα, αυτές τις ημέρες, ωφελούνται πάρα πολλοί άνθρωποι.
Πάρα πολλοί άνθρωποι βγάζουν μέσα από την ψυχή τους αμαρτίες, και ενώ χρόνια εξομολογούνταν, δεν πήγαινε το μυαλό τους να τις βγάλουν. Γιατί κανείς μπορεί να πηγαίνει στο εξομολογητήριο, μπορεί να λέει αμαρτίες, αλλά πιάνει τα επάνω επάνω, και δεν θίγει βαθύτερα το εγώ του, δεν θίγει τον παλαιό άνθρωπο. Δεν γίνεται όμως έτσι· δεν γίνεται. Το θηρίο αυτό πρέπει να πεθάνει. Το θηρίο αυτό πρέπει να βγει από κει.
Ενθυμείσθε που αναφέρει η «Αμαρτωλών σωτηρία» ένα περιστατικό: Στην έρημο ήταν ένας γέροντας με τον υποτακτικό του. Εμφανίστηκε μια γυναίκα που ήθελε να εξομολογηθεί. Ο γέροντας κάθισε να την εξομολογήσει, και ο υποτακτικός του πήγε αρκετά μακριά. Δεν άκουγε, αλλά έβλεπε.
Εξομολογήθηκε η γυναίκα και έφυγε. Μετά έλεγε ο υποτακτικός -που φαίνεται ήταν μια άγια ψυχή- στον γέροντα: «Ξέρετε, τί είδα; Είδα ότι έβγαιναν μικρά φιδάκια από το στόμα της γυναίκας αυτής, αλλά πάρα πολλές φορές βγήκε το κεφάλι ενός μεγάλου φιδιού, που έμπαινε πάλι μέσα. Τελικά δεν βγήκε το μεγάλο φίδι και όταν τέλειωσε η εξομολόγηση και σηκωνόταν η γυναίκα να φύγει, ξαναμπήκαν και όλα τα φιδάκια μέσα της».
Μπορεί να είναι αυτό μια υπερβολή -εγώ δεν έχω την παραμικρή δυσκολία να το πιστεύσω- αλλά είναι μια αλήθεια. Πνευματικά είναι μια αλήθεια. Μπορεί χρόνια να εξομολογείσαι, αλλά ποτέ να μην έχεις μετανοήσει αληθινά, ποτέ να μην έχεις βγάλει από τα βάθη της ψυχής σου όλα εκείνα τα φίδια που υπάρχουν εκεί μέσα, όλα εκείνα τα φαρμάκια που υπάρχουν εκεί μέσα, όλη εκείνη την αμαρτωλή κατάσταση που υπάρχει μέσα σου.
Να σκεφθούμε λοιπόν ότι μπορεί να είναι οι τελευταίες ημέρες της ζωής μας. Όχι να το σκεφθούμε, για να φοβηθούμε -«α, θα είναι οι τελευταίες ημέρες...»- αλλά για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να ταρακουνηθεί, να συνέλθει, να μετανοήσει ειλικρινέστερα, να ανασκάψει το βάθος. Και ξέρετε, άμα δει ο Θεός ότι εμείς αποφασίσαμε να το κάνουμε αυτό, βρίσκει τρόπο ο Θεός να βάλει την κρίση μας, τη σκέψη μας βαθιά στην ψυχή και να τα βρει όλα αυτά τα σκεπασμένα και να τα βγάλει. Μπορεί να βρει τρόπο. Αλλιώς, όταν εμείς δεν έχουμε διάθεση, είναι κλειστός ο δρόμος.
Εμάς δεν θα μας καλέσει κανένας εκεί κάτω να τους πούμε τί να κάνουν. Δεν θα μας καλέσει κανένας να πάμε να κάνουμε κι εμείς «μπαμ-μπουμ». Άλλοι θα τα κάνουν. Αλλά όλη αυτή η κατάσταση επηρεάζει κι εμάς. Και εμείς όλον τον επηρεασμό αυτό μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε. Γι' αυτό λέω να μην αφήσουμε να πάει χαμένο όλο αυτό το μακελλειό. Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε, ώστε να δουλέψουμε καλύτερα στην ψυχή μας. Και έχουμε την πιο κατάλληλη περίοδο του χρόνου, την περίοδο αυτή του Τριωδίου, για να δουλέψουμε καλύτερα στην ψυχή μας, βαδίζοντας με τον Κύριο αυτόν τον ανηφορικό δρόμο προς τον Γολγοθά. Να συμπορευθούμε, να συσταυρωθούμε και ν' αναστηθούμε μαζί του.
Η παρηγοριά μας θα είναι ότι, μόλις αρχίσουμε να βαδίζουμε με τον Κύριο, ήδη θα έχουμε μέσα μας και την ανάσταση. Εδώ είναι το θέμα το μεγάλο. Ο Κύριος σταυρώθηκε και αναστήθηκε. Ο κάθε αμαρτωλός από τη στιγμή που θα πάρει αυτήν την απόφαση, ενώ προχωρεί προς τη σταύρωση, προς τη σταύρωση του παλαιού ανθρώπου, συγχρόνως ζει και την ανάσταση.
Και γι' αυτό οι παλαιοί χριστιανοί έκαναν λόγο για Σταυρώσιμο Πάσχα και Αναστάσιμο Πάσχα. Σταύρωση και Ανάσταση μαζί. Θυμάμαι, ένας μοναχός στο Άγιον Όρος μου έλεγε ότι τη λαμπάδα που χρησιμοποιεί τη Μεγάλη Παρασκευή και τη λαμπάδα που χρησιμοποιεί το Πάσχα, όλον τον χρόνο κάπου τις έχει μαζί. Σταυρός και Ανάσταση μαζί.
Ταπεινά λοιπόν εύχομαι να συμπορευθούμε, να συσταυρωθούμε και να συναναστηθούμε με τον Κύριο.
Από το φθινόπωρο ακόμη μερικοί περίμεναν τον πόλεμο και δεν τον περιόριζαν τον πόλεμο στον Περσικό κόλπο, αλλά έλεγαν ότι από κει θα προχωρήσει μάλλον προς βορρά και τελικά θα καταλήξει στα Στενά, στον Βόσπορο, στην Πόλη, και θα έλθει το ποθούμενο, δηλαδή θα πάρουμε την Πόλη. Κάπως έτσι. Δηλαδή όλο αυτό το διάστημα, όπως υπολόγιζαν, από το φθινόπωρο μέχρι και το Πάσχα, και προπαντός τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αν θυμάμαι καλά -κάποιος μου το είχε στείλει και γραπτά- θα γίνει το όποιο μακελλειό έχει να γίνει, και το Πάσχα θα τελειώσουν προς το καλό ημών, για το καλό των Ελλήνων. Κάπως έτσι λέγονταν και λέγονται ακόμη.
Πρώτα πρώτα θα ήθελα να πω ότι η προφητεία αυτή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού μάλλον εξεπληρώθη το 1912. Το 1912 πάλι ήταν το Πάσχα μαζί με τον Ευαγγελισμό. Και τότε ελευθερώθηκε όλη η Βόρειος Ελλάδα, η Μακεδονία, η Θράκη και η Βόρειος Ήπειρος, και έτσι ήλθε το ποθούμενο. Μάλλον λοιπόν εκεί αναφερόταν ο άγιος Κοσμάς, όταν έλεγε αυτήν την προφητεία. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να περιμένουμε και μια δεύτερη εκπλήρωση αυτής της προφητείας.
Το βιβλίο της Αποκαλύψεως
Απ' αυτήν την πλευρά, νομίζω, τακτοποιείται το πράγμα. Από την άλλη πλευρά, όλα μπορούν να γίνουν. Δηλαδή δεν αποκλείεται μέσα σε πολύ λίγες μέρες όλα να σταματήσουν εκεί κάτω. Δεν αποκλείεται να φουντώσουν πιο πολύ. Δεν αποκλείεται να ξαπλωθούν σε κάθε κατεύθυνση. Τίποτε άλλο να μην γίνει: αυτός ο άνθρωπος που, ας πούμε, δημιούργησε αυτόν τον πόλεμο και όλη αυτήν την κατάσταση, εάν τυχόν έχει και πυρηνικά όπλα και την ώρα τη δύσκολη, την ώρα που ξεψυχάει -εκείνη την ώρα όλα τα κάνει κανείς- αρχίσει να στέλνει από δω και από κει τα πυρηνικά του και ανταποδώσουν οι άλλοι, καταλαβαίνετε τι μπορεί να γίνει.Αυτά όμως όλα δεν είναι δική μας δουλειά. Και εδώ θα παρακαλέσω την αγάπη σας να προσέξουμε. Έγινε το Τσερνομπίλ. Κανένας δεν μας ρώτησε, αλλά και κανένας δεν το προέβλεψε και κανένας δεν το προετοίμασε. Το οικονόμησε ο Θεός να γίνει, και όπως λίγο-πολύ όλοι το παραδέχτηκαν, το οικονόμησε σύμφωνα μ' αυτό που αναφέρεται στην Αποκάλυψη.
Στο ένατο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως λέγεται: «Είδον αστέρα εκ του ουρανού πεπτωκότα εις την γην... και ήνοιξε το φρέαρ της αβύσσου, και ανέβη καπνός εκ του φρέατος... και εσκοτίσθη ο ήλιος και ο αήρ εκ του καττνού του φρέατος». Διαβάστε, τώρα που θα γυρίσετε στο σπίτι, το ένατο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως. Όλες αυτές τις ημέρες ακούει κανείς από όλους τους σταθμούς να λέγεται αυτό και όχι απλώς το συζητούν οι γυναικούλες ή κάποιοι τυχόντες.
Έδωσαν φωτιά στα πετρέλαια. Η Αποκάλυψη λέει ότι έπεσε αστήρ. Να έπεσε βόμβα και τα 'δωσε φωτιά; Ο Σαντάμ έτσι λέει. Οι άλλοι λένε ότι εκείνος τα 'δωσε φωτιά. Ποιος ξέρει; Ο Θεός γνωρίζει. Πάντως, σοβαρώς ομιλούν οι διάφοροι αρμόδιοι και υπεύθυνοι ότι, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα σκεπαστεί ο ουρανός με τα μαύρα αυτά νέφη του καπνού, μάλιστα όχι για λίγες μέρες αλλά για πολύ καιρό. Και δεν θα 'ναι απλώς ότι θα σκεπαστεί ο ήλιος, δεν θα τον βλέπουμε και οπωσδήποτε θα έχει επιπτώσεις στη γη, αλλά θα μολυνθεί η ατμόσφαιρα. Τα σύννεφα νερό έχουν, είναι αθώα, αλλά ο καπνός δεν έχει απλώς νερό.
Λέει η Αποκάλυψη ότι μέσα από τα σύννεφα θα βγουν ακρίδες. «Και εκ του καπνού εξήλθον ακρίδες εις την γην...» Όχι βέβαια ακρίδες, αλλά σαν ακρίδες και θ' αρχίσουν να χτυπούν και δεν θα μείνει τούτο και δεν θα μείνει εκείνο. Άκουγα αυτές τις ημέρες, δεν ξέρω αν το διάβαζα κιόλας, ότι ακριβώς επειδή θα σκεπαστεί ο ουρανός με τους καπνούς από τα πετρέλαια που καίγονται εκεί, δεν θα μπορούν και πολύ πολύ να κινούνται τα αεροπλάνα και θα κινούνται κυρίως τα ελικόπτερα. Λέει στην Αποκάλυψη ότι η ουρά των ακρίδων θα είναι σαν ουρά σκορπιού. Όλα τα ελικόπτερα έχουν περίπου τέτοια ουρά.
Δεν ξέρω. Μετά το Τσερνομπίλ όχι μόνο θρησκευτικοί άνθρωποι, αλλά και μη θρησκευτικοί ανέτρεξαν στην Αποκάλυψη και βρήκαν αυτά τα οποία λέγονται εκεί, και τη λέξη Άψινθος η οποία στα ρωσικά μεταφράζεται ως Τσερνομπίλ, και λίγο-πολύ συμφώνησαν, παραδέχθηκαν ότι έγινε κάτι το οποίο είχε προβλέψει, είχε προφητεύσει η Αποκάλυψη. Δεν αποκλείεται ύστερα από καιρό όλοι ή ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητος να παραδεχθεί ότι και εδώ κάτι έχει προβλέψει η Αποκάλυψη. Ν' αφήσουμε τα άλλα ότι θα μολυνθούν τα ύδατα, θα μολυνθούν οι θάλασσες... Συνέχεια τέτοια λέει η Αποκάλυψη.
Ό,τι έχει να κάνει ο Θεός, θα το κάνει
Τί θα κάνουμε; Εμείς οι χριστιανοί τι θα κάνουμε μπροστά σ' όλα αυτά; Ποιά είναι η ταπεινή μου γνώμη: Θέλουμε δεν θέλουμε, προσέξουμε δεν προσέξουμε, λάβουμε δεν λάβουμε τα μέτρα μας, ό,τι έχει να κάνει ο Θεός, θα το κάνει. Όπως είπα και πιο μπροστά, κανείς δεν κατάλαβε και κανείς δεν πρόβλεψε και κανείς δεν πρόλαβε, π.χ., το Τσερνομπίλ. Και εκεί κάτω, αν με ρωτάτε, ήθελαν δεν ήθελαν, τελικά τα επέτρεψε ο Θεός να έλθουν έτσι τα πράγματα. Εμείς νομίζουμε ότι, ε, απλώς να θελήσει κάποιος να μη γίνει ο πόλεμος, και δεν θα γίνει. Δεν είναι έτσι.Στην Παλαιά Διαθήκη, δεν ξέρω αν σας το είχα αναφέρει άλλη φορά, αναφέρεται το εξής, που το αναφέρει και ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή: Ο Φαραώ δεν έχει καμιά σχέση με τον αληθινό Θεό, είναι όμως αυτός που κρατάει υπόδουλο τον λαό του Θεού. Ο Θεός θέλει να ελευθερώσει τον λαό, αλλά ο Φαραώ δεν δέχεται και κάνει τον δύσκολο. Και ο Θεός κάθεται και παλεύει τάχα με τον Φαραώ. Δεν τον χτυπάει μια και πέρα. Όχι. Στέλνει μια πληγή μήπως πεισθεί ο Φαραώ, και αυτός δεν πείθεται. Δεύτερη πληγή και δεν πείθεται. Τρίτη πληγή και δεν πείθεται. Και στη δεκάτη πληγή πείσθηκε ο Φαραώ ν' αφήσει τον λαό.
Και λέει ο Θεός: «Ένεκεν τούτου διετηρήθης, ίνα ενδείξωμαι εν σοι την ισχύν μου, και όπως διαγγελή το όνομά μου εν πάση τη γη». Γι' αυτό, λέει, σε έφερα από την ανυπαρξία να υπάρχεις κι εσύ και να κάνεις όλα αυτά που κάνεις, για να φανεί η δύναμη του Θεού, που έκανε τα πάντα, που κυβερνά τα πάντα και που ορίζει τα πάντα.
Ο Φαραώ θα νόμιζε ότι έκαμνε τις δικές του δουλειές και τα δικά του τα πείσματα και ότι ενεργούσε με τον τρόπο που νόμιζε αυτός. Αλλά όμως τα οικονομούσε έτσι ο Θεός. Όχι ότι έβαζε ο Θεός τον Φαραώ να είναι κακός. Όχι. Ο Φαραώ ήταν ό,τι ήταν αφ' εαυτού του, αλλά οικονομούσε έτσι τα πράγματα ο Θεός, ώστε τελικά και ο Φαραώ να δουλεύσει υπέρ του έργου του Θεού.
Έτσι και εδώ λοιπόν. Άλλοι από εδώ, άλλοι από εκεί, ο ένας με την μια αφορμή, ο άλλος με την άλλη αιτία, ο ένας με το ένα συμφέρον, ο άλλος με το άλλο συμφέρον, και ήδη βρίσκονται σε πόλεμο. Μπορεί να λένε οι διάφοροι να γίνει ειρήνη, να σταματήσει ο πόλεμος, και όλοι δεόμεθα. Το βράδυ, Τρίτη προς Τετάρτη, που εξέπνεε η προθεσμία που είχε δοθεί και εμείς στη Θεσσαλονίκη κάναμε αγρυπνία να βοηθήσει ο Θεός. Εμείς έχουμε καθήκον να δεόμεθα υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, να κάνουμε δεήσεις, να κάνουμε αγρυπνίες, να κάνουμε προσευχές, και επίσης όσοι μπορούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να συντελούν στο να γίνεται ειρήνη, και να προλαμβάνονται οι πόλεμοι. Αλλά δεν είναι θέμα μόνο δικό μας. Είναι και πώς τα οικονομεί ο Θεός τα πράγματα. Και φαίνεται ότι ο Θεός τελικά επέτρεψε να γίνει αυτή η σύρραξη εκεί κάτω. Όχι ότι την κάνει ο Θεός· όχι. Οι κακοί άνθρωποι την κάνουν, αλλά τους βάζει ο Θεός τελικά τους ανθρώπους στο δικό του κανάλι, ώστε ακόμη και με το κακό τους να υπηρετήσουν το δικό του σχέδιο.
Το παράδειγμα με τους λύκους και τα τσομπανόσκυλα
Τι θα κάνουμε λοιπόν εμείς ως χριστιανοί; Η ταπεινή μου γνώμη είναι, όπως είπα και πιο μπροστά, να σκεπτόμαστε πως ό,τι έχει να κάνει ο Θεός θα το κάνει. Και ο αντίχριστος θα έλθει. Και πριν έλθει ο αντίχριστος, θα γίνουν όσα είναι να γίνουν, και αφού θα έλθει ο αντίχριστος, θα γίνουν επίσης όσα είναι να γίνουν. Τα είπε ο Θεός. Τα υπαγόρευσε ο ίδιος ο Κύριος στον απόστολο Ιωάννη και τα έγραψε στην Αποκάλυψη. Ποιος μπορεί να τα εμποδίσει αυτά και ποιος μπορεί να τα αλλάξει; Θα γίνουν όσα έχει προβλέψει και προκαθορίσει ο Θεός να γίνουν. Ούτε - κατά την ταπεινή μου γνώμη, μπορεί να κάνω λάθος- είναι σωστό εμείς οι χριστιανοί τάχα ν' αγοράσουμε χωράφια, τάχα να λάβουμε τούτα τα μέτρα, τάχα να λάβουμε εκείνα τα μέτρα.Μήπως τελικά πέφτουμε στην παγίδα στην οποία παγίδα βάζει και ο λύκος τα τσομπανόσκυλα. Δεν ξέρω, αν σας είχα πει άλλη φορά, αυτό που είχα πει στη Θεσσαλονίκη. Δεν πειράζει, αν σας το έχω πει, να το πω πάλι. Από τον παππού μου το άκουγα αυτό και κάτι ήξερε και το έλεγε. Τον χειμώνα, όταν είναι παντού χιόνια, οι λύκοι για να βρουν τροφή, πηγαίνουν κατά αγέλες, δέκα δέκα. Ξεκινάει λοιπόν μια αγέλη από δέκα λύκους, και επισημαίνουν κάπου ένα κοπάδι. Αφού πλησιάσουν, όμως αρκετά μακρυά ακόμη από το κοπάδι, ώστε να μην μπορούν να τους αντιληφθούν τα τσομπανόσκυλα, ξεκόβουν από την όλη παρέα δύο λύκοι και οι άλλοι μενουν εκεί.
Οι δύο λύκοι πλησιάζουν το κοπάδι, και αμέσως παίρνουν είδηση τα τσομπανόσκυλα και ορμούν επάνω στους δύο λύκους. Οι λύκοι φεύγουν φυσικά, αλλά φεύγουν εντελώς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Από δω ερχόταν και φεύγουν από κει. Κάνουν μάλιστα ότι δεν μπορούν να τρέξουν, για να παρασύρουν τα σκυλιά όλο και να τους πλησιάζουν. Μ' αυτόν τον τρόπο τα απομακρύνουν τα τσομπανόσκυλα από το κοπάδι και δέκα χιλιόμετρα και είκοσι χιλιόμετρα.
Τότε ακριβώς που θα έχουν απομακρυνθεί τα τσομπανόσκυλα τα οποία κυνηγούν τους λύκους, ορμούν οι υπόλοιποι λύκοι στο κοπάδι -δεν υπάρχουν τσομπανόσκυλα- και κάνουν το πανηγύρι τους. Κυριολεκτικά σφάζουν, όπως λέγεται στη γλώσσα των ποιμένων, γιατί ο λύκος δεν τρώει ένα ζώο. Οι λύκοι στο κοπάδι πνίγουν όσα ζώα γίνεται περισσότερα. Μεταφέρουν τα πνιγμένα εκεί που θέλουν και τρώνε. Και ενώ τα τσομπανόσκυλα κυνηγούσαν τους λύκους, τελικά έπεσαν στην παγίδα, διότι δεν ήταν μόνο αυτοί οι δύο λύκοι· ήταν και οι άλλοι, οι οποίοι θα έρχονταν εν απουσία των σκυλιών, για να φάνε τα ζώα.
Νομίζω ότι πέφτουμε κι εμείς σε μια παρόμοια παγίδα, που μας στήνει ο διάβολος, όταν ασχολούμαστε συνεχώς με αυτά τα πράγματα: Πότε θα γίνει; Πώς θα γίνει; Πού θα γίνει; Τί να κάνουμε; Τί να προλάβουμε; Τί μέτρα να λάβουμε; Και χάνουμε τον Χριστό μας. Ασχολούμαστε με όλα αυτά, που δεν είναι δική μας δουλειά, αλλά είναι του Θεού. Εμείς δεν ξέρουμε πότε θα γίνει και τί θα γίνει και πόσο θα γίνει. Μόνο ο Θεός το ξέρει. Αλλά ούτε μας είπε πουθενά ο Κύριος: «Να ψάχνετε να βρείτε πότε θα γίνει το ένα και πότε θα γίνει το άλλο». Γι' αυτό τα έκρυψε· για να μην τα ξέρουμε. Αλλιώς, θα μας τα φανέρωνε και θα μας τα έλεγε. Τα έκρυψε, ακριβώς διότι δεν χρειάζεται να τα ξέρουμε, δεν πρέπει να τα ξέρουμε, για να είμαστε συνεχώς έτοιμοι.
Να προσέξουμε και να συνειδητοποιήσουμε κάποια πράγματα
Η ταπεινή μου γνώμη λοιπόν, αδελφοί μου, είναι ότι ως άνθρωποι που ζούμε κι εμείς μέσα στην κοινωνία θ' ακούμε ειδήσεις, θα πληροφορούμαστε, θα είμαστε κατατοπισμένοι και θα ξέρουμε τί γίνεται. Αλλά ούτε άγχος ούτε αισθήματα ανασφάλειας ούτε εφιάλτες ούτε φόβοι. Όχι. Ας φαίνεται ότι κάνουν ό,τι θέλουν εκεί κάτω. Την όλη υπόθεση την έχει στα χέρια του ο Θεός. Και ο Θεός έχει τον τρόπο, ως Θεός που είναι, να τα οδηγήσει εκεί που θέλει να τα οδηγήσει τα πράγματα.Είναι ενδεχόμενο να περάσουμε μέσα από δεινά, είναι ενδεχόμενο να έλθουν συμφορές, είναι ενδεχόμενο να συμβούν διάφορα πράγματα. Είναι και αυτά μέσα στην οικονομία του Θεού. Να τα δει κανείς από τη σωστή πλευρά και μέσα από το πώς τα βλέπει ο Θεός. Υπάρχει αυτή η τάση στον άνθρωπο, να θέλει να μαθαίνει το ένα, να θέλει να γνωρίζει το άλλο, να θέλει να λαμβάνει μέτρα, να θέλει να προλαμβάνει. Εμείς όμως να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να παρασυρθεί από όλα αυτά τα γεγονότα, από όλες αυτές τις καταστάσεις, αλλά να φυλάξουμε τον εαυτό μας και να ενώσουμε τον εαυτό μας με τον Θεό και μέσα από τον Θεό και με τα μάτια του Θεού κι εμείς να δούμε όλα αυτά τα πράγματα. Αν τα δούμε έτσι, θα βγει πάρα πολύ καλό.
Το θέμα μας είναι «Το τελευταίο Τριώδιο». Δεν σκέφθηκα αυτό το θέμα βέβαια με την έννοια ότι θα πεθάνω φέτος, όπως είπε ο Σεβασμιώτατος, ούτε ότι πιστεύω ότι είναι το τελευταίο Τριώδιο. Αυτό είναι του Θεού.
Όμως επιτρέπει ο Θεός να συμβαίνουν όλα αυτά τα πράγματα και ν' ακούγονται όλα αυτά. Και επιτρέπει ο Θεός να υπάρχουν πιθανότητες να γίνει και τούτο, να γίνει κι εκείνο, για να συνειδητοποιήσουμε καλά καλά κάποια πράγματα που δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει ή που δεν θέλουμε να τα συνειδητοποιήσουμε. Ότι δηλαδή εμείς οι χριστιανοί σ' αυτόν τον κόσμο είμαστε πάροικοι και παρεπίδημοι. Είμαστε εντελώς προσωρινά εδώ. Εδώ είμαστε μόνο και μόνο, για να ετοιμαστούμε για την αληθινή ζωή, για την αιώνια ζωή.
Όπως είπα και πιο μπροστά, κι εμείς ανάμεσα στον άλλο κόσμο, θα κάνουμε τα καθήκοντά μας. Αλλά δεν είναι εδώ η μόνιμη κατοικία μας, δεν είναι εδώ η αληθινή πολιτεία μας, δεν είναι εδώ το μόνιμο σπίτι μας. Αλλού είναι η πολιτεία μας, αλλού είναι η «χώρα των ζώντων», αλλού είναι η βασιλεία του Θεού, η οποία βέβαια αρχίζει από δω. Εμείς οι χριστιανοί, οι οποίοι τα γνωρίζουμε αυτά τα πράγματα -ο άλλος κόσμος δεν ξέρει· ε, θα είναι και συγχωρημένος- και γνωρίζουμε τη διδασκαλία του Χριστού, την αποκάλυψη του Χριστού, την όλη διδασκαλία της Εκκλησίας, την όλη διδασκαλία και ζωή των αγίων, θα είναι φοβερό να μην καταλάβουμε μερικά πράγματα, να μην προσέξουμε μερικά πράγματα και ενώ είμαστε πιστοί χριστιανοί κλπ., τελικά χάσουμε την ψυχή μας, διότι θα περιοριστούμε απλώς σ' αυτόν τον κόσμο, θα περιοριστούμε απλώς σ' αυτήν τη ζωή και θα φροντίσουμε και θα προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε αυτήν τη ζωή.
Θα μας κάνει πάρα πολύ καλό...
Επειδή λοιπόν και εμείς οι χριστιανοί αρκετά έχουμε προσκολληθεί στη γη, αρκετά έχουμε δεθεί με τα γήινα, ή έτσι ή έτσι, ο Θεός επιτρέπει να έρχονται όλα αυτά, για να ταρακουνηθούμε, για να μπορέσουμε -επειδή δεν μπορούμε αλλιώς- να καταλάβουμε ορισμένα πράγματα. Τουλάχιστον να μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι είμαστε προσωρινοί εδώ, ότι φεύγουμε από δω, ότι μπορεί να είναι η τελευταία χρονιά που ζούμε, μπορεί να είναι το τελευταίο Τριώδιο που ζούμε. Δεν θα μας κάνει κακό να το πάρουμε έτσι· θα μας κάνει πάρα πολύ καλό. Ο Θεός ξέρει αν είναι το τελευταίο ή δεν είναι το τελευταίο, αλλά θα μας κάνει εμάς πάρα πολύ καλό, εάν το πάρουμε ότι είναι η τελευταία άνοιξη, είναι οι τελευταίοι μήνες, είναι το τελευταίο Τριώδιο που ζούμε επάνω στη γη και ο Θεός μας κάνει αυτήν τη χάρη, να μας το γνωρίσει, όπως δηλαδή κάνει χάρη στον άνθρωπο, όταν τον αφήνει ν' αρρωστήσει πριν πεθάνει.Δεν ξέρω εσείς πώς το καταλαβαίνετε και πώς το έχετε φιλοσοφήσει το πράγμα. Η ασθένεια είναι μεγάλη ευεργεσία για τον άνθρωπο, και εύχεται η Εκκλησία κανένας μας να μη φύγει από τον κόσμο αυτό με αιφνίδιο θάνατο. Τι θα πει, να μη φύγει με αιφνίδιο θάνατο; Να. Λίγο ν' αρρωστήσει, λίγο να πονέσει, λίγο ν' αρχίσει ν' απαγκιστρώνεται από τα διάφορα πιασίματα που έχει, να νιώθει ότι ξεκολλάει από δω, ότι φεύγει για τον άλλο κόσμο. Μόλις ο άνθρωπος αρχίσει να έχει τέτοια βιώματα, πιο πολύ πιστεύει στον Θεό, πιο πολύ ελπίζει στον Θεό, πιο πολύ αγαπά τον Θεό, πιο πολύ ταπεινώνεται, πιο πολύ μετανοεί, πιο πολύ γίνεται χριστιανός, πιο πολύ ετοιμάζεται για την άλλη ζωή.
Νομίζω, θα είναι δυστύχημα -το υπονοεί αυτό η Εκκλησία, όταν εύχεται να μην έχουμε αιφνίδιο θάνατο, να μας γλιτώσει ο Θεός από αιφνίδιο θάνατο- να φύγει κανείς χωρίς λίγο να ζοριστεί, έστω τις τελευταίες ημέρες, για να καταλάβει, για να συνέλθει, για να δει μερικά πράγματα που αλλιώς δεν μπορούσε να τα δει.
Γιατί λοιπόν να μην το πάρουμε έτσι; Εμείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί γνωρίζουμε όσα δεν γνωρίζουν οι άλλοι και τα γνωρίζουμε μέσα στην Εκκλησία, τα διδασκόμαστε μέσα στην Εκκλησία. Έχουμε το Ευαγγέλιο, έχουμε τα βιβλία των Πατέρων, έχουμε τα άλλα βιβλία της Εκκλησίας, έχουμε τη ζωή των αγίων, έχουμε όλη την αλήθεια και γνωρίζουμε λοιπόν πώς έχουν τα πράγματα. Αλλά να· στην πράξη δεν θέλουμε να τα ξέρουμε, στην πράξη δεν θέλουμε να τα εφαρμόσουμε, στην πράξη ξεφεύγουμε από δω και από κει, και γι' αυτό ο Θεός οικονόμησε έτσι τα πράγματα, επέτρεψε δηλαδή να έρθουν αυτές τις ημέρες όλα αυτά τα δεινά, που όπως είπαμε, δεν είναι απλώς κάποια δεινά που ζούμε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα έχουμε αύριο, δεν ξέρουμε τι θα έχουμε ύστερα από λίγες ημέρες.
Όλα έρχονται, για να ωφεληθούμε
Κάποιος συνομιλητής προηγουμένως έλεγε «πιστεύω ότι θα τελειώσουν όλα». Και εγώ συμμερίζομαι την αισιοδοξία του και την άποψή του. Δεν αποκλείεται μέσα σε λίγες μέρες να έχουν τελειώσει τα πάντα και να τον ξεχάσουμε εντελώς αυτόν τον πόλεμο, όπως ξεχάσαμε και τόσους άλλους. Αλλά όμως υπάρχουν και οι πιθανότητες και τα ανοίγματα, ας πούμε, να συμβούν και πολύ φοβερότερα πράγματα.Εμείς οι χριστιανοί έχουμε λοιπόν αυτήν την καλή ευκαιρία. Παρακαλώ· δεν είναι κυνικό αυτό ούτε αναισθησία ούτε σαν να είναι κανείς απροσγείωτος και έξω από τα πράγματα. Μοιάζει σαν να είμαστε έξω από τα πράγματα και σαν να είμαστε απροσγείωτοι. Όχι. Ο πιο προσγειωμένος, αυτός που είναι πιο κοντά στα πράγματα, πιο κοντά στην αλήθεια, είναι εκείνος ο οποίος τα βλέπει τα πάντα μέσα από τα μάτια του Θεού, μέσα από το φως του Θεού, μέσα από την κρίση του Θεού. Αλλιώς, είμαστε μέσα στα πράγματα και βουλιάζουμε. Αυτό το οποίο συνεχώς παθαίνουν οι άνθρωποι.
Το παρακολουθώ, ας πούμε, σε οικογένειες, σε ομάδες ανθρώπων και σε μεμονωμένα άτομα. Λέει κάποιος «Έχω τούτο, έχω εκείνο, έχω το άλλο» και βουλιάζει εκεί. Ενώ αν λίγο φιλοσοφήσει, αν λίγο τη δει την όλη υπόθεση πώς τη βλέπει ο Θεός και πώς οικονομεί τα πράγματα ο Θεός, θα δει ότι τα δεινά που του ήλθαν -παίρνουμε τώρα μεμονωμένα άτομα- είτε ήλθε μια αρρώστια είτε ήλθαν κάποιες ατυχίες είτε κάποια εμπόδια και κάποιες δυσκολίες, όλα αυτά ήλθαν για το καλό. Όντως από αυτά βγαίνει καλό, όντως ωφελείται ο άνθρωπος και όντως ο άνθρωπος γίνεται πιο άνθρωπος. Μιλούμε ειδικά για τους χριστιανούς.
Έτσι λοιπόν και τώρα, ακριβώς επειδή μας αγαπά ο Θεός, ακριβώς επειδή ο Θεός θέλει το καλό μας, ακριβώς επειδή ο Θεός βλέπει να είμαστε αναίσθητοι, βλέπει να μη θέλουμε να καταλάβουμε, βλέπει να μη θέλουμε να μετανοήσουμε, βλέπει ότι κάνουμε τον χριστιανό, αλλά δεν είμαστε όπως μας θέλει Εκείνος, γι' αυτό επιτρέπει να έλθουν όλα αυτά, τα οποία είναι βέβαια μακριά και δεν μας επηρεάζουν πολύ, αλλά δεν αποκλείεται να τ' αφήσει να πλησιάσουν και λίγο, ανάλογα με τη στάση μας. Όσο πιο γρήγορα μάθουμε το μάθημα, τόσο πιο γρήγορα ο Θεός θα τα τακτοποιήσει. Δεν είναι τίποτε για τον Θεό σε μια νύχτα να τα τακτοποιήσει. Ποιος πίστευε, ποιος μπορούσε να πιστεύσει, ποιος μπορούσε να βάλει στο μυαλό του ότι μέσα σε λίγες ημέρες όλα τα ανατολικά καθεστώτα θα κατέρρεαν, όπως κατέρρευσαν; Ποιος το περίμενε αυτό; Και όμως το έκανε ο Θεός. Αν λίγο κανείς εξετάσει και ερευνήσει την ιστορία, θα δει πράγματα που κανείς δεν πίστευε ότι θα γίνουν, και όμως ο Θεός τα έκανε μέσα σε λίγες μέρες, πολλές φορές τα έκανε μέσα σε μια νύχτα. Και αυτά τα δεινά μπορεί ο Θεός να τα σταματήσει μέσα σε μια νύχτα, αν όμως ως Θεός δει ότι μάθαμε εμείς το μάθημα που εκείνος θέλει να μάθουμε, καθώς επιτρέπει να συμβαίνουν όλα αυτά.
Να διανύσουμε την περίοδο του Τριωδίου όπως έζησε ο Χριστός
Εμείς λοιπόν δεν θα τα δούμε όλα αυτά από την κακή πλευρά, αλλά θα τα δούμε από την καλή πλευρά. Και είναι ό,τι χρειάζεται τώρα, αυτήν την περίοδο του Τριωδίου, στην οποία μπήκαμε από σήμερα. Κοντά σε όσα έχετε ακούσει όλα αυτά τα χρόνια και γνωρίζετε και μόνοι σας, καθώς διαβάζετε, για το Τριώδιο, νομίζω ότι θα μας έκανε πάρα πολύ καλό όλους και θα μας βοηθούσε, εάν από σήμερα και πέρα διανύσουμε αυτήν την περίοδο περίπου όπως έκανε ο Χριστός.Ο Χριστός δεν είπε μόνο τις τελευταίες ημέρες, δηλαδή λίγες μέρες προ του θανάτου του, προ της Σταυρώσεώς του, αλλά πολύ πιο μπροστά που και που, πότε έτσι πότε αλλιώς, έλεγε ότι ο Υιός του άνθρωπου πρόκειται να πάθει, ότι θα τον συλλάβουν, θα τον μαστιγώσουν, θα τον λοιδορήσουν, θα τον εμπτύσουν και θα τον σταυρώσουν, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί. Πάντοτε το προσέθετε αυτό, ότι την τρίτη ημέρα θ' αναστηθεί.
Δεν τα είπε αυτά ο Χριστός τις τελευταίες ημέρες ούτε έλαβε γνώση αυτού του φοβερού γεγονότος τις ημέρες εκείνες, ας πούμε, της δικής μας Μεγάλης Εβδομάδας. Από μια πλευρά θα λέγαμε ότι από την ώρα που ήλθε στη γη και γεννήθηκε και ο Ηρώδης ακονίζει τη μάχαιρα και αναγκάζεται ο Κύριος και πηγαίνει στην Αίγυπτο πρόσφυγας και αργότερα, πότε θέλουν να τον πιάσουν εδώ και πότε θέλουν να τον πιάσουν εκεί και αναφέρεται ότι ήθελαν να τον ρίξουν στον κρημνό και ξέφυγε μέσα από τα χέρια τους. Όμως σιγά σιγά πλησίαζαν τα πράγματα στο τέλος.
Δηλαδή ο Κύριος σε όλη του τη ζωή, αλλά ιδιαίτερα αφού βαπτίστηκε στον Ιορδάνη ποταμό, αφού πήγε στην έρημο όπου τον πείραξε ο διάβολος, και βγήκε στη δημόσια ζωή -για τρία χρόνια- βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς τον Γολγοθά, βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς τη Σταύρωση, βαδίζει αυτόν τον δρόμο προς το Πάθος. Πίσω όμως από το Πάθος, πίσω από τη Σταύρωση είναι η Ανάσταση. Είναι η Ανάσταση η δική του και η ανάσταση όλου του ανθρωπίνου γένους.
Νομίζω ότι αν έχουμε υπόψιν μας τη στάση αυτή του Κυρίου, αυτό θα μας βοηθήσει πάρα πολύ και θα μας ωφελήσει, αλλά και όλα αυτά που θ' ακούμε αυτές τις ημέρες, μπουμ από δω, μπουμ από κει, τούτο το κακό γίνεται, το άλλο κλπ. όχι μόνο δεν θα μας ταράσσουν, αλλά όλο και πιο πολύ θα μας ζεσταίνουν να βαδίσουμε αυτόν τον δρόμο, τον ανηφορικό αυτό δρόμο, τον δρόμο προς τον Γολγοθά, τον δρόμο προς τη σταύρωση.
Οι τρεις λόγοι που τελούμε τις γιορτές
Αυτό είναι το Τριώδιο, ξέρετε. Όλη η περίοδος αυτή θεσπίσθηκε και καθιερώθηκε από την Εκκλησία να ετοιμαστούν οι πιστοί, όχι απλώς για να γιορτάσουν το Πάσχα, για να κάνουν πανηγύρι. Όχι, όχι. Αρχίσαμε τώρα τελευταία μια σειρά ομιλιών για τις γιορτές και είμαστε ακόμη στα εισαγωγικά και λέγαμε μεταξύ των άλλων σήμερα στην εκκλησία τη δική μας που λειτουργήσαμε ότι γιορτάζουμε πρώτον, για να ζήσουμε μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας, μέσα στη λατρεία της Εκκλησίας, μέσα στον ναό το κάθε γεγονός που γιορτάζουμε.Γιορτάζουμε τη Γέννηση του Χριστού. Να ζήσουμε αυτό το γεγονός, που είναι η ένωση της θεότητος με την ανθρωπότητα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Να το νιώσεις, να το καταλάβεις, να το σκεφθείς, να το ζήσεις, να φθάσει μέσα στην καρδιά σου και να ανταποκριθείς σ' αυτό. Αυτό θα πει Χριστούγεννα -ή Θεοφάνεια ή Σταύρωση ή Ανάσταση. Να ζήσουμε αυτό το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού. Όχι απλώς να το θυμηθούμε ούτε απλώς είναι μια καλή ευκαιρία να γιορτάσουμε, αλλά πρωτίστως να το ζήσουμε το γεγονός.
Και επίσης, λέγαμε ότι γιορτάζουμε δεύτερον, για να εκφράσουμε την πολλή ευγνωμοσύνη μας: «Θεέ μας, Θεέ μας, πώς το έκανες αυτό! Πόση αγάπη έχεις! Πόση συγκατάβαση έδειξες! Πόσο πολύ θέλεις τη χαρά μας! Πόσο πολύ θέλεις τη σωτηρία μας! Πόσο πολύ θέλεις το καλό μας! Και γι' αυτό εσύ ο Θεός κυοφορήθηκες εννιά μήνες στην κοιλία της Θεοτόκου και γεννήθηκες και μεγάλωσες, όπως μεγαλώνει κάθε μωρουδάκι. Κάθισες και έκανες όλα αυτά τα πράγματα, μόνο και μόνο για να μας σώσεις, για να μας δείξεις την αγάπη σου». Τί ευγνωμοσύνη έρχεται μέσα από την ψυχή έπειτα! Τι ευγνωμοσύνη βγαίνει! Τι ευχαριστία προς τον Θεό!
Και το τρίτο. Δηλαδή γιορτάζουμε, για να ζήσουμε το γεγονός. Γιορτάζουμε, για να ευχαριστήσουμε τον Θεό για ό,τι έκανε. Και το τρίτο, για να χαρούμε. Να χαρούμε, γιατί όλα εκεί καταλήγουν. Ο Θεός μάς έπλασε, τελικά για να χαιρόμαστε. Ο Θεός μάς έπλασε τελικά, για να έχουμε πανηγύρι μέσα στην καρδιά μας. Μας έπλασε, για να έχουμε πάντοτε γιορτή, την αιώνια γιορτή, το αιώνιο πανηγύρι, το οποίο όμως πανηγύρι, η οποία γιορτή αρχίζει από αυτόν τον κόσμο. Και αυτό ακριβώς αρχίζει και τονώνεται και αναζωπυρώνεται και αυξάνεται κάθε φορά που κάνουμε μια γιορτή.
Μετάνοια. Όχι αστεία
Έτσι λοιπόν να μπούμε σ' αυτόν τον δρόμο. Ή καλύτερα, ας τα συνδέσουμε με τα προηγούμενα. Αυτό είναι Τριώδιο: να προχωρήσουμε, να ετοιμασθούμε για τη Μεγάλη Εβδομάδα, να ετοιμασθούμε για την Ανάσταση, αλλά όμως με την έννοια να περπατήσουμε -«Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα...»- και ν' ανεβούμε κι εμείς. «...δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις...». Μαζί με τον Χριστό ν' ανεβούμε και να σταυρωθούμε μαζί του, λέει το τροπάριο, και να πεθάνουμε μαζί του, αλλά και να αναστηθούμε μαζί του. Είναι λοιπόν μια πορεία. Η ίδια πορεία που έκανε ο Χριστός. Μια πορεία που την κάνουμε μαζί με τον Χριστό, μια πορεία που έχει μετάνοια, που έχει ταπείνωση, όπως είπε ο Σεβασμιώτατος προηγουμένως. Μετάνοια· όχι αστεία.Μην αρκεστούμε μόνο στο ν' ακούμε τα τροπάρια της μετανοίας. Δεν βγαίνει τίποτε μ' αυτό. Ή απλώς συγκινείται κανείς λιγάκι, του αρέσουν λιγάκι, όμως παραμένει σκληρή η καρδιά του, αναίσθητη η καρδιά του, και όπως ήταν πρώτα παλαιός άνθρωπος, εξακολουθεί και πάλι να είναι παλαιός άνθρωπος. Δεν γίνεται έτσι. Αληθινή μετάνοια να έλθει στην ψυχή μας. Καταρχήν είναι της Χάριτος η μετάνοια. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει αληθινή μετάνοια. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει ταπείνωση αληθινή. Η Χάρις του Θεού θα μας δώσει την οποιαδήποτε αρετή. Αλλά όμως χρειάζεται από τη δική μας πλευρά όντως να θέλουμε να μετανοήσουμε, όντως να θέλουμε να ταπεινωθούμε, όντως να θέλουμε να προχωρήσουμε. Έτσι να ξεκινήσουμε τον δρόμο. Έτσι να συνεχίσουμε τον δρόμο. Έτσι να φθάσουμε στο τέλος του δρόμου.
Το μεγάλο κακό δεν είναι απλώς ο πόλεμος. Είναι κακό. Είναι κακό όπως και τόσα άλλα. Δεν ξέρουμε ακόμη τι δεινά μπορεί να βρουν και την ίδια τη χώρα μας, όχι μόνο από την πλευρά του πολέμου αλλά και από άλλης πλευράς. Δεν ξέρουμε τί μας περιμένει. Είμαστε κουφιοκέφαλοι -με συγχωρείτε- και θα επιτρέψει ο Θεός να περάσουμε πολλά δεινά, γιατί δεν καταλαβαίνουμε αλλιώς, δεν συνερχόμαστε. Όμως δεν είναι αυτά το μεγάλο κακό. Το μεγάλο κακό είναι η αμαρτία στον άνθρωπο και η αμετανοησία. Και άλλη φορά το είπα εδώ μέσα, το λέω και σήμερα και το τονίζω: Ούτε η αμαρτία είναι το μεγάλο κακό. Είμαστε αμαρτωλοί· τελείωσε. Αυτό είναι δεδομένο. Και επειδή είμαστε αμαρτωλοί, γι' αυτό έγινε ο Χριστός άνθρωπος και ήλθε να μας σώσει. Η αμετανοησία είναι το μεγάλο κακό.
Μέσα στον παράδεισο ο Αδάμ έκανε το λάθος του, έκανε την αμαρτία. Και η Εύα. Ο Θεός, όπως λένε οι Πατέρες, πηγαίνει με πρόθεση ν' ακούσει από το στόμα του Αδάμ το «ήμαρτον, Θεέ μου». Δεν το λέει όμως. Αρχίζει δικαιολογίες. Και αυτός και η Εύα. Λέει ένας άγιος: «Πες το "ήμαρτον" μια λέξη είναι αυτή. Πες την. Πώς θα την πει; Ο τράχηλος είναι σκληρός. Από σίδηρο ο τράχηλος· δεν σκύβει». Λέει ύστερα ο άγιος και για τον εαυτό του: «Και εγώ έτσι είμαι». Οι άγιοι έχουν την αυτομεμψία και κατηγορούν τον εαυτό τους. Να παραδειγματιστούμε από τη δική τους στάση και να μετανοήσουμε.
Πόσοι από εμάς τους καλούς χριστιανούς...
Να βαδίσουμε λοιπόν αυτόν τον δρόμο του Τριωδίου, που οδηγεί στον Σταυρό και στην Ανάσταση του Χριστού. Αλλά αληθινά. Όσοι είμαστε εδώ, οπωσδήποτε είμαστε από τους καλούς χριστιανούς. Εγώ θα το έβαζα εντός εισαγωγικών, αλλά, όπως θέλετε, πάρτε το. Πόσοι άραγε από εμάς τους καλούς χριστιανούς, π.χ., από χθες το βράδυ που ακούσαμε στον εσπερινό τα πρώτα τροπάρια για τη σημερινή ημέρα που είναι του τελώνου και Φαρισαίου, και σήμερα επίσης ακούσαμε «Φαρισαίου φύγωμεν υψηγορίαν και τελώνου μάθωμεν το ταπεινόν εν στεναγμοίς...», πόσοι λοιπόν από εμάς έτσι απλά, ταπεινά, προσγειωμένα, ήσυχα ήσυχα, στρώθηκαν κάτω και μελέτησαν και καθρεφτίστηκαν, ας πούμε, στις αλήθειες των τροπαρίων και στις αλήθειες γενικά που έχει αυτή η Κυριακή, με την οποία ανοίγει το Τριώδιο, αρχίζει το Τριώδιο; Πόσοι;Σε πόσους θα γίνει, ας πούμε, σεισμός σήμερα, αυτήν την ημέρα, από πλευράς εγωισμού και ταπεινώσεως, όταν ρητώς και κατηγορηματικώς λέει ο Κύριος, όπως ακούσαμε στο τέλος της παραβολής, ότι «πας ο υψών εαυτόν, ταπεινωθήσεται· ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται»;
Πόσοι χριστιανοί τα έβαλαν κάτω και είπαν «Εάν δεν ταπεινώσω τον εαυτόν μου, χάνομαι»; Διότι ο τελώνης πολύ αμαρτωλός ήταν, αλλά γύρισε στο σπίτι, λέει, δικαιωμένος. Τον δικαίωσε ο Θεός. Ο άλλος μπορεί να είχε κάποιες αρετές, αλλά επειδή είχε υπερηφάνεια, επειδή είχε εγωισμό, επειδή είχε αυτοδικαίωση, επειδή εμφανίστηκε ενώπιον του Θεού ως ο καλός κλπ., γύρισε στο σπίτι μη δικαιωμένος· δηλαδή χαμένος.
Να συνειδητοποιήσει ο καθένας μας ότι χρειάζεται να ταπεινωθούμε, αλλά να ταπεινωθούμε αληθινά. Όχι να ταπεινολογήσουμε, αλλά όντως να ταπεινωθεί η ψυχή μας. Και όταν προσπαθήσουμε, θα δούμε ότι δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας. Οπότε θα παρακαλέσουμε τον Κύριο. Και ο Κύριος άλλο που δεν θέλει ν' ακούσει ότι θέλουμε πράγματι να ταπεινωθούμε, θέλουμε πράγματι να μετανοήσουμε, θέλουμε πράγματι ν' αποκτήσουμε άλλες αρετές, και θα μας τις δώσει. Μπορεί όμως να γίνει τίποτε, αν απλώς πούμε «άνοιξε το Τριώδιο» και κάτι αισθανθούμε επιφανειακά, επιπόλαια, πρόχειρα, πάνω-πάνω και μείνουμε σ' αυτό; Θα νομίζουμε μάλιστα ότι είμαστε και ρεαλιστές, θα νομίζουμε μάλιστα ότι είμαστε και προσγειωμένοι. Όχι.
Ενόσω εξακολουθούμε να βλέπουμε τα πράγματα με τη δική μας κρίση και ενόσω εξακολουθούμε να βλέπουμε τα πράγματα με το δικό μας φως, θα είμαστε εκτός πραγματικότητος. Κάθε μέρα το διαπιστώνουμε. Τι πράγμα είναι αυτό! Πού κατάντησε η σημερινή κοινωνία! Με όλους τους τρόπους προσπαθούν τάχα να δείξουν ότι είναι προσγειωμένοι οι άνθρωποι και είναι εκτός πραγματικότητος. Δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Και γι' αυτό τερατοποιούνται. Μέρα με την ημέρα τερατοποιούνται οι άνθρωποι. Μέρα με την ημέρα γίνονται αφύσικοι, αφύσικα πλάσματα. Όχι απλώς δηλαδή είναι αμαρτωλοί οι άνθρωποι, αλλά κάτι παθαίνουν. Διαλύονται σαν υπάρξεις, που λέγαμε και άλλη φορά.
Βλέπεις έναν επιστήμονα με πτυχία, αλλά σαν ύπαρξη δεν βρίσκεις πουθενά άκρη. Και ο ίδιος αισθάνεται διαλυμένος. Δεν έχει μια γωνιά μέσα στην ύπαρξή του λίγο να αυτοσυγκεντρωθεί, λίγο να σταθεί. Είναι διαλυμένος. Γιατί; Διότι ξανοίχτηκε στο ένα, ξανοίχτηκε στο άλλο, θέλησε να αποκτήσει το ένα, θέλησε να αποκτήσει το άλλο και έχασε τον εαυτό του.
Θα ζήσουμε τα νοήματα των ημερών αυτών;
Από σήμερα λοιπόν που ανοίγει το Τριώδιο, κάπως έτσι να ξεκινήσουμε, και ο στόχος μας να είναι αυτός: Να βαδίσουμε μαζί με τον Κύριο τον δρόμο αυτό που οδηγεί στον Σταυρό, τον δρόμο αυτό που οδηγεί στην Ανάσταση. Μεθαύριο, την άλλη Κυριακή, που έχουμε του άσωτου υιού, τι δεν έχουμε να σκεφθούμε! Τι δεν έχουμε να ζήσουμε! Τόσο που, εάν ζήσει κανείς όλη αυτήν την αλήθεια που περιέχει η Κυριακή του ασώτου υιού, δεν θέλει τίποτε άλλο.Την μεθεπόμενη Κυριακή, που είναι η Κυριακή της Κρίσεως -Αποκριά αλλά όμως της Κρίσεως- το ίδιο. Και μόνο τα νοήματα της Κυριακής εκείνης να ζήσει κανείς, να προσγειωθεί, να τα προσεγγίσει, ν' ανοίξει την καρδιά του να τα βάλει μέσα στην καρδιά του και η καρδιά του να χωθεί μέσα σ' αυτά, δεν θέλει τίποτε άλλο. Της Τυρινής ακόμη πιο πολύ. Της Ορθοδοξίας ακόμη πιο πολύ κλπ.
Είμαι βέβαιος, και είστε κι εσείς βέβαιοι, ότι αν ήμασταν σίγουροι ότι πράγματι είναι το τελευταίο Τριώδιο της ζωής μας και ότι, ή έτσι ή αλλιώς, δεν υπάρχει ζωή από κει και πέρα, διότι εμφανίζεται ο Κύριος ενώπιόν μας, συντελείται η Δευτέρα Παρουσία του, γίνεται το γενικό δικαστήριο, και λαμβάνονται οι οριστικές αποφάσεις για όλους μας, όλοι μας χωρίς εξαίρεση, θα έλεγα, θα γινόμασταν διαφορετικότεροι.
Γιατί ο Κύριος να μη μας πει καθαρά πότε θα έλθει;
Αυτές τις ημέρες με ειδοποίησαν ότι θέλει να με δει κάποιο πρόσωπο, το οποίο απέναντί μου μου είναι φοβερά, ας πω έτσι, ατακτοποίητο. Όλα τα πράγματα έδειχναν ότι το πρόσωπο αυτό δεν είχε διάθεση να μετανοήσει, δηλαδή να τακτοποιήσει τον εαυτό του, δεν είχε διάθεση να δει την αλήθεια, να ομολογήσει το λάθος του, τα σφάλματά του. Δεν είχε διάθεση. Και όμως· ο Περσικός κόλπος, όλα αυτά που γίνονται αυτές τις ημέρες, τόσο, ας πούμε, τράνταξαν αυτήν την ψυχή, που άρχισε να σκέπτεται: «Θα ζήσουμε άραγε πολύ καιρό ή θα φύγουμε ξαφνικά, χωρίς να το καταλάβουμε, και θα χάσω την ψυχή μου;» Και άρχισε να λειτουργεί μέσα στην ψυχή αυτή η μετάνοια, άρχισε να λειτουργεί η μεταμέλεια, άρχισε η ψυχή αυτή να έρχεται εις εαυτήν, όπως λέει και για τον άσωτο υιό «ελθών εις εαυτόν», και θέλει, λέει, η ψυχή αυτή να με δει. Και εγώ από τη δική μου πλευρά, άλλο που δεν θα 'θελα, με την έννοια δηλαδή, καθώς η ψυχή αυτή είναι ατακτοποίητη ενώπιον του Θεού, να τακτοποιηθεί, να συγχωρηθεί, να φύγει κάθε βάρος από πάνω της, να είναι καθαρή, να είναι συγχωρημένη και να είναι έτοιμη, άσχετα εάν το τέλος είναι αυτές τις ημέρες ή θα είναι ύστερα από χρόνια. Ο Θεός το γνωρίζει αυτό. Δεν είναι ανάγκη εμείς να το γνωρίζουμε.Αν χρειαζόταν ο Κύριος να μας βεβαιώσει -όπως λέγαμε και άλλη φορά- να μας πει καθαρά «Ξέρετε; Η Δευτέρα Παρουσία θα γίνει τον Μάϊο μήνα», θα μας το 'λεγε. Δεν κάνει καλό αυτό. Για να τ' αφήσει ο Κύριος έτσι φλου, όπως λέμε, τα πράγματα, έτσι σκοτεινά ως προς αυτό το θέμα και για να μη μας πει καθαρά πότε θα έλθει, σημαίνει ότι αυτό είναι χρήσιμο για την ψυχή, γιατί το άλλο θα άφηνε να δουλέψει πολύ η πονηριά του ανθρώπου. Εάν υποθέσουμε ξέραμε ότι τον Μάϊο μήνα, προς το τέλος, θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία, έως λίγες μέρες πριν από το τέλος όλοι θα έλεγαν: «Αφού έχουμε καιρό, στάσου να κάνω και τούτο, στάσου να προλάβω και το άλλο, να απολαύσω και το άλλο, να αμαρτήσω, και έχουμε καιρό· θα πάω μετά στον πνευματικό και θα τακτοποιηθώ». Αυτό είναι πονηριά, φοβερή πονηριά, και δεν μπορεί να παίζει ο Θεός έτσι.
Ο Θεός θέλει πράγματι να ζητήσουμε εκείνον, πράγματι ν' αγαπούμε εκείνον, να εμπιστευόμαστε σ' εκείνον, πράγματι να θέλουμε να είμαστε δικοί του, να θέλουμε να είμαστε χριστιανοί. Όχι το μυαλό μας να 'ναι αλλού, η καρδιά μας να 'ναι αλλού, και την τελευταία στιγμή φροντίδα «να μη χάσουμε και τον παράδεισο». Δεν γίνεται έτσι.
Πείτε ότι φέτος είναι το τελευταίο Τριώδιο
Για να μην σας κουράζω λοιπόν, αδελφοί μου, περισσότερο, να τελειώσουμε. «Το τελευταίο Τριώδιο». Εμένα προσωπικώς -με συγχωρείτε που έτσι ομιλώ αναφερόμενος στον εαυτό μου- μου κάνει πάρα πολύ καλό να σκέπτομαι ότι φέτος είναι το τελευταίο Τριώδιο.Πριν από μερικά χρόνια -αν θυμάστε το '83, '84-λέγονταν πάλι κάποια πράγματα, ότι ήλθε και το τέλος του κόσμου. Με κάτι τέτοια γελοιοποιούμαστε ως χριστιανοί. Να μην τα πολυδίνουμε εμείς αυτά σημασία. Αλλά εν πάση περιπτώσει, μπορούμε να ωφεληθούμε, μπορούμε να τα λαμβάνουμε υπόψιν, μόνο και μόνο για να σκουντήξουμε τον εαυτό μας, για να σπρώξουμε περισσότερο τον εαυτό μας.
Θυμάμαι ότι και τότε στη Θεσσαλονίκη είχαμε πει στους χριστιανούς: «Πείτε ότι φέτος είναι το τελευταίο φθινόπωρο». Όσοι το πήραν ζεστά, όσοι το πίστευσαν, όχι τόσο ότι θα είναι το τελευταίο φθινόπωρο, αλλά ότι ενώπιον του Θεού είναι καλό να σκεφθεί κανείς έτσι, ωφελήθηκαν πάρα πολύ. Όπως και τώρα, αυτές τις ημέρες, ωφελούνται πάρα πολλοί άνθρωποι.
Πάρα πολλοί άνθρωποι βγάζουν μέσα από την ψυχή τους αμαρτίες, και ενώ χρόνια εξομολογούνταν, δεν πήγαινε το μυαλό τους να τις βγάλουν. Γιατί κανείς μπορεί να πηγαίνει στο εξομολογητήριο, μπορεί να λέει αμαρτίες, αλλά πιάνει τα επάνω επάνω, και δεν θίγει βαθύτερα το εγώ του, δεν θίγει τον παλαιό άνθρωπο. Δεν γίνεται όμως έτσι· δεν γίνεται. Το θηρίο αυτό πρέπει να πεθάνει. Το θηρίο αυτό πρέπει να βγει από κει.
Ενθυμείσθε που αναφέρει η «Αμαρτωλών σωτηρία» ένα περιστατικό: Στην έρημο ήταν ένας γέροντας με τον υποτακτικό του. Εμφανίστηκε μια γυναίκα που ήθελε να εξομολογηθεί. Ο γέροντας κάθισε να την εξομολογήσει, και ο υποτακτικός του πήγε αρκετά μακριά. Δεν άκουγε, αλλά έβλεπε.
Εξομολογήθηκε η γυναίκα και έφυγε. Μετά έλεγε ο υποτακτικός -που φαίνεται ήταν μια άγια ψυχή- στον γέροντα: «Ξέρετε, τί είδα; Είδα ότι έβγαιναν μικρά φιδάκια από το στόμα της γυναίκας αυτής, αλλά πάρα πολλές φορές βγήκε το κεφάλι ενός μεγάλου φιδιού, που έμπαινε πάλι μέσα. Τελικά δεν βγήκε το μεγάλο φίδι και όταν τέλειωσε η εξομολόγηση και σηκωνόταν η γυναίκα να φύγει, ξαναμπήκαν και όλα τα φιδάκια μέσα της».
Μπορεί να είναι αυτό μια υπερβολή -εγώ δεν έχω την παραμικρή δυσκολία να το πιστεύσω- αλλά είναι μια αλήθεια. Πνευματικά είναι μια αλήθεια. Μπορεί χρόνια να εξομολογείσαι, αλλά ποτέ να μην έχεις μετανοήσει αληθινά, ποτέ να μην έχεις βγάλει από τα βάθη της ψυχής σου όλα εκείνα τα φίδια που υπάρχουν εκεί μέσα, όλα εκείνα τα φαρμάκια που υπάρχουν εκεί μέσα, όλη εκείνη την αμαρτωλή κατάσταση που υπάρχει μέσα σου.
Να σκεφθούμε λοιπόν ότι μπορεί να είναι οι τελευταίες ημέρες της ζωής μας. Όχι να το σκεφθούμε, για να φοβηθούμε -«α, θα είναι οι τελευταίες ημέρες...»- αλλά για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να ταρακουνηθεί, να συνέλθει, να μετανοήσει ειλικρινέστερα, να ανασκάψει το βάθος. Και ξέρετε, άμα δει ο Θεός ότι εμείς αποφασίσαμε να το κάνουμε αυτό, βρίσκει τρόπο ο Θεός να βάλει την κρίση μας, τη σκέψη μας βαθιά στην ψυχή και να τα βρει όλα αυτά τα σκεπασμένα και να τα βγάλει. Μπορεί να βρει τρόπο. Αλλιώς, όταν εμείς δεν έχουμε διάθεση, είναι κλειστός ο δρόμος.
Η παρηγοριά μας
Να παρακαλέσουμε, αδελφοί μου, τον Σεβασμιώτατο να ευχηθεί, αλλά επιτρέψτε μου κι εγώ ταπεινά να ευχηθώ, να μην αφήσουμε να πάει χαμένο αυτό το μακελλειό. Θέλουμε δεν θέλουμε, γίνεται. Και θέλουμε δεν θέλουμε, θα γίνουν και όσα άλλα θα γίνουν. Είναι κρίμα να το αφήσουμε να πάει χαμένο.Εμάς δεν θα μας καλέσει κανένας εκεί κάτω να τους πούμε τί να κάνουν. Δεν θα μας καλέσει κανένας να πάμε να κάνουμε κι εμείς «μπαμ-μπουμ». Άλλοι θα τα κάνουν. Αλλά όλη αυτή η κατάσταση επηρεάζει κι εμάς. Και εμείς όλον τον επηρεασμό αυτό μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε. Γι' αυτό λέω να μην αφήσουμε να πάει χαμένο όλο αυτό το μακελλειό. Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε, ώστε να δουλέψουμε καλύτερα στην ψυχή μας. Και έχουμε την πιο κατάλληλη περίοδο του χρόνου, την περίοδο αυτή του Τριωδίου, για να δουλέψουμε καλύτερα στην ψυχή μας, βαδίζοντας με τον Κύριο αυτόν τον ανηφορικό δρόμο προς τον Γολγοθά. Να συμπορευθούμε, να συσταυρωθούμε και ν' αναστηθούμε μαζί του.
Η παρηγοριά μας θα είναι ότι, μόλις αρχίσουμε να βαδίζουμε με τον Κύριο, ήδη θα έχουμε μέσα μας και την ανάσταση. Εδώ είναι το θέμα το μεγάλο. Ο Κύριος σταυρώθηκε και αναστήθηκε. Ο κάθε αμαρτωλός από τη στιγμή που θα πάρει αυτήν την απόφαση, ενώ προχωρεί προς τη σταύρωση, προς τη σταύρωση του παλαιού ανθρώπου, συγχρόνως ζει και την ανάσταση.
Και γι' αυτό οι παλαιοί χριστιανοί έκαναν λόγο για Σταυρώσιμο Πάσχα και Αναστάσιμο Πάσχα. Σταύρωση και Ανάσταση μαζί. Θυμάμαι, ένας μοναχός στο Άγιον Όρος μου έλεγε ότι τη λαμπάδα που χρησιμοποιεί τη Μεγάλη Παρασκευή και τη λαμπάδα που χρησιμοποιεί το Πάσχα, όλον τον χρόνο κάπου τις έχει μαζί. Σταυρός και Ανάσταση μαζί.
Ταπεινά λοιπόν εύχομαι να συμπορευθούμε, να συσταυρωθούμε και να συναναστηθούμε με τον Κύριο.
27-1-1991
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.