"Για εκείνον που βαστάζει στο ευαγγέλιο το πήλινο κανάτι με το νερό"

Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: "Προς Θαλλάσιον, περί αποριών - Ερώτηση 3"

Ποιός εἶναι αὐτός πού κατά τό Εὐαγγέλιο κρατάει τό κανάτι μέ τό νερό καί γιατί μέ νερό, καί τόν οποίο συναντοῦν οἱ μαθητές πού στέλνει ὁ Χριστός καί παίρνουν τήν ἐντολή νά τόν ἀκολουθήσουν; Καί ποιός εἶναι ὁ οἰκοδεσπότης; Καί γιατί οἱ εὐαγγελιστές ἀποσιωποῦν αὐτό τό ὄνομα; Τί εἶναι ἐπίσης τό ἀνώγι τό μεγάλο καί στρωμένο, ὄπου ἐκτελεῖται τό φρικτό μυστήριο τοῦ θείου δείπνου(Λουκά κβ΄ 7-13);

Απόκριση

Ἡ Γραφή δέν ἀποσιώπησε μόνο τό ὄνομα τοῦ ἀνθρώπου στόν ὁποῖο ὁ Σωτήρας ἔστειλε τούς δύο μαθητές γιά τήν προετοιμασία τοῦ Πάσχα, ἀλλά καί τό ὄνομα τῆς πόλης ὅπου εἶχαν σταλεῖ.


Ἔτσι κατά μία πρώτη ἑρμηνεία, ὑποθέτω ὅτι μέ τήν πόλη δηλώνεται ὁ αἰσθητός κόσμος καί μέ τόν ἄνθρωπο στό σύνολό του τό γένος τῶν ἀνθρώπων στό ὁποῖο ἀποστέλλονται, ὡς μαθητές τοῦ Θεοῦ καί Λόγου καί πρόδρομοί του γιά νά ἐτοιμάσουν τή μυστική εὐωχία του μέ τή φύση τῶν ἀνθρώπων, οἱ δύο νόμοι, ὁ νόμος τῆς πρώτης διαθήκης καί ὁ νόμος τῆς Καινῆς, ὁ ἕνας ἀποκαθαίροντας τή φύση μας μέ τήν πρακτική φιλοσοφία ἀπό κάθε μολυσμό, καί ὁ ἄλλος ἀνυψώνοντας μέ τή θεωρητική μυσταγωγία ἀπό τά σωματικά τό νοῦ μέ τή γνώση στά συγγενῆ του νοητά θεάματα. Ἀπόδειξη γι' αὐτό εἶναι τό γεγονός ὅτι οἱ μαθητές πού στάλθηκαν ἦταν ὁ Πέτρος καί ὁ Ἰωάννης. Γιατί ὡς γνωστόν ὁ Πέτρος εἶναι σύμβολο τῆς πράξης καί ὁ Ἰωάννης τῆς θεωρίας.

Γι' αὐτό τούς συναντᾶ πρῶτος ὅπως πρέπει αὐτός πού κρατεῖ τό κανάτι μέ τό νερό, σημαίνοντας μέ τόν ἑαυτό του ὅλους ὅσοι βαστάζουν κατά τήν πρακτική φιλοσοφία τῶν ἀρετῶν στούς ὤμους τους, ὅπως μέσα στό κανάτι, μέ τή νέκρωση τῶν ἐπίγειων μελῶν τοῦ σώματος τή χάρη τοῦ Πνεύματος πού μέ τήν πίστη τούς καθαίρει ἀπό τούς μολυσμούς. Ἔπειτα ἀπό αὐτόν, δεύτερος, ὁ οἰκοδεσπότης πού παρουσιάζει τό στρωμένο ἀνώγι, διδάσκοντας ἐπίσης μέ τόν ἑαυτό του ὅλους ὅσοι ἔχουν στρώσει μέ γνωστικά νοήματα καί δόγματα τό θεωρητικό ὕψος τῆς καθαρῆς καί μεγαλόπλαστης διάνοιάς τους, ὅμοια μέ ἀνώγι, γιά νά ὑποδεχθοῦν θεοπρεπῶς τό μεγάλο Λόγο. Τό σπίτι πάλι εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς εὐσέβειας, πρός τήν ὁποία ὁ πρακτικός νοῦς πορεύεται ἐπιδιώκοντας τήν ἀρετή καί τῆς ὁποίας εὐσέβειας αὐτός εἶναι Κύριος καί τήν ἔχει ἀποκτήσει ὡς δική του κατά φύση, ὁ νοῦς πού καταλάμπεται ἀπό τό θεῖο φῶς τῆς μυστικῆς γνώσης καί γι' αὐτό μαζί μέ τόν πρακτικό ἀξιώνεται τήν ὑπερφυῆ παρουσία καί εὐωχία τοῦ Σωτήρα Λόγου.

Ἔγινε λοιπόν λόγος γιά ἕναν ἄνθρωπο καί γιά δύο, ἄν βέβαια ἔχει γραφεῖ ὅτι ὁ ἕνας κρατάει κανάτι μέ νερό κι ὁ ἄλλος ἔχει ὀνομαστεῖ οἰκοδεσπότης· γράφτηκε ὅτι ἦταν ἕνας ἴσως, ὄπως εἶπα, ἐξαιτίας τῆς μιᾶς φύσης, καί δύο ἐπειδή αὐτή ἡ μία φύση χωρίστηκε στούς πρακτικούς καί τούς θεωρητικούς ἀνάλογα μέ τήν εὐσέβειά τους, τούς ὁποίους πάλι ἑνώνοντάς τους μέ τό Πνεῦμα ὁ Λόγος τούς καλεῖ καί τούς κάνει ἕνα.

Ἄν ὅμως θέλει κάποιος νά ἐφαρμόσει ὅσα εἰπώθηκαν καί στόν καθένα ἄνθρωπο, δέν ἀπομακρύνεται ἀπό τήν ἀλήθεια. Πόλη δηλαδή εἶναι ἡ ψυχή τοῦ καθενός, στήν ὁποία ἀποστέλλονται πάντοτε, σάν μαθητές τοῦ Θεοῦ καί Λόγου, οἱ λόγοι περί ἀρετῆς καί γνώσης. Αὐτός πού κρατεῖ τό κανάτι μέ τό νερό εἶναι ὁ καρτερικός τρόπος καί λογισμός πού σηκώνει στούς ὤμους τῆς ἐγκράτειας χωρίς νά τήν πετάξει κάτω τή χάρη τῆς πίστης πού τοῦ δόθηκε στό βάπτισμα. Τό σπίτι πάλι εἶναι ἡ κατάσταση καί ἡ ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν πού οἰκοδομήθηκε, σάν ἀπό πέτρες, ἀπό πολλά σταθερά καί ἀνδρικά ἤθη καί λογισμούς. Τό ἀνώγι εἶναι ἡ πλατιά καί εὐρύχωρη διάνοια καί ἡ ἱκανότητα γιά γνώση πού ἔχει κατακοσμηθεῖ ἀπό τά θεϊκά θεάματα τῶν μυστικῶν κι ἀπόρρητων δογμάτων. Ὁ οἰκοδεσπότης εἶναι ὁ νοῦς πού διαπλατύνεται μέ τό λαμπρό ὕψος, τό κάλλος καί μέγεθος τῆς γνώσης τοῦ σπιτιοῦ πού ἔφτιαξε ἡ ἀρετή· στόν οἰκοδεσπότη μαζί μέ τούς μαθητές του, δηλαδή μέ τά πρῶτα πνευματικά νοήματα περί φύσεως καί χρόνου ἐνδημώντας ὁ Λόγος μεταδίδει τόν ἑαυτό του. Γιατί πάσχα ἀληθινά εἶναι ἡ διάβαση τοῦ Λόγου πρός τόν ἀνθρώπινο νοῦ, κατά τήν ὁποία χαρίζει σ' ὅλους τούς ἄξιους τήν πληρότητα μέ τή μετοχή τῶν ἀγαθῶν του ἐρχόμενος σ' αὐτή μυστικά ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ.

------------------------------------------------------------------------------
πηγή: Μαξίμου του Ομολογητού, Προς Θαλάσσιον, περί απόρων (ερωτήσεις Α΄- ΝΓ΄), Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Ελευθέριος Μερετάκης, 1992.