Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: "Περί των ησυχαζόντων...."(Λόγος ΙΕ΄)

Πλήρης τίτλος: Περί των ησυχαζόντων· πότε αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πού έφθασαν με τα έργα τους στην απέραντη θάλασσα, δηλαδή στην διαγωγή της ησυχίας, και πότε μπορούν να ελπίσουν λίγο, ότι άρχισαν οι κόποι τους να δίδουν καρπούς.

1. Θα σου ειπώ κάτι, και να μη το αμφισβητήσης, ούτε να καταφρονήσης τους άλλους μου λόγους, με τη σκέψη ότι είμαι ελάχιστος, διότι εκείνοι που μου τους παρέδωσαν είναι αληθινοί. Σου λέγω αλήθεια και σ' αυτούς τους λόγους και σε όλους. Αν κρεμασθής από τα βλέφαρα των οφθαλμών σου, να μη νομίσης ότι έφθασες κάπου στην διαγωγή σου, έως ότου έλθουν δάκρυα.

Διότι έως τώρα ο κρυφός εαυτός σου υπηρετεί τον κόσμο, δηλαδή ευρίσκεσαι στο στάδιο της διαγωγής των κοσμικών και εργάζεσαι το έργο του Θεού δια του εξωτερικού ανθρώπου, ενώ ο εσωτερικός σου άνθρωπος είναι ακόμη άκαρπος, διότι ο καρπός του αρχίζει από τα δάκρυα.

Όταν πάντως φθάσης στο χώρο των δακρύων, γνώριζε ότι η διάνοιά σου εξήλθε από το στάδιο του κόσμου τούτου, έβαλε το πόδι της στην πορεία του νέου αιώνος και άρχισε να οσφραίνεται εκείνον τον νέο θαυμαστό αέρα.

2. Τότε λοιπόν αρχίζει να κατεβάζη δάκρυα(1). Επλησίασε δηλαδή η γέννησις του πνευματικού νηπίου, διότι η χάρις, η κοινή όλων μητέρα, κατεπείγεται να γεννήση στην ψυχή μυστικώς ένα θείο σημείο, για να μπορή να βλέπη το φως του μέλλοντος αιώνος. Όταν φθάση ο καιρός του τοκετού, τότε ο νους αρχίζει να κινήται στην κατανόησι κάποιων από τα εκεί εκδηλώματα, όπως η αναπνοή, την οποία παίρνει το έμβρυο μέσα από τα μητρικά μέλη, όπου διατρέφεται. Και επειδή ο νους δεν υποφέρει κάτι που δεν του είναι συνηθισμένο, ξαφνικά αρχίζει να κινή το σώμα σε κλάμα ανάμικτο με τη γλυκύτητα του μέλιτος. Και όσο τρέφεται το μέσα ευρισκόμενο έμβρυο, τόσο αυξάνονται τα δάκρυα. Αυτή η τάξις των δακρύων που είπα, δεν είναι εκείνη πού συμβαίνει κατά διαλείμματα στους ησυχάζοντας· διότι αυτή η παρηγοριά που γίνεται από καιρό σε καιρό συμβαίνει στον καθένα που ζη στην ησυχία με τον Θεό, είτε όταν ευρίσκεται σε θεωρία με την διάνοια, είτε όταν ασχολήται με λόγους των Γραφών, είτε όταν ομιλή κατά την προσευχή. Ο λόγος μου αναφέρεται σ' αυτήν που κατέχει τον αδιαλείπτως δακρύοντα νύκτα και ημέρα(2).

3. Όποιος ευρήκε την αλήθεια τούτων των τρόπων αληθώς και ακριβώς, την ευρήκε στην ησυχία. Οι οφθαλμοί του γίνονται σαν πηγές ύδατος έως δυό χρόνια ή και περισσότερα. Μετά από αυτά εισέρχεται στην ειρήνη των λογισμών, από την ειρήνη των λογισμών εισέρχεται σ' εκείνη την κατάπαυσι που ανέφερε ο άγιος Παύλος, καθώς η φύσις προχωρεί μερικώς, και από την ειρηνική κατάπαυσι αρχίζει ο νους να θεωρή τα μυστήρια. Τότε το άγιο Πνεύμα αρχίζει να του αποκαλύπτη τα ουράνια, ο Θεός κατοικεί σ' αυτόν και διεγείρει μέσα του τον καρπό του Πνεύματος, και απ' αυτό αισθάνεται την αλλοίωσι που πρόκειται να υποδεχθή την εσωτερική μας φύσι κατά την ανακαίνισι του σύμπαντος(3), αμυδρώς βέβαια και κατά τρόπο αινιγματικό.

4. Τα έγραψα αυτά για να υπενθυμίσω εμένα τον ίδιο και κάθε άνθρωπο που διαβάζει αυτό το σύγγραμμα, όπως τα κατενόησα από την θεωρία των Γραφών και των αληθινών στομάτων και ολίγο από την πείρα μου, για να μου έλθη βοήθεια δια των προσευχών εκείνων που ωφελούνται απ' αυτά τα λόγια. Διότι δεν κατέβαλα λίγον μόχθο σ' αυτά.

5. Άκουσε επίσης και αυτό που πρόκειται να σου ειπώ τώρα, πράγμα που έμαθα από στόμα αλάνθαστο. Όταν εισέλθης στον χώρο της ειρήνης των λογισμών, τότε το πλήθος των δακρύων σού αφαιρούνται κι' έπειτα σου έρχονται τα δάκρυα με μέτρο και στον κατάλληλο χρόνο.

Αυτή είναι η αλήθεια όπως μπορεί να εκτεθή με συντομία και όπως πιστεύεται από όλη την Εκκλησία(4).

Σχόλια

1. Και πάλι εδώ τονίζεται η σημασία των δακρύων για την ηθική τελείωση· «ταις των δακρύων ροαίς». Τα δάκρυα είναι η ένδειξις της αρχής της τελειώσεως.

2. Εδώ πάλι γίνεται διάκρισις δυό κατηγοριών δακρύων: α) των δακρύων που έρχονται στους αναχωρητάς από καιρό σε καιρό κατά διαλείμματα στην προσευχή και τη μελέτη και μπορούν να συμβούν σε όλους, και β) των δακρύων που χύνονται αδιαλείπτως από τους τελειουμένους έως δύο έτη ή περισσότερα, έως ότου εισέλθουν στην ειρήνη.

3. Κατά την ανακαίνισι του σύμπαντος στην Δευτέρα παρουσία.

4. Δεν φαίνεται να είναι ολοκληρωμένος αυτός ο λόγος, αφού μάλιστα δεν έχει και δοξολογική κατάληξι. Προφανώς έχει εκπέσει το τέλος.

------------------------------------------------------------------------

Μετάφραση: Παναγιώτης Χρήστου
--------------------------------------------------------
πηγή: Ισαάκ του Σύρου, "Λόγοι Ασκητικοί (Α΄-ΚΣΤ΄), Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 2009.