Ιωάννης Καραβιδόπουλος: "Ιωάννης ο Πρόδρομος"

… Η ιδιαίτερη δραστηριότητα του Ιωάννη συνίσταται στο «βαπτίζειν». Ευθύς, λοιπόν, προβάλλει το ερώτημα: Ποια είναι η σημασία του βαπτίσματος του Ιωάννη; Από τότε που βρέθηκαν τα χειρόγραφα της κοινότητας των Εσσαίων, δίπλα στη Νεκρά Θάλασσα, ἀρχισε να γίνεται λόγος στην επιστήμη για τη σχέση του Ιωάννειου βαπτίσματος με τα λουτρά και τους καθαρμούς των Εσσαίων· μερικοί μάλιστα ερευνητές υποστήριξαν ότι ενδεχομένως ο Ιωάννης πέρασε τα νεανικά του χρόνια στην Εσσαϊκή κοινότητα του Qumran, γιατί ήταν σύνηθες οι Εσσαίοι να παίρνουν νέους προς διαπαιδαγώγηση. Βέβαια, δε γνωρίζουμε πού πέρασε ο Ιωάννης τη νεανική του ηλικία και πού μαθήτευσε, ξέρουμε όμως ότι η σημασία του βαπτίσματός του είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν των εσσαϊκών λουτρών: Ενώ αυτά τα τελευταία επαναλαμβάνονται καθημερινώς στην κοινότητα, το βάπτισμα του Ιωάννη συντελείται μόνο μια φορά και έχει διαφορετικό νόημα.

Ιωάννης (Ζηζιούλας), μητρ. Περγάμου: "Το βάπτισμα της μετανοίας και το βάπτισμα του Πνεύματος"

Τόσο η ευαγγελική περικοπή (Ιω. α’ 29-34), όσο και η αποστολική περικοπή (Πραξ. ιθ’, 1-8) πού ακούσαμε, αγαπητοί μου αδελφοί, κάνει λόγο για δύο βαπτίσματα- το ένα είναι το Βάπτισμα της μετανοίας και το άλλο είναι το Βάπτισμα εν αγίω Πνεύματι. Το Βάπτισμα της μετανοίας το επιτελεί ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, το Βάπτισμα εν αγίω Πνεύματι το επιτελεί ο Κύριος. Αυτά τα δύο Βαπτίσματα, έχουν βαθύτατη σημασία, τόσο για τη ζωή της Εκκλησίας, όσο και για τη ζωή όλων των πιστών.

Χαιρετιστήριοι οίκοι εις τον Μέγαν Βαπτιστήν και Πρόδρομον του Σωτήρος Άγιον Ιωάννην

Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ'. Τη υπερμάχω.

Ως του Σωτήρος Βαπτιστήν και θείον Πρόδρομον

Και των Αγίων πάντων πρόκριτον και μείζονα

Ανυμνούμέν σε μακάριε Ιωάννη.

Αλλ' ως κήρυξ μετανοίας μεγαλόφωνος

Μετανοίας τω φωτί ημάς καταύγασον

Τους βοώντας σοι, χαίροις μέγιστε Πρόδρομε.

Άγγελος εν τω κόσμω, ως βροτών πάντων μείζων, εδείχθης Βαπτιστά Ιωάννη, (εκ γ΄) και παρέχεις άπασιν ημίν, την σην πλουσίαν εν πάσιν αντίληψιν διο το μεγαλείόν σου, θαυμάζοντες αναβοώμεν·

Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος: H Αποτομή της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου

Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει όσο θα έπρεπε την σημασία της αποτομής, του μαρτυρίου δηλ. του Τιμίου Προδρόμου. Βεβαίως η Εκκλησία μας, με τη συγκεκριμένη εορτή και τα αναγνώσματα, τόσο το Ευαγγελικό (Μαρκ. ΣΤ ΄ 14 – 30), όσο και το Αποστολικό (Πραξ. Αποστ. ΙΓ ΄ 25 – 32), μας δίνει να κατανοήσουμε μέσα στο ιστορικό πλαίσιο, την μεγάλη μορφή του Βαπτιστού.

Τη 29η του μηνός Αυγούστου, μνήμη της ΑΠΟΤΟΜΗΣ της τιμίας ΚΕΦΑΛΗΣ του αγίου και ενδόξου Προφήτου και Προδρόμου ΙΩΑΝΝΟΥ του Βαπτιστού

 (1. Παρόλο που η μνημόνευση του θανάτου αγίων είναι μία χαρμόσυνη περίσταση, συνηθίζεται σήμερα να τηρείται νηστεία και η Ακολουθία της εορτής υπογραμμίζει το άδικο της πράξης του Ηρώδη). 

Ο άγιος Ιωάννης, ο Πρόδρομος και Βαπτιστής του Κυρίου, εμαρτυρήθη από τον ίδιο τον Χριστό ότι είναι μεγαλύτερος από όλους τους εκ γυναικός γεννηθέντας ανθρώπους και πρώτος μεταξύ των προφητών. 

Μόλις ενηλικιώθηκε, αυτός του οποίου ουκ ην άξιος ο κόσμος (Εβρ. 11, 38), αποσύρθηκε στην έρημο σκεπασμένος με τρίχες καμήλας και ζωσμένος με δερμάτινη ζώνη που σήμαινε την κυριαρχία πάνω σε όλες τις ορμές της σαρκός. 

Αφού βρήκε ως νέος Αδάμ την αρμονική κατάσταση της φύσεώς μας που δημιουργήθηκε για να είναι στραμμένη μόνον προς τον Θεό, τρεφόταν με ακρίδες και άγριο μέλι, έχοντας απερίσπαστο και αμέριμνο το πνεύμα του προσηλωμένο στήν θεωρία.

Παρακλητικός κανών εις τον άγιο ΙΩΑΝΝΗΝ τον ΠΡΟΔΡΟΜΟ

Εὐλογήσαντος τοῦ ἱερέως λέγομεν τόν Ψαλμόν ΡΜΒ΄ (142)

Κύριε, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, ἐνώτισαι τὴν δέησίν μου ἐν τῇ ἀληθεία σου, εἰσάκουσόν μου ἐν τῇ δικαιοσύνη σου. Καὶ μὴ εἰσέλθης εἰς κρίσιν μετὰ τοῦ δούλου σου, ὅτι οὐ δικαιωθήσεται ἐνώπιόν σου πᾶς ζῶν. Ὅτι κατεδίωξεν ὁ ἐχθρὸς τὴν ψυχήν μου, ἐταπείνωσεν εἰς γῆν τὴν ζωήν μου. Ἐκάθισε μὲ ἐν σκοτεινοῖς, ὡς νεκροὺς αἰῶνος, καὶ ἠκηδίασεν ἐπ' ἐμὲ τὸ πνεῦμα μου, ἐν ἐμοὶ ἐταράχθη ἡ καρδία μου. Ἐμνήσθην ἡμερῶν ἀρχαίων, ἐμελέτησα ἐν πᾶσι τοὶς ἔργοις σου, ἐν ποιήμασι τῶν χειρῶν σου ἐμελέτων. Διεπέτασα πρὸς σὲ τάς χεῖρας μου, ἡ ψυχή μου ὡς γῆ ἄνυδρος σοί. Ταχὺ εἰσάκουσόν μου, Κύριε, ἐξέλιπε τὸ πνεῦμα μου. Μὴ ἀποστρέψεις τὸ πρόσωπόν σου ἀπ' ἐμοῦ, καὶ ὁμοιωθήσομαι τοὶς καταβαίνουσιν εἰς λάκκον.