"Γιά τή γῆ πού καταράστηκε ὁ Θεός στήν ἐργασία τοῦ Ἀδάμ"

Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: "Προς Θαλλάσιον, περί αποριών - Ερώτηση 5"

Ποιά εἶναι μεταφορικὰ ἡ καταραμένη γῆ στην ἐργασία τοῦ Ἀδὰμ καὶ τὶ σημαίνει τὸ «θὰ τή λάβεις αὐτὴν ὡς τροφή σου μὲ λύπες»; Ἐπίσης τι σημαίνει τὸ «θὰ τρῶς χόρτο ἀφοῦ φυτρώσουν ἀγκάθια καὶ τριβόλια» καὶ τὶ τὸ τελευταῖο, «θὰ φὰς τὸ ψωμί σου μὲ τὸν ἱδρώτα τοῦ προσώπου σου»(Γεν.3,17-19); Καὶ ὅμως ποτὲ δὲν θεάθηκε ἄνθρωπος νὰ τρώει γῆ οὔτε χόρτο, οὔτε ὅσοι τρῶνε ψωμὶ τὸ τρῶνε σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς ἱερᾶς ἱστορίας μὲ τὸν ἱδρώτα τοῦ προσώπου τους.

Απόκριση

Ἡ γῆ ἡ καταραμένη στὴν ἐργασία τοῦ Ἀδὰμ εἶναι ἡ σάρκα τοῦ Ἀδάμ, πού γίνεται πάντοτε μὲ τὰ ἔργα τοῦ Ἀδάμ, ἐννοῶ τὰ πάθη τοῦ νοῦ πού ἔγινε γῆ, καταραμένη γιὰ τὴν ἀκαρπία τῶν ἀρετῶν ὡς ἔργων τοῦ Θεοῦ, πού τρώει μὲ πολλὴ ὀδύνη καὶ λύπη ἀπολαμβάνοντας μικρὴ ἡδονὴ ἀπὸ αὐτήν. Γι' αὐτὴ τὴν φθαρτὴ ἀπόλαυση γεννᾶ γιὰ τὸν ἄνθρωπο φροντίδες καὶ μέριμνες, ὅμοια μ' ἀγκάθια, καὶ μεγάλους πειρασμοὺς καὶ κινδύνους ὡσὰν τριβόλια, πού τὸν κατατρυποῦν ἐπώδυνα ἀπὸ παντοῦ στὸ λόγο καὶ στὸ θυμὸ καὶ τὴν ἐπιθυμία, ὥστε, μόλις μπορέσει νὰ περιποιηθεῖ τὴν ὑγεία καὶ τὴν εὐεξία της σὰν χόρτο πού μαραίνεται καὶ νὰ τὴ φάει, δηλαδὴ νὰ ἐπιτύχει, καὶ τότε ἔπειτα ἀπὸ πολλὴ ἐπανακύκληση τῶν δεινῶν μὲ τὸν ἱδρώτα τοῦ προσώπου του, δηλαδὴ μὲ τὸν σωματικὸ κάματο καὶ τὸν μόχθο τῆς φιλοπερίεργης παρατήρησης τῶν αἰσθητῶν, νὰ ἔχει σὰν ψωμὶ τὸ μέσο γιὰ τὴ συντήρηση τῆς παρούσας ζωῆς ἢ μὲ τὴν τέχνη ἢ μὲ κάποιαν ἄλλη σοφὴ μεθόδευση γιὰ τὴ ζωή.

Ἢ καλύτερα, γῆ τοῦ Ἀδὰμ εἶναι ἡ καρδιά, πού δέχτηκε τὴν κατάρα τῆς ἀφαίρεσης τῶν οὐράνιων ἀγαθῶν ἐξαιτίας τῆς παράβασης. Τὴ γῆ αὐτὴ εἶναι πού τρώει κατὰ τὴν πρακτικὴ φιλοσοφία μὲ πολλὲς θλίψεις καθαρμένη ἀπὸ τὴν κατάρα τῶν ἔργων τῆς αἰσχύνης πού βαραίνει τὴ συνείδηση. Καὶ πάλι τοὺς λογισμοὺς πού ὅμοια μ' ἀγκάθια φυτρώνουν σ' αὐτὴ γιὰ τὴ γένεση τῶν σωμάτων καὶ ὅμοια μὲ τριβόλια τοὺς λογισμοὺς πρόνοιας καὶ κρίσης γιὰ τὰ ἀσώματα ἀποκαθαίροντάς τους μὲ τὸ λόγο θερίζει πνευματικὰ σὰν χόρτο τὴ φυσικὴ θεωρία. Καὶ ἔτσι, σὰν μὲ τὸν ἱδρώτα τοῦ προσώπου, μὲ τὸν ἐπιστημονικὸ κατὰ τὴν γνώση τρόπο τῆς διάνοιας τρώγει τὸν ἄρτο τῆς θεολογίας, τὸν μόνο πραγματικὰ ζωτικὸ καὶ πού συντηρεῖ τὴ γένεση πρὸς τὴν ἀφθαρσία ὅποιων τὸν τρῶνε. Γῆ λοιπὸν εἶναι, πού τρώγεται καλά, ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς μὲ τὴν πράξη, ἐνῶ χόρτο ἡ γνώση τῶν δημιουργημάτων πού δίνει ἡ φυσικὴ θεωρία, καὶ ἄρτος ἡ ἀληθινὴ μυσταγωγία μὲ τὴ θεολογία.

Σχόλιο

1. Ἔργα τοῦ Ἀδὰμ λέει τὰ πάθη τῆς ἀτιμίας· γιατί τὶς ἀρετὲς τὶς πραγματοποιεῖ μόνο ὁ Θεὸς σ' ὅποιους θέλουν, λαμβάνοντας ὡς ὄργανο γιὰ τὴ φανέρωση τῶν ἀρετῶν τὴν πρόθεση μόνο ὅσων θέλουν.

------------------------------------------------------------------------------
πηγή: Μαξίμου του Ομολογητού, Προς Θαλάσσιον, περί απόρων (ερωτήσεις Α΄- ΝΓ΄), Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Ελευθέριος Μερετάκης, 1992.