Ιερόθεος Βλάχος, αρχιμ.: Τα θαύματα

Πολλοί άγιοι έχουν το θαυματουργικό χάρισμα. Και σήμερα ακόμη γίνονται θαύματα. Θεραπεύονται άνθρωποι από σωματικές ασθένειες με τις πρεσβείες διαφόρων αγίων. Σύγχρονος άγιος πού επιτελεί πολλά θαύματα είναι ο άγιος Νεκτάριος ο θαυματουργός όπως λέγεται.

Πολλοί Χριστιανοί επισκέπτονται τέτοιους αγίους για να θεραπευθούν από τις βασανιστικές ασθένειες που έχουν. Επειδή πολλοί αναζητούν την πραγματοποίηση των θαυμάτων, γι' αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να χαράξω τις ακόλουθες γραμμές. Πρώτα-πρώτα τα θαύματα δεν είναι η άρση των φυσικών νόμων, όπως λέμε συνήθως, αλλά είναι η ενέργεια του Θεού που θέλει εκείνη την ώρα έτσι να ενεργεί.

Είναι σαφής διδασκαλία της Εκκλησίας ότι στην φύση δεν υπάρχουν οι λεγόμενοι φυσικοί νόμοι, αλλά οι άκτιστοι λόγοι. Ο Θεός, όπως δημιούργησε τον κόσμο εκ του μηδενός, έτσι τον διευθύνει χωρίς κτιστούς νόμους. Με την δημιουργία του κόσμου ο Θεός δεν έθεσε μερικούς νόμους, εγκαταλείποντας τον κόσμο, αλλά τον διευθύνει προσωπικά με την κυβερνητική και προνοητική Του ενέργεια.

Όπου παρατηρείται μια σταθερότητα ενεργειών, δεν οφείλεται στο ότι υπάρχουν διάφοροι νόμοι, αλλά στην πιστότητα της θείας ενέργειας. Ο Θεός έτσι θέλει να ενεργεί πάντοτε. Γι' αυτό το θαύμα δεν είναι η άρση των λεγομένων φυσικών νόμων, αλλά αποτέλεσμα της ακτίστου Χάριτος του Θεού. Έπειτα, το βασικότερο έργο του Χριστού στον κόσμο δεν ήταν τα θαύματα.

Ο Χριστός δεν ήρθε για να κάνει θαύματα, αλλά έκανε θαύματα για να δείξει στους ανθρώπους ότι ήλθε ο Μεσσίας. Γι' αυτόν τον λόγο τα θαύματα λέγονται σημεία. Είναι, δηλαδή, σημεία της ελεύσεως του Χριστού. και μάλιστα, όπως λέγουν οι άγιοι Πατέρες, τα θαύματα δεν είναι για τους πιστούς, αλλά για τους απίστους. Οι πιστοί δεν χρειάζονται σημεία για να πιστεύσουν στον Θεό. Η πίστη τους στον Θεό είναι εκ θεωρίας, δηλαδή είναι καρπός του φωτισμού του νου και της θέας του Θεού.

Οι άπιστοι, μερικές φορές και οι δύσπιστοι, χρειάζονται θαύματα για να μπορέσουν να αισθανθούν την παρουσία του Θεού. Το ότι τα θαύματα είναι τα δευτερεύοντα στην αποστολή και στην ενανθρώπηση του Χριστού φαίνεται από την θεία Ευχαριστία. Ο Νικόλαος Καβάσιλας λέγει ότι στην θεία Ευχαριστία δεν ενθυμούμαστε τα θαύματα που έκανε ο Χριστός, αλλά αναμιμνησκόμεθα «του σταυρού, του τάφου, της τριημέρου αναστάσεως, της εις ουρανούς αναβάσεως».

Ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο ενθυμούμαστε τα Πάθη του Χριστού και όχι τα θαύματά Του; Ακριβώς γιατί τα Πάθη είναι αναγκαιότερα από τα θαύματα του Χριστού. Τα Πάθη του Χριστού είναι «ποιητικά της σωτηρίας ημών», γιατί χωρίς αυτά δεν θα υπήρχε η ανάσταση, ενώ τα θαύματα είναι «αποδεικτικά μόνον». Οι άγιοι που κάνουν θαύματα έχουν ειδικό χάρισμα από τον Θεό, το λεγόμενο θαυματουργικό χάρισμα.

Δεν είναι, δηλαδή, απλώς ενέργεια ανθρώπινη, αλλά ενέργεια του Θεού. Και ο Θεός δεν δίνει στον κάθε άνθρωπο και στον κάθε άγιο το χάρισμα της θαυματουργίας, αλλά σε εκείνον που διαθέτει την κατά φύσιν φιλανθρωπία. Το ίδιο γίνεται για όλα τα χαρίσματα. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής διδάσκει ότι ο Θεός δίνει τα χαρίσματα ανάλογα με την κατάσταση του ανθρώπου. Για να δώσει ένα χάρισμα ο Θεός πρέπει να υπάρχει δεκτικό όργανο.

Για το χάρισμα της σοφίας απαιτείται η δεκτικότητα του νοός. Για το χάρισμα της γνώσεως χρειάζεται να υπάρχει η δεκτικότητα του λόγου. Για το χάρισμα τών ιαμάτων είναι αναγκαία η κατά φύσιν φιλανθρωπία. Όποιος αποκτά την ανιδιοτελή αγάπη και με αυτόν τον τρόπο αγαπά πολύ τον Θεό και τον άνθρωπο και συμπάσχει για όλη την κτίση, λαμβάνει από τον Θεό το χάρισμα των ιαμάτων. Αυτή η τοποθέτηση μας φανερώνει ότι υπάρχουν πολλά χαρίσματα.

Το ιαματικό χάρισμα δεν είναι το μοναδικό. Εμείς, βέβαια, δίνουμε μεγάλη σημασία σ' αυτό. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος διδάσκει ότι μερικοί μακαρίζουν περισσότερο από όλα το θαυματουργικό χάρισμα που μπορεί κανείς να το εξακριβώσει εύκολα. Οι άνθρωποι όμως αυτοί αγνοούν «ότι πολλά εισίν υπέρτερα τούτου και απόκρυφα». Υπάρχουν και μεγαλύτερα χαρίσματα από αυτό. Θα αναφέρω τρία τέτοια χαρίσματα που είναι μεγαλύτερα από το θαυματουργικό χάρισμα.

Το πρώτο είναι το χάρισμα της μετανοίας, όταν, δηλαδή, κανείς με την Χάρη του Θεού και την δική του προσπάθεια μπορέσει να δει την εσωτερική του κατάσταση και να αποκτήσει αυτογνωσία. Λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος ότι εκείνος που αξιώθηκε να δει τον εαυτό του και να εννοήσει την πνευματική του φτώχεια είναι μεγαλύτερος από εκείνον που αξιώθηκε να αναστήσει νεκρούς ή να δει τους αγγέλους.

Το δεύτερο μεγάλο χάρισμα είναι το χάρισμα της ανιδιοτελούς αγάπης. Υπάρχει ιδιοτελής και υπάρχει ανιδιοτελής αγάπη. Αυτό μπορούμε να το δούμε στην προς Κορινθίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Στην Εκκλησία της Κορίνθου υπήρχε διαμάχη σχετικά με το ποιος έχει το μεγαλύτερο χάρισμα. Υπήρχε μια τάση να εξυμνείται και να επαινείται το χάρισμα της γλωσσολαλιάς. Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «ζηλούτε δε τα χαρίσματα τα κρείττονα» (Α' Κορ. ιβ', 31).

Και στην συνέχεια ομιλεί για την αγάπη, γιατί εκείνος που ομιλεί τις γλώσσες των αγγέλων και των ανθρώπων ή γνωρίζει όλα τα μυστήρια τα πνευματικά, αλλά δεν έχει αγάπη δεν αξίζει τίποτε, είναι «χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον» (Α' Κορ. ιγ', 1). Το τρίτο μεγάλο χάρισμα είναι το χάρισμα της θεολογίας. Ο άγιος Διάδοχος ο Φωτικής διδάσκει ότι τίποτε δεν κινεί την ψυχή του ανθρώπου τόσο πολύ προς τον Θεό και τίποτε δεν φλέγει την καρδιά του ανθρώπου προς τον Θεό, όπως το χάρισμα της θεολογίας.

Φυσικά, όταν μιλάει για χάρισμα θεολογικό, δεν εννοεί την ανθρώπινη γνώση της θεολογίας, δεν εννοεί το πτυχίο μιας θεολογικής σχολής, αλλά την θεωρία του Θεού. Θεολόγος είναι εκείνος που είδε τον Θεό και, επομένως, μπορεί να μιλήσει γι' Αυτόν. Και αφού είδε τον Θεό γνωρίζει σαφώς την διαφορά μεταξύ κτιστών και ακτίστων ενεργειών και, άρα, μπορεί αποτελεσματικά να καθοδηγήσει άλλους ανθρώπους.

Έτσι υπάρχουν μερικοί που δεν έχουν το χάρισμα των ιαμάτων, αλλά, επειδή έχουν το χάρισμα της θεολογίας, με έναν θεολογικό λόγο θεραπεύουν την ψυχή του ανθρώπου. Και όταν η ψυχή θεραπευθεί, τότε θεραπεύονται και πολλές σωματικές ασθένειες. Αυτός, λοιπόν, που έχει το χάρισμα της θεολογίας και είναι ορθόδοξος πνευματικός πατέρας, χωρίς να γίνεται αντιληπτό, επιτελεί και σωματικά θαύματα. Η ψυχή θεραπευομένη βοηθά και το σώμα. 

Το θέμα των θαυμάτων δεν εξαντλείται με τις σκέψεις αυτές. Απλώς τονίσθηκαν μερικές πλευρές που πρέπει να έχουμε υπ' όψη μας. Γι' αυτό εμείς από τους αγίους και τον Χριστό πρέπει να ζητούμε να μας δώσουν τα μεγαλύτερα χαρίσματα, δηλαδή το χάρισμα της μετανοίας, το χάρισμα της αγάπης και το χάρισμα τής θεολογίας. Με αυτόν τον τρόπο θα αλλάξει η ζωή μας και θα γίνουμε ένα θαύμα. Δεν θα δούμε θαύματα, αλλά θα γίνουμε θαύμα. Υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από το να γίνει ο άνθρωπος κατά Χάριν Θεός; Υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη υπάρξεως του Θεού από το να αναγεννηθούμε και από ακάθαρτοι να γίνουμε φωτισμένοι, δηλαδή, να αποκτήσουμε τον φωτισμό του νου; 

Δεκέμβριος 1987

------------------------------------------------------------

πηγή: αρχιμ. Ιεροθέου Βλάχου, Το πολίτευμα του Σταυρού, εκδ. Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), 1992