"Περί θείων Ονομάτων - Κεφάλαιο 6"

 Για τη ζωή

(Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης)

1. Τώρα όμως ας υμνήσουμε τη «ζωή την αιώνια, από την οποία προέρχεται η καθαυτό ζωή και κάθε ζωή και από την οποία διασπείρεται η ζωή σε όλα τα είδη που μετέχουν σε κάποιο είδος ζωής, όπως αρμόζει στη φύση του καθενός. Απ' αυτήν λοιπόν και εξαιτίας της έχουν λάβει και ύπαρξη και υπόσταση η ζωή των αθάνατων αγγέλων και η αθανασία τους και το άφθαρτο καθαυτό της αγγελικής αεικινησίας.

Γι' αυτό και οι άγγελοι λέγονται αείζωοι και αθάνατοι, αλλά και από την άλλη μη αθάνατοι, γιατί δεν έχουν από τον εαυτό τους την αθανασία και την αιώνια ζωή, αλλά από την ζωοποιό αιτία, που δημιουργεί και συνέχει κάθε ζωή. Και όπως λέγαμε σχετικά με το ον, ότι είναι και η αιωνιότητα του καθαυτό είναι, έτσι κι' εδώ πάλι λέμε ότι η θεία ζωή δίνει ζωή και υπόσταση και στην καθαυτό ζωή.

Κάθε ζωή και ζωτική κίνηση προέρχεται από τη Ζωή, την καθολική ζωή που είναι υπεράνω κάθε ζωής και κάθε αρχής. Απ' αυτήν λαμβάνουν και οι ψυχές το άφθαρτο, καθώς και όλα τα ζώα και φυτά τη ζωή τους, ως ένα έσχατο απήχημα της ζωής. Όταν αυτή αναιρείται, κατά τη γραφική ρήση, εκλείπει κάθε ζωή· κι όταν πάλι επιστρέψουν προς αυτήν όσα εξέλιπαν εξαιτίας της αδυναμίας τους να μετέχουν σ' αυτήν, τότε πάλι παίρνουν ζωή.

2. Κατά πρώτο λόγο δωρίζει στην καθαυτό ζωή το να είναι ζωή, καθώς και στην όλη ζωή και στη ζωή των επιμέρους ειδών το να είναι η καθεμιά, σύμφωνα με τις δυνατότητές της, αυτό που είναι κατά τη φύση της. 

Στις υπερουράνιες ζωές δωρίζει την άϋλη και θεόμορφη και αναλλοίωτη αθανασία και την αμετάβλητη και απαρέγκλιτη αεικινησία, που υπερεκτείνεται από πλεόνασμα αγαθότητας και στη ζωή των δαιμόνων γιατί ούτε εκείνη έλαβε την ύπαρξή της από άλλη αιτία, αλλά απ' αυτήν έχει και το να είναι ζωή και να παραμένει. 

Δωρίζει επίσης και στους ανθρώπους, καθότι έχουν ανάμικτη φύση, αγγελόμορφη ζωή στο βαθμό που μπορούν να την δεχτούν. Από υπερβολή φιλανθρωπίας, κι όταν εμείς παραστρατούμε, μας επαναφέρει και μας ανακαλεί στον εαυτό της. 

Και το θεϊκότερο είναι ότι τη συνολική φύση μας - τις ψυχές εννοώ και τα συνδεδεμένα σώματα - έχει υποσχεθεί ότι θα τη μεταθέσει προς την τέλεια ζωή και την αθανασία· πράγμα που στην αρχαιότητα ίσως να φαινόταν παρά φύση, σε μένα όμως και σε σένα και στην αλήθεια φαίνεται θεϊκό και υπέρβαση της φύσης.

Όταν λέω «υπέρ φύσιν», εννοώ τη δική μας, την ορατή φύση και όχι την παντοδύναμη φύση της θείας ζωής· γιατί γι' αυτήν, επειδή είναι φύση όλων των μορφών ζωής και μάλιστα των πιο θεϊκών, καμιά ζωή δεν είναι παρά φύση ή υπεράνω της φύσης. 

Ώστε οι σχετικοί μ' αυτό αντιρρητικοί λόγοι του παράφρονα Σίμωνα πρέπει να απορριφθούν κατηγορηματικά από τον θείο χορό και τη δική σου ιερή ψυχή. Γιατί του διέφυγε, όπως νομίζω, και μάλιστα παρά το ότι θεωρεί τον εαυτό του σοφό, το ότι δεν πρέπει ο συνετός να χρησιμοποιεί τις προφανείς αποδείξεις των αισθήσεων ως σύμμαχο εναντίον της αφανούς αιτίας των πάντων. 

Πρέπει μάλιστα να του επισημάνουμε και αυτό, ότι δηλαδή το επιχείρημά του είναι παρά φύση· γιατί τίποτα δεν μπορεί να είναι αντίθετο σ' αυτήν την αιτία.

3. Απ' αυτήν την αιτία λαμβάνουν ζωή και περίθαλψη όλα τα ζώα και τα φυτά. Και είτε αναφερθείς στη νοερή ζωή είτε στη λογική είτε στην αισθητική είτε στην θρεπτική και αυξητική είτε σε οποιαδήποτε ζωή ή αρχή ζωής ή ουσία ζωής, απ' αυτήν, τη ζωή που είναι υπεράνω ζωής, και ζει και ζωοποιεί και μέσα σ' αυτήν έχει προϋπάρξει ως προς την αιτία κατά τρόπο ενιαίο. 

Γιατί η ζωή η υπεράνω ζωής και απόλυτη αρχή ζωής είναι η αιτία κάθε ζωής, αυτή που χορηγεί και εκπληρώνει και διαιρεί τη ζωή. Είναι αυτή που πρέπει να υμνείται από κάθε ζωή, εξαιτίας της πολυγονίας κάθε είδους ζωής, ως παντοειδής και καθολική ζωή. 

Είναι αυτή που θεωρείται και υμνείται και ως ανενδεής ή καλύτερα υπερπλήρης ζωής, ως αυτόζωος, ως ζωοποιός που είναι υπεράνω κάθε ζωής και ως υπέρζωος ή όπως αλλιώς μπορεί κανείς με ανθρώπινο λόγο να ανυμνήσει την ανέκφραστη ζωή.