Σχετικά μέ τήν ἄσκηση, τόν τρόπο ζωῆς καί τή δίαιτά τους, καί γιά τά πολλά καί μεγάλα ἀγαθά πού προξενεῖ ἡ ἡσυχία σέ ὅσους τήν ἀσκοῦν ὀρθά. Ἡ παρούσα πραγματεία διαιρεῖται σέ ἑκατό κεφάλαια. Τό προοίμιο τοῦ λόγου, πού εἶναι καί τό πρῶτο κεφάλαιο, ἀναφέρεται στή θεία καί ὑπερφυσική δωρεά καί χάρη πού ἐνυπάρχει διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς πιστούς.
Γιά νά μιλήσομε σύμφωνα μέ τή θεία διδασκαλία, ἐμείς πού εἴμαστε θεοδίδακτοι -ἀφοῦ περιφέρομε τόν καινό νόμο γραμμένο μυστικά στις καρδιές μας(Ιερ. 38,33) λαμπρότερο ἀπό πυρσό καί ὀδηγούμαστε ἀπό ἀγαθό καί εὐθύτατο Πνεῦμα ὡς παιδιά καί κληρονόμοι τοῦ Θεοῦ καί συγκληρονόμοι τοῦ Χριστοῦ(Ρωμ. 8,17) -, ἔπρεπε νά ζοῦμε ἀγγελική ζωή χωρίς νά ἔχομε ἀνάγκη ἀπό κανένα νά μᾶς διδάξει: "Γνώρισε τόν Κύριο"(Ιερ. 38, 34).
Τώρα ὅμως ἡ ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τά ἀνώτερα ἀπό νεαρή ἡλικία καί ἡ στροφή μας στό χειρότερο, ὅπως καί ἡ ἐξαπάτησή μας ἀπό τόν φοβερό Βελίαρ καί ἡ ἀδιάλλακτη ἐναντίον μας τυραννική στάση του, μᾶς ἔκαναν νά τρέχομε κάκιστα μακριά ἀπό τίς σωτήριες καί θεουργικές ἐντολές καί νά ὀρμοῦμε σέ ψυχοφθόρους γκρεμούς. Καί τό πιό ἐλεεινό ἀπ' ὅλα· μᾶς ἐρέθισε νά φρονοῦμε καί νά πράττομε ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας.
Γι' αὐτό, ὅπως λέει καί τό θεῖο ρητό(Ψαλμ 13,2), δέν ὑπάρχει κανείς πού νά γνωρίζει ἤ νά ζητᾶ μέ πόθο τό Θεό , γιατί παρεκκλίναμε ὅλοι ἀπό τόν ἴσιο δρόμο καί ἐξαχρειωθήκαμε(Ψαλμ 13,3). Ἔτσι γίναμε ὁλότελα σάρκες(Γεν.6,3) καί στερούμαστε τή φωτοφόρο καί θεία χάρη, γι' αὐτό καί ἔχομε ἀνάγκη νά προτρέπει καί νά βοηθᾶ ὁ ἔνας τόν ἄλλο στά καλά.
2. Πολυαγαπημένο μας πνευματικό τέκνο, ἀπό τόν πόθο σου νά ἐρευνᾶς τίς θεῖες καί ζωοπάροχες Γραφές, κατά τό λόγο τοῦ Κυρίου(Ιω. 5,39), καί νά μυεῖσαι σ'αὐτές χωρίς νά σφάλλεις, ζἠτησες πολλές φορές λόγο καί κανόνα γραπτό κι ἀπό μᾶς τούς ἀχρείους, γιά δική σου ὠφέλεια ἤ ἴσως καί ἄλλων, ὅπως ὁ ἴδιος λές.
Γι' αὐτό, ἄν ὅχι πιό πρίν, ὅμως τώρα τουλάχιστον μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ κρίναμε ὅτι πρέπει νά ἐκπληρώσομε αὐτή τήν ἀξιέπαινη ἐπιθυμία σου· καί γιά χάρη τῆς ἀγάπης καί τῆς ὠφέλειάς σου λησμονήσαμε τή ραθυμία πού μᾶς συντροφεύει ἐνῶ θαυμάσαμε ἐσένα ὑπερβολικά γιά τήν ἐπιμέλειά σου στά καλά καί τήν ἐπίμονη φιλοπονία σου.
Πρῶτα ἀπ' ὅλα βέβαια φοβηθήκαμε τή φοβερή καταδίκη πού ἀπειλήθηκε ἀπό τό Θεό ἐναντίον ἐκείνου πού κρύβει τό τάλαντο(Ματθ. 25,25). Ἀλλά ἐκτός ἀπό αὐτά, ἐκπληρώνομε καί έντολή πατρική πού μᾶς ἄφησαν οἱ Πατέρες μας καί οἱ πνευματικοί μας διδάσκαλοι νά ἐμπιστευθοῦμε ὅσα μᾶς δίδαξαν καί σέ ἄλλους θεοφιλεῖς.
Ὁ Θεός λοιπόν, ὁ Πατέρας τῆς ἀγάπης καί ὁ πλουσιόδωρος χορηγός ὅλων γενικά τῶν καλῶν, εἴθε νά δώσει σ' ἐμᾶς τούς βραδύγλωσσους καί ἰσχνόφωνους(Εξ. 4, 10-12) λόγο καίριο καθώς ἀνοίγομε τό στόμα μας, Αὐτός πού καί σέ ἄλογα ζῶα ἔδωσε λόγο πολλές φορές πρός ὠφέλεια ὅσων τ' ἄκουγαν(Αρ. 22,28).
Σέ σένα τώρα καί σέ ὅσους θά τά μελετήσουν, ὅπως εἶπες, εἴθε νά προσθέσει ἀκοή γιά νά τ' ἀκροασθεῖτε μέ σοφία κι ἐπίγνωση καί νά ζεῖτε ἀταλάντευτα ὅπως ἐκεῖνος ἀγαπᾶ. Ἐπειδή χωρίς Αὐτόν, ὅπως λέει ἡ Γραφή, δέν μποροῦμε νά κάνομε τίποτα(Ιω. 15,5) χρήσιμο καί σωτήριο, καί ἐπειδή ἄν ὁ Κύριος δέν οἰκοδομήσει τόν οἶκο, μάταια κοπίασαν οἱ οἰκοδόμοι(Ψαλμ. 126, 1). Καί αὐτά ἔτσι ἔχουν.
3. Σέ κάθε ἔργο προηγεῖται ὁ σκοπός· καί σκοπός δικός μας εἶναι νά σοῦ ἐκθέσομε κατά δύναμη ἐκεῖνα πού συντείνουν στήν πνευματική σου πρόοδο, ἐνῶ δικός σου εἶναι νά ζήσεις γνήσια σύμφωνα μέ αὐτά πού θά ποῦμε.
Γι' αὐτό πρέπει πρίν ἀπό κάθε ἄλλο νά διερευνήσομε, ποιά ἄραγε εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τῆς κατά Χριστόν οἰκοδομῆς, στήν ὁποία πρέπει νά ἀποβλέπομε καί νά βάλλομε τήν κατάλληλη ἀρχή στή θεμελίωση, ὥστε ὅταν ἔρθει ὁ καιρός, ἤ μάλλον ὅταν άξιωθοῦμε νά λάβομε πλούσια τή θεία βοήθεια, νά προσθέσομε καί τήν ἀντάξια ὀροφή μέ τήν ἀρχιτεκτονική τοῦ Πνεύματος.
4. Ἀρχή λοιπόν κάθε κατά Θεόν ἐργασίας, γιά νά ποῦμε μέ συντομία, εἶναι νά ἐπιδιώκομε μέ κάθε τρόπο καί μέ ὅλη μας τή δύναμη νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τή νομοθεσία ὅλων τῶν θεοποιῶν ἐντολῶν τοῦ Σωτήρα. Καί τέλος της, νά ἐπανέλθομε μέ τήν τήρηση αὐτῶν στήν κατάσταση πού μάς προικοδότησε ἄνωθεν καί ἐξ ἀρχῆς ἡ ἱερή κολυμβήθρα, ἐννοῶ τήν τέλεια πνευματική ἀναμόρφωση καί ἀνάπλαση τῆς χάρης -ἤ ὅπως ἀλλιῶς ἀγαπᾶς νά ὀνομάζεις τό δῶρο αὐτό.
Καί ἀφοῦ βγάλομε ἀπό πάνω μας τόν παλαιό Ἀδάμ μαζί μέ τίς πράξεις καί τίς ἐπιθυμίες του, νά ντυθοῦμε τόν νέο καί πνευματικό(Κολ.3, 9-10), πού εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὅπως λέει ὁ θειότατος Παῦλος: "Παιδιά μου, πού γιά σᾶς περνῶ πάλι τούς πόνους τῆς γέννας, ὥσπου νά λάβει μέσα σας μορφή ό Χριστός"·(Γαλ. 4, 19) καί ἀκόμη: "Ὅσοι βαπτιστήκατε στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ντυθήκατε τό Χριστό"(Γαλ. 3,27).
5. Ἀλλά ποιά εἶναι ἡ χάρη καί πῶς θά γινόταν νά τήν ἐπιτύχομε, καί ποιά εἶναι ἐκείνα πού τή θολώνουν καί ποιά πάλι ξαναδίνουν τήν καθαρότητά της, αὐτό θά σού τό φανερώσει ἐκεῖνος πού εἶναι στήν ψυχή καί τή γλώσσα λαμπρότερος ἀπό κάθε χρυσό, ὁ Χρυσόστομος, λέγοντας: "Τι σημαίνει ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου ὅτι ''δεχόμαστε καί ἀντανακλοῦμε τή λαμπρότητα τοῦ Κυρίου καί μεταμορφωνόμαστε σ' αὐτή τή λαμπρή εἰκόνα''(Β΄ Κορ. 3, 18);
Τοῦτο τό ἔδειχνε καθαρότερα ὅταν ἐνεργοῦσε τά χαρίσματα τῶν θαυμάτων. Ἀλλά καί τώρα δέν εἶναι δύσκολο νά τό ἀντικρύσει ἐκεῖνος πού ἔχει μάτια πιστά. Τήν ὥρα δηλαδή πού βαπτιζόμαστε, ἡ ψυχή λάμπει περισσότερο ἀπό τόν ἥλιο καθώς καθαίρεται ἀπό τό Πνεῦμα.
Καί ὅχι μόνο ἀτενίζουμε τή δόξα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δεχόμαστε κι ἐμεῖς κάποια λάμψη ἀπό αὐτήν. Ὅπως δηλαδή τό καθαρό ἀσήμι ὅταν ἐκτεθεῖ στίς ἀκτίνες τοῦ ἡλίου, ἐκπέμπει ἀκτίνες κι αὐτό, ὄχι μόνο από τήν ἴδια του τήν φύση, ἀλλά καί ἀπό τήν ἡλιακή λάμψη, ἔτσι καί ἡ ψυχή, ὅταν καθαρθεῖ καί γίνει λαμπρότερη ἀπό κάθε ἀσήμι, δέχεται ἀκτίνα ἀπό τή λαμπρότητα τοῦ Πνεύματος ἡ ὁποία γίνεται δική της λαμπρότητα· καί τέτοια, ὅποια εἶναι φυσικό νά δημιουργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο εἶναι Κύριος".
Καί λίγο πιό κάτω λέει: "Θέλεις νά σοῦ τό δείξω αὐτό καί πιό αἰσθητά, διά μέσου τῶν Ἀποστόλων; Σκέψου τόν Παῦλο, τοῦ ὁποῖου καί τά ἐνδύματα ἐνεργοῦσαν θαυματουργικά θεραπεῖες(Πραξ. 19, 12), καί τόν Πέτρο, τοῦ ὁποίου καί ἡ σκιά μονάχα θεράπευε(Πράξ. 5, 15). Δέν θά εἶχαν τέτοια θαυματουργική δύναμη τά ἐνδύματα καί οἱ σκιές τους, ἄν δέν ὑπῆρχε σ' αὐτούς ἡ εἰκόνα τοῦ Βασιλιᾶ καί οἱ μαρμαρυγές τους δέν ἦταν ἐκτυφλωτικές.
Γιατί τοῦ βασιλιᾶ τά ἐνδύματα εἶναι φοβερά ἀκόμη καί στούς ληστές. Θέλεις νά δεῖς αὐτή τή λαμπρότητα νά φανερώνεται καί στό σῶμα; "Κοίταξαν, λέει, τό πρόσωπο τοῦ Στεφάνου, καί τό εἶδαν ὅμοιο μέ Ἀγγέλου"(Πράξ. 6, 15). Αὐτό ὅμως δέν ἦταν τίποτε σέ σύγκριση μέ τή λαμπρότητα πού ἄστραφτε μέσα του. Γιατί τό φῶς πού εἶχε τότε ὁ Μωυσῆς στό πρόσωπό του(Έξ. 34, 30), τό εἶχαν αὐτοί στήν ψυχή, ἤ μάλλον καί σέ πολύ μεγαλύτερο βαθμό· γιατί τοῦ Μωυσῆ ἦταν πιό αἰσθητικό, ἐνῶ αὐτό ἦταν ἀσώματο.
Καί ὅπως τά φωτεινά σώματα μεταδίδουν τήν λαμπρότητα σέ ἄλλα κοντινά τους σώματα, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς πιστούς. Γι' αὐτό καί ὅσοι τούς συμβαίνει τοῦτο, ἐλευθερώνονται από τή γῆ καί βλέπουν σάν σέ ὄνειρο τά οὐράνια. Ἀλοίμονο! Ἐδῶ πρέπει νά στενάξω πικρά· ἐπειδή, ἐνῶ μᾶς χαρίστηκε στό βάπτισμα τέτοια εὐγένεια, δέν καταλαβαίνομε οὔτε κἄν τά λεγόμενα, γιατί γρήγορα χάνομε τήν αἴσθηση τῶν θεῖων πραγμάτων καί ἐλκυόμαστε ἀπό τά αἰσθητά.
Αὐτή ἡ ἀνέκφραστη καί συγκλονιστική λαμπρότητα παραμένει σ'ἐμᾶς μία ἤ δύο μέρες καί ἔπειτα τή σβήνομε ξαναφέρνοντας τό χειμώνα τῶν βιοτικῶν ὑποθέσεων καί ἐμποδίζοντας τίς ἀκτίνες μέ τήν πυκνότητα τῶν νεφῶν". Καί πάλι σέ ἄλλο σημεῖο λέει: «Τἀ σώματα ἐκείνων πού εὐαρέστησαν τό Θεό θά ντυθοῦν τόση λαμπρότητα, ὅση δέν εἶναι δυνατόν νά δοῦν τά σωματικά μάτια. Σημάδια καί ἴχνη ἀμυδρά γι' αὐτά οἰκονόμησε ο Θεός νά μᾶς δοθοῦν καί στην Παλαιά καί στην Καινή Διαθήκη.
Στην Παλαιά, τό πρόσωπο του Μωυσῆ φωτιζόταν τότε μέ τόση λαμπρότητα, ὥστε νά εἶναι ἀπρόσιτο στά μάτια τῶν Ἰσραηλιτῶν(Έξ. 34, 30). Στην Καινή, πολύ περισσότερο ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Μωυσῆ ἔλαμψε τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ»(Ματθ. 17,2). Ἄκουσες τά λόγια τοῦ Πνεύματος; Κατανόησες τή δύναμη τοῦ μυστηρίου; Ἔνοιωσες ποιές εἶναι οἱ ὠδίνες τῆς τέλειας πνευματικῆς ἀναπλάσεως πού δεχόμαστε ἀπό τήν ἱερή κολυμβήθρα καί πόσο μεγάλες οἱ ὠφέλειες καί ἡ ὀλοκλήρωση καί τά βραβεῖα; Καί ὅτι εἶναι στήν ἐξουσία μας νά αὐξάνομε ἤ νά μειώνομε τήν ὑπερφυσική αὐτή χάρη, δηλαδή νά τήν κάνομε λαμπρότερη ἤ νά τήν θολώνουμε, ὅσο ἐξαρτάται ἀπό μᾶς;
Αἰτία εἶναι ἡ θύελλα τῶν βιοτικῶν ὑποθέσεων καί ἡ σκοτεινιά τῶν παθῶν πού γεννιέται ἀπό αὐτές, πού σάν ἄλλος χειμώνας ἤ ἄγριος χείμαρρος χύνονται μέ ὁρμή πάνω μας καί κατακλύζουν τήν ψυχή μας καί δέν τήν ἀφήνουν οὔτε νά ἀναπνεύσει οὔτε νά ἀτενίσει πρός αὐτό πού εἶναι ὄντως καλό καί μακάριο, γιά τό ὁποῖο καί ἔχει δημιουργηθεῖ.
Ἀλλά ὅπως εἶναι καταταραγμένη καί πικραμένη ἀπό τό σάλο καί τόν καπνό τῶν ἠδονῶν, τή σκοτίζουν καί τήν καταποντίζουν. Ἐνῶ τ' ἀντίθετα σέ τοῦτα -ὅσα δηλαδή γεννιοῦνται ἀπό τίς θεοποιητικές ἐντολές σ' ἐκείνους πού ζοῦνε κατά τίς ἀπαιτήσεις, ὄχι τῆς σάρκας, ἀλλά τοῦ Πνεύματος, σύμφωνα μέ τό ρητό: «Να ζεῖτε σύμφωνα μέ τό Πνεῦμα, καί δέ θά τελέσετε ἐπιθυμία τῆς σάρκας»(Γαλ. 5, 16) -, εἶναι ὠφέλιμα καί σωτήρια καί ὁδηγοῦν σάν σκάλα πρός τήν ἴδια τήν κορυφή καί τό ἀκραῖο σκαλοπάτι, τήν άγάπη πού εἶναι ὁ Θεός(Α΄ Ιω. 4, 8).
Τώρα ὅμως ἡ ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τά ἀνώτερα ἀπό νεαρή ἡλικία καί ἡ στροφή μας στό χειρότερο, ὅπως καί ἡ ἐξαπάτησή μας ἀπό τόν φοβερό Βελίαρ καί ἡ ἀδιάλλακτη ἐναντίον μας τυραννική στάση του, μᾶς ἔκαναν νά τρέχομε κάκιστα μακριά ἀπό τίς σωτήριες καί θεουργικές ἐντολές καί νά ὀρμοῦμε σέ ψυχοφθόρους γκρεμούς. Καί τό πιό ἐλεεινό ἀπ' ὅλα· μᾶς ἐρέθισε νά φρονοῦμε καί νά πράττομε ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας.
Γι' αὐτό, ὅπως λέει καί τό θεῖο ρητό(Ψαλμ 13,2), δέν ὑπάρχει κανείς πού νά γνωρίζει ἤ νά ζητᾶ μέ πόθο τό Θεό , γιατί παρεκκλίναμε ὅλοι ἀπό τόν ἴσιο δρόμο καί ἐξαχρειωθήκαμε(Ψαλμ 13,3). Ἔτσι γίναμε ὁλότελα σάρκες(Γεν.6,3) καί στερούμαστε τή φωτοφόρο καί θεία χάρη, γι' αὐτό καί ἔχομε ἀνάγκη νά προτρέπει καί νά βοηθᾶ ὁ ἔνας τόν ἄλλο στά καλά.
Το περιεχόμενο αὐτοῦ τοῦ λόγου ἐκτίθεται ἐξαιτίας τῆς ἐρωτήσεως κάποιου ἀδελφοῦ καί σύμφωνα μέ αὐτό πού ἤθελε, ἀλλά καί γιά νά τηρηθεῖ ἡ ἐντολή τῶν Πατέρων.
2. Πολυαγαπημένο μας πνευματικό τέκνο, ἀπό τόν πόθο σου νά ἐρευνᾶς τίς θεῖες καί ζωοπάροχες Γραφές, κατά τό λόγο τοῦ Κυρίου(Ιω. 5,39), καί νά μυεῖσαι σ'αὐτές χωρίς νά σφάλλεις, ζἠτησες πολλές φορές λόγο καί κανόνα γραπτό κι ἀπό μᾶς τούς ἀχρείους, γιά δική σου ὠφέλεια ἤ ἴσως καί ἄλλων, ὅπως ὁ ἴδιος λές.
Γι' αὐτό, ἄν ὅχι πιό πρίν, ὅμως τώρα τουλάχιστον μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ κρίναμε ὅτι πρέπει νά ἐκπληρώσομε αὐτή τήν ἀξιέπαινη ἐπιθυμία σου· καί γιά χάρη τῆς ἀγάπης καί τῆς ὠφέλειάς σου λησμονήσαμε τή ραθυμία πού μᾶς συντροφεύει ἐνῶ θαυμάσαμε ἐσένα ὑπερβολικά γιά τήν ἐπιμέλειά σου στά καλά καί τήν ἐπίμονη φιλοπονία σου.
Πρῶτα ἀπ' ὅλα βέβαια φοβηθήκαμε τή φοβερή καταδίκη πού ἀπειλήθηκε ἀπό τό Θεό ἐναντίον ἐκείνου πού κρύβει τό τάλαντο(Ματθ. 25,25). Ἀλλά ἐκτός ἀπό αὐτά, ἐκπληρώνομε καί έντολή πατρική πού μᾶς ἄφησαν οἱ Πατέρες μας καί οἱ πνευματικοί μας διδάσκαλοι νά ἐμπιστευθοῦμε ὅσα μᾶς δίδαξαν καί σέ ἄλλους θεοφιλεῖς.
Ὁ Θεός λοιπόν, ὁ Πατέρας τῆς ἀγάπης καί ὁ πλουσιόδωρος χορηγός ὅλων γενικά τῶν καλῶν, εἴθε νά δώσει σ' ἐμᾶς τούς βραδύγλωσσους καί ἰσχνόφωνους(Εξ. 4, 10-12) λόγο καίριο καθώς ἀνοίγομε τό στόμα μας, Αὐτός πού καί σέ ἄλογα ζῶα ἔδωσε λόγο πολλές φορές πρός ὠφέλεια ὅσων τ' ἄκουγαν(Αρ. 22,28).
Σέ σένα τώρα καί σέ ὅσους θά τά μελετήσουν, ὅπως εἶπες, εἴθε νά προσθέσει ἀκοή γιά νά τ' ἀκροασθεῖτε μέ σοφία κι ἐπίγνωση καί νά ζεῖτε ἀταλάντευτα ὅπως ἐκεῖνος ἀγαπᾶ. Ἐπειδή χωρίς Αὐτόν, ὅπως λέει ἡ Γραφή, δέν μποροῦμε νά κάνομε τίποτα(Ιω. 15,5) χρήσιμο καί σωτήριο, καί ἐπειδή ἄν ὁ Κύριος δέν οἰκοδομήσει τόν οἶκο, μάταια κοπίασαν οἱ οἰκοδόμοι(Ψαλμ. 126, 1). Καί αὐτά ἔτσι ἔχουν.
Σέ κάθε ἔργο προηγεῖται ὁ σκοπός. Καί σκοπός τῆς πραγματείας αὐτῆς εἶναι νά μάθομε ποιό εἶναι το θεμέλιο.
3. Σέ κάθε ἔργο προηγεῖται ὁ σκοπός· καί σκοπός δικός μας εἶναι νά σοῦ ἐκθέσομε κατά δύναμη ἐκεῖνα πού συντείνουν στήν πνευματική σου πρόοδο, ἐνῶ δικός σου εἶναι νά ζήσεις γνήσια σύμφωνα μέ αὐτά πού θά ποῦμε.
Γι' αὐτό πρέπει πρίν ἀπό κάθε ἄλλο νά διερευνήσομε, ποιά ἄραγε εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τῆς κατά Χριστόν οἰκοδομῆς, στήν ὁποία πρέπει νά ἀποβλέπομε καί νά βάλλομε τήν κατάλληλη ἀρχή στή θεμελίωση, ὥστε ὅταν ἔρθει ὁ καιρός, ἤ μάλλον ὅταν άξιωθοῦμε νά λάβομε πλούσια τή θεία βοήθεια, νά προσθέσομε καί τήν ἀντάξια ὀροφή μέ τήν ἀρχιτεκτονική τοῦ Πνεύματος.
Αρχή κάθε κατά Θεόν ἐργασίας εἶναι τό νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Σωτήρα, καί τέλος ἡ ἐπιστροφή μας στήν τέλεια χάρη τοῦ παναγίου καί ζωαρχικοῦ Πνεύματος πού μᾶς ἔχει δωρηθεῖ ἀρχικά κατά τό ἅγιο Βάπτισμα.
4. Ἀρχή λοιπόν κάθε κατά Θεόν ἐργασίας, γιά νά ποῦμε μέ συντομία, εἶναι νά ἐπιδιώκομε μέ κάθε τρόπο καί μέ ὅλη μας τή δύναμη νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τή νομοθεσία ὅλων τῶν θεοποιῶν ἐντολῶν τοῦ Σωτήρα. Καί τέλος της, νά ἐπανέλθομε μέ τήν τήρηση αὐτῶν στήν κατάσταση πού μάς προικοδότησε ἄνωθεν καί ἐξ ἀρχῆς ἡ ἱερή κολυμβήθρα, ἐννοῶ τήν τέλεια πνευματική ἀναμόρφωση καί ἀνάπλαση τῆς χάρης -ἤ ὅπως ἀλλιῶς ἀγαπᾶς νά ὀνομάζεις τό δῶρο αὐτό.
Καί ἀφοῦ βγάλομε ἀπό πάνω μας τόν παλαιό Ἀδάμ μαζί μέ τίς πράξεις καί τίς ἐπιθυμίες του, νά ντυθοῦμε τόν νέο καί πνευματικό(Κολ.3, 9-10), πού εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὅπως λέει ὁ θειότατος Παῦλος: "Παιδιά μου, πού γιά σᾶς περνῶ πάλι τούς πόνους τῆς γέννας, ὥσπου νά λάβει μέσα σας μορφή ό Χριστός"·(Γαλ. 4, 19) καί ἀκόμη: "Ὅσοι βαπτιστήκατε στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ντυθήκατε τό Χριστό"(Γαλ. 3,27).
Ποιά εἶναι ἡ χάρη καί πῶς θά τήν ἐπιτύχομε. Ποιά εἶναι ἐκείνα πού τήν θολώνουν καί ποιά εἶναι πάλι ἐκεῖνα πού τήν άνακαθαίρουν.
5. Ἀλλά ποιά εἶναι ἡ χάρη καί πῶς θά γινόταν νά τήν ἐπιτύχομε, καί ποιά εἶναι ἐκείνα πού τή θολώνουν καί ποιά πάλι ξαναδίνουν τήν καθαρότητά της, αὐτό θά σού τό φανερώσει ἐκεῖνος πού εἶναι στήν ψυχή καί τή γλώσσα λαμπρότερος ἀπό κάθε χρυσό, ὁ Χρυσόστομος, λέγοντας: "Τι σημαίνει ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου ὅτι ''δεχόμαστε καί ἀντανακλοῦμε τή λαμπρότητα τοῦ Κυρίου καί μεταμορφωνόμαστε σ' αὐτή τή λαμπρή εἰκόνα''(Β΄ Κορ. 3, 18);
Τοῦτο τό ἔδειχνε καθαρότερα ὅταν ἐνεργοῦσε τά χαρίσματα τῶν θαυμάτων. Ἀλλά καί τώρα δέν εἶναι δύσκολο νά τό ἀντικρύσει ἐκεῖνος πού ἔχει μάτια πιστά. Τήν ὥρα δηλαδή πού βαπτιζόμαστε, ἡ ψυχή λάμπει περισσότερο ἀπό τόν ἥλιο καθώς καθαίρεται ἀπό τό Πνεῦμα.
Καί ὅχι μόνο ἀτενίζουμε τή δόξα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δεχόμαστε κι ἐμεῖς κάποια λάμψη ἀπό αὐτήν. Ὅπως δηλαδή τό καθαρό ἀσήμι ὅταν ἐκτεθεῖ στίς ἀκτίνες τοῦ ἡλίου, ἐκπέμπει ἀκτίνες κι αὐτό, ὄχι μόνο από τήν ἴδια του τήν φύση, ἀλλά καί ἀπό τήν ἡλιακή λάμψη, ἔτσι καί ἡ ψυχή, ὅταν καθαρθεῖ καί γίνει λαμπρότερη ἀπό κάθε ἀσήμι, δέχεται ἀκτίνα ἀπό τή λαμπρότητα τοῦ Πνεύματος ἡ ὁποία γίνεται δική της λαμπρότητα· καί τέτοια, ὅποια εἶναι φυσικό νά δημιουργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο εἶναι Κύριος".
Καί λίγο πιό κάτω λέει: "Θέλεις νά σοῦ τό δείξω αὐτό καί πιό αἰσθητά, διά μέσου τῶν Ἀποστόλων; Σκέψου τόν Παῦλο, τοῦ ὁποῖου καί τά ἐνδύματα ἐνεργοῦσαν θαυματουργικά θεραπεῖες(Πραξ. 19, 12), καί τόν Πέτρο, τοῦ ὁποίου καί ἡ σκιά μονάχα θεράπευε(Πράξ. 5, 15). Δέν θά εἶχαν τέτοια θαυματουργική δύναμη τά ἐνδύματα καί οἱ σκιές τους, ἄν δέν ὑπῆρχε σ' αὐτούς ἡ εἰκόνα τοῦ Βασιλιᾶ καί οἱ μαρμαρυγές τους δέν ἦταν ἐκτυφλωτικές.
Γιατί τοῦ βασιλιᾶ τά ἐνδύματα εἶναι φοβερά ἀκόμη καί στούς ληστές. Θέλεις νά δεῖς αὐτή τή λαμπρότητα νά φανερώνεται καί στό σῶμα; "Κοίταξαν, λέει, τό πρόσωπο τοῦ Στεφάνου, καί τό εἶδαν ὅμοιο μέ Ἀγγέλου"(Πράξ. 6, 15). Αὐτό ὅμως δέν ἦταν τίποτε σέ σύγκριση μέ τή λαμπρότητα πού ἄστραφτε μέσα του. Γιατί τό φῶς πού εἶχε τότε ὁ Μωυσῆς στό πρόσωπό του(Έξ. 34, 30), τό εἶχαν αὐτοί στήν ψυχή, ἤ μάλλον καί σέ πολύ μεγαλύτερο βαθμό· γιατί τοῦ Μωυσῆ ἦταν πιό αἰσθητικό, ἐνῶ αὐτό ἦταν ἀσώματο.
Καί ὅπως τά φωτεινά σώματα μεταδίδουν τήν λαμπρότητα σέ ἄλλα κοντινά τους σώματα, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς πιστούς. Γι' αὐτό καί ὅσοι τούς συμβαίνει τοῦτο, ἐλευθερώνονται από τή γῆ καί βλέπουν σάν σέ ὄνειρο τά οὐράνια. Ἀλοίμονο! Ἐδῶ πρέπει νά στενάξω πικρά· ἐπειδή, ἐνῶ μᾶς χαρίστηκε στό βάπτισμα τέτοια εὐγένεια, δέν καταλαβαίνομε οὔτε κἄν τά λεγόμενα, γιατί γρήγορα χάνομε τήν αἴσθηση τῶν θεῖων πραγμάτων καί ἐλκυόμαστε ἀπό τά αἰσθητά.
Αὐτή ἡ ἀνέκφραστη καί συγκλονιστική λαμπρότητα παραμένει σ'ἐμᾶς μία ἤ δύο μέρες καί ἔπειτα τή σβήνομε ξαναφέρνοντας τό χειμώνα τῶν βιοτικῶν ὑποθέσεων καί ἐμποδίζοντας τίς ἀκτίνες μέ τήν πυκνότητα τῶν νεφῶν". Καί πάλι σέ ἄλλο σημεῖο λέει: «Τἀ σώματα ἐκείνων πού εὐαρέστησαν τό Θεό θά ντυθοῦν τόση λαμπρότητα, ὅση δέν εἶναι δυνατόν νά δοῦν τά σωματικά μάτια. Σημάδια καί ἴχνη ἀμυδρά γι' αὐτά οἰκονόμησε ο Θεός νά μᾶς δοθοῦν καί στην Παλαιά καί στην Καινή Διαθήκη.
Στην Παλαιά, τό πρόσωπο του Μωυσῆ φωτιζόταν τότε μέ τόση λαμπρότητα, ὥστε νά εἶναι ἀπρόσιτο στά μάτια τῶν Ἰσραηλιτῶν(Έξ. 34, 30). Στην Καινή, πολύ περισσότερο ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Μωυσῆ ἔλαμψε τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ»(Ματθ. 17,2). Ἄκουσες τά λόγια τοῦ Πνεύματος; Κατανόησες τή δύναμη τοῦ μυστηρίου; Ἔνοιωσες ποιές εἶναι οἱ ὠδίνες τῆς τέλειας πνευματικῆς ἀναπλάσεως πού δεχόμαστε ἀπό τήν ἱερή κολυμβήθρα καί πόσο μεγάλες οἱ ὠφέλειες καί ἡ ὀλοκλήρωση καί τά βραβεῖα; Καί ὅτι εἶναι στήν ἐξουσία μας νά αὐξάνομε ἤ νά μειώνομε τήν ὑπερφυσική αὐτή χάρη, δηλαδή νά τήν κάνομε λαμπρότερη ἤ νά τήν θολώνουμε, ὅσο ἐξαρτάται ἀπό μᾶς;
Αἰτία εἶναι ἡ θύελλα τῶν βιοτικῶν ὑποθέσεων καί ἡ σκοτεινιά τῶν παθῶν πού γεννιέται ἀπό αὐτές, πού σάν ἄλλος χειμώνας ἤ ἄγριος χείμαρρος χύνονται μέ ὁρμή πάνω μας καί κατακλύζουν τήν ψυχή μας καί δέν τήν ἀφήνουν οὔτε νά ἀναπνεύσει οὔτε νά ἀτενίσει πρός αὐτό πού εἶναι ὄντως καλό καί μακάριο, γιά τό ὁποῖο καί ἔχει δημιουργηθεῖ.
Ἀλλά ὅπως εἶναι καταταραγμένη καί πικραμένη ἀπό τό σάλο καί τόν καπνό τῶν ἠδονῶν, τή σκοτίζουν καί τήν καταποντίζουν. Ἐνῶ τ' ἀντίθετα σέ τοῦτα -ὅσα δηλαδή γεννιοῦνται ἀπό τίς θεοποιητικές ἐντολές σ' ἐκείνους πού ζοῦνε κατά τίς ἀπαιτήσεις, ὄχι τῆς σάρκας, ἀλλά τοῦ Πνεύματος, σύμφωνα μέ τό ρητό: «Να ζεῖτε σύμφωνα μέ τό Πνεῦμα, καί δέ θά τελέσετε ἐπιθυμία τῆς σάρκας»(Γαλ. 5, 16) -, εἶναι ὠφέλιμα καί σωτήρια καί ὁδηγοῦν σάν σκάλα πρός τήν ἴδια τήν κορυφή καί τό ἀκραῖο σκαλοπάτι, τήν άγάπη πού εἶναι ὁ Θεός(Α΄ Ιω. 4, 8).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.