ZEITGEIST: Τα πρόσωπα

Κεντρικό πρόσωπο των συμβούλων της ταινίας και του κινήματος στα θρησκευτικά ζητήματα είναι η Acharya S. Όπως σημειώνει ο Kenn Thomas, των εκδόσεων Steamshovel Press, ο οποίος προλογίζει το βιβλίο της The Crist Conspiracy: the greatest story ever sold, acharya στα σανσκριτικά σημαίνει διδάσκαλος και είναι το ψευδώνυμο της Dorothy M. Murdock. Ως ακαδημαϊκός η D. M. Murdock είναι γνωστή στην χώρα μας καθότι διετέλεσε μέλος του American School of classical studies στην Αθήνα, δίδαξε στην Κρήτη και συμμετείχε στην αρχαιολογική ανασκαφή στην Κόρινθο, που οργάνωσε το ανωτέρω αναφερθέν ιδιωτικά χρηματοδοτούμενο εκπαιδευτικό ίδρυμα, στον τόπο διδασκαλίας του Απ. Παύλου.

Το πρώτο μέρος της ταινίας έχει ως επικεφαλίδα «the greatest story ever told». Ο τίτλος αυτός παραπέμπει άμεσα στο πρώτο βιβλίο της D. M. Dorothy, The Crist Conspiracy: the greatest story ever sold το οποίο κυκλοφόρησε το 1999, και στο οποίο μπορεί να βρει κανείς πολλές από τις απόψεις που εκφράζονται στην ταινία. Παρακάτω, όταν θα αναγάγουμε τις απόψεις αυτές στις αρχικές πηγές τους, θα δούμε αναλυτικότερα ποιες. Κεντρική θέση του βιβλίου αυτού είναι ότι το πρόσωπο του Ιησού Χριστού αποτελεί κατασκευασμένο μύθο. Το 2004 κυκλοφόρησε ένα νέο βιβλίο το Suns of God: Krishna, Buddha and Christ unveiled, στο οποίο εφευρίσκει παραλληλισμούς μεταξύ της ζωής του Χριστού και των Κρίσνα και Βούδα. Ταυτόχρονα απάντησε στις κριτικές που επέσυρε το προηγούμενο έργο της. Ακολούθησε το Who Was Jesus? Fingerprints of The Christ, το 2007, στο οποίο επεκτείνει την θεωρία της για την μυθοπλασία της ζωής του Ιησού Χριστού, και το 2009 εκδόθηκε το Christ in Egypt: The Horus-Jesus Connection and The Gospel According to Acharya S, που ακολουθούσε το ίδιο μοτίβο.

Ήδη από το πρώτο της βιβλίο προσπάθησε να περάσει τη γραμμή ότι στο έργο της αναβιώνουν οι απόψεις του Thomas Paine. Ο Thomas Paine (1737-1809) ήταν ένας λόγιος του ΙΗ' αι. και θεωρείται από πολλούς ως πατέρας του αμερικάνικου ρεπουμπλικανισμού της εποχής, ισάξιος με τους υπογράψαντες τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας των Η. Π. Α. το 1776, αν και απ' ότι γνωρίζουμε η δράση του περιορίζονταν σε κείμενα και όχι πράξεις. Συγκεκριμένα τη χρονιά αυτή κυκλοφόρησε ανώνυμα μια μονογραφία του με τίτλο Common Sense, στην οποία επαναλάμβανε τετριμμένες θέσεις με υπερβολική δόση ρητορείας, για την ανάγκη εξέγερσης των Αμερικανών και αποτίναξης της βρετανικής κηδεμονίας. Το βιβλίο του αυτό ήταν το πρώτο best-seller (100,000 σε τρεις μήνες). Το 1787 επέστρεψε στην Μ. Βρετανία και το 1790 τον βρίσκουμε στην Γαλλία αναμεμειγμένο με τις ζυμώσεις της εκεί επανάστασης. Το 1791 κυκλοφόρησε το έργο του Rights of Man στο οποίο ασκεί δριμεία κριτική στα μοναρχικά κατεστημένα της Ευρώπης. Αλλά δεν είναι τα πολιτικά έργα του αυτά που αντέγραψε η Acharya S.

Θεωρητικός επαναστάτης ο Thomas Paine δεν μπορούσε να μην παρασυρθεί από την αθεϊστική μόδα της εποχής. Έτσι εκτός από τα πολιτικά έγραψε και άλλου είδους έργα, τα κατ' ευφημισμόν αποκαλούμενα θεολογικά. Πρώτο ήρθε το The Age of Reason σε δύο μέρη και μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησε και τρίτο με βάση ανέκδοτες σημειώσεις του. Στο έργο αυτό διακήρυξε τον Ντεϊσμό του, θεωρώντας την ως την μόνη λογική άποψη. Ήταν από τους πρώτους που διατύπωσαν την θέση ότι η ζωή του Ιησού Χριστού ήταν ένας μύθος κατασκευασμένος από το πολιτικό-εκκλησιαστικό κατεστημένο για την υποταγή των λαϊκών μαζών. Συνάμα, συμπλήρωνε ότι η χριστιανική θρησκεία ήταν μια ακόμη ηλιοκεντρική θρησκεία, όπως όλες οι αρχαίες. Ήδη οι δύο αυτές θέσεις ήταν αρκετά ακραίες για την εποχή τους, οπότε δεν χρειαζόταν να τις αναπτύξει παραπάνω. Συνεπώς από τις αρχικές θέσεις του Thomas Paine μέχρι τις μεταγενέστερες της Acharya S, και του συνδικάτου του Zeitgeist υπάρχουν πολλά κενά και θα τα συμπληρώσουμε παρακάτω.

Στα «θεολογικά» έργα του Thomas Paine εντάσσεται και το An Essay on the Origin of Free-Masonry, στο οποίο προσπαθεί, όπως και πολλοί άλλοι μασόνοι συγγραφείς της εποχής εκείνης, να αναγάγει τις απαρχές του ελευθεροτεκτονισμού σε αρχαίες ρίζες. Ταυτόχρονα, εξετάζει τη βιβλική ιστορία, σε αντιστοιχία με αστρολογικές θεωρίες. Ο ενεργός ρόλος ονομαστών ελευθεροτεκτόνων στα επαναστατικά κινήματα Αμερικής και Ευρώπης εξάγεται ελεύθερα με μια απλή ανάγνωση της προσωπογραφίας και της εργογραφίας σημαντικών προσωπικοτήτων της εποχής εκείνης. Για παράδειγμα τα έργα του Thomas Paine ήταν το προσφιλές ανάγνωσμα του Abraham Lincoln. Ο τελευταίος ετοίμαζε μια απολογία στο έργο του πρώτου και θα την είχε κυκλοφορήσει εάν ο φίλος του Samuel Hill δεν την είχε κάψει, σώζοντας έτσι την πολιτική του καριέρα.

Στα έργα αυτά παραπέμπει συχνά η Acharya S, προσπαθώντας να εργαστεί με έτοιμο υλικό εκμεταλλευόμενη τυχόν ευαισθησίες του αμερικάνικου ρεπουμπλικανισμού, αλλά και την απήχηση και εξάπλωση των ιδεών του Thomas Paine σε κάθε είδους μηδενιστικά κινήματα των ημερών μας. Όπως, όμως, είπαμε και παραπάνω, από την εποχή και το έργο του ενός μέχρι την εποχή και το έργο της δεύτερης έχουν μεσολαβήσει πάνω από δύο αιώνες. Την επίδρασή τους θα εξιχνιάσουμε στο δεύτερο μέρος του κειμένου που θ' αναφέρεται στην ταυτοποίηση και την εξέλιξη των ιδεών που εκφράζονται στην ταινία. Προς το παρόν διακόπτουμε για ν' ασχοληθούμε με τα πρόσωπα.

Στο έβδομο λεπτό περίπου της ταινίας προβάλει στην οθόνη η ακόλουθη φράση:

They must find it difficult...

Those who have taken authority as the truth

rather than truth as authority.

Η ρήση είναι του Gerald Massey, όπως γράφει και στην ταινία. Ο Gerald Massey ήταν Άγγλος ποιητής χωρίς ιδιαίτερες λογοτεχνικές αξιώσεις. Το ποιητικό του έργο δεν μας ενδιαφέρει στην παρούσα εργασία. Θεωρείτο αυτοδίδακτος αιγυπτιολόγος, αν και οι επιστήμονες της Αιγυπτιολογίας δεν τον προσμετρούν στους συναδέλφους τους. Οι θέσεις του επί του αιγυπτιακού πολιτισμού ήταν ως επί το πλείστον αυθαίρετες ερμηνείες γι' αυτό και δεν ελήφθησαν σοβαρά από την επιστήμη. Το πρώτο έργο του τιτλοφορείτο The Book of the Beginnings και κυκλοφόρησε το 1881. Ακολούθησε το Natural Genesis, στο οποίο πρωτοστατούσε η ιδέα του παραλληλισμού του Ιησού Χριστού με τον αιγυπτιακό δαίμονα Ώρο, ιδέα την οποία επεξεργάστηκε περισσότερο στο The historical Jesus and the mythical Christ, μια διάλεξη βασισμένη στο Natural Genesis. Στερνό του έργο ήταν το Ancient Egypt: The Light of the World, που κυκλοφόρησε λίγο πριν το θάνατό του. Οι απόψεις του δεν είχαν καμία απήχηση στην επιστημονική κοινότητα, εφόσον ούτε ο ίδιος ήταν επιστήμονας, ούτε και μπορούσε να εφαρμόσει τις απαραίτητες μεθόδους για να καταλήξει σε ορθά συμπεράσματα. Η μεθοδολογία του στηρίζονταν στην γλωσσολογική επεξεργασία αρχαίων πηγών με κύριο βοήθημα την Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών και συγκρίσεις με την αγγλική γλώσσα (σημειωτέον ότι ήταν αυτοδίδακτος και στην αγγλική φιλολογία εκτός από την αιγυπτιολογία), με αποτέλεσμα την άκριτη και αυθαίρετη εξαγωγή ατεκμηρίωτων συμπερασμάτων ύστερα από τυπολογική εξέταση. Τα συμπεράσματα αυτά είχαν, όμως, μεγάλη απήχηση στους κύκλους των αποκρυφιστών και των ελευθεροτεκτόνων. Ευρεία χρήση τους έγινε τόσο από την Helena Blavatsky, εκ μέρους των θεοσοφιστών, όσο και από τον Albert Pike, γνωστότατο θεωρητικό του Μασονισμού τον ΙΘ' αι. Μέσω αυτών πέρασε στις απόψεις των επιγόνων τους, κι έφτασαν να παρουσιάζονται σήμερα στην ταινία Zeitgeist. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις παραπάνω δύο μεθόδους της αυθαίρετης γλωσσολογικής σύγκρισης αρχαίων πηγών και της αποσπασματικής, κατά το συμφέρον επιλεκτικής χρήσης τους ακολούθησαν και ακολουθούν οι απανταχού μυστικιστές αποκρυφιστές, θεοσοφιστές, νέο-παγανιστές και κάθε άλλου είδους νέο-εποχίτες γκουρού και διδάσκαλοι.

Η εισαγωγική πρόταση, λοιπόν, της ταινίας είναι μία τροποποιημένη έκφραση αυτού που ο Gerald Massey έγραψε ως απάντηση στους επικριτές του:

"They must find it hard to take Truth for authority who have so long mistaken Authority for Truth."

Aπό το κείμενό του A Retort, που περιλήφθηκε στην συλλογή των διαλέξεων του 1900 και ανατυπώθηκε το 1992, σελ. 250. Ερώτημα δημιουργεί η ελαφρά τροποποίηση της πρότασης. Πού άραγε να οφείλεται; Δεν θυμόταν ο κειμενογράφος της ταινίας πως ακριβώς το είχε πει ο Gerald Massey;

Στο 35ο περίπου λεπτό της ταινίας εμφανίζεται στην οθόνη το εξής κείμενο:

Religion can never reform mankind

because religion is slavery.

Η παραπάνω φράση ανήκει στον Robert Green Ingersoll (1833-1899). Αυτός γεννήθηκε στο Dresden της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας του ήταν Πρεσβυτεριανός κήρυκας. Ακολούθησε καριέρα νομικού, συμμετείχε στον Αμερικάνικο εμφύλιο και προσπάθησε ανεπιτυχώς να πολιτευθεί. Το μεγάλο του χάρισμα ήταν η ρητορεία του. Εκτός των αγορεύσεών του στις αίθουσες των δικαστηρίων έδινε και δημόσιες διαλέξεις πάνω σε διάφορα θέματα. Τόσο δημοφιλείς ήταν οι λόγοι του ώστε το κοινό πλήρωνε εισιτήριο αξίας 1 δολαρίου, για να τις παρακολουθήσει, ποσό τεράστιο για την εποχή. Μετά το θάνατό του οι λόγοι του συγκεντρώθηκαν από τον γαμπρό του Clinton P. Farell και εκδόθηκαν σε 12 τόμους (Dresden Publications & Co, New York 1902). Επανεκδόθηκαν πρόσφατα (Tim Page, What's God Got to Do With It: Robert Ingersoll on Free Speech, Honest Talk and the Separation of Church and State, Steerforth Press 2005).

Ο Robert G. Ingersoll δήλωνε αγνωστικιστής:

«Ας ξεκαθαρίσω μια για πάντα, ότι όταν μιλάω για Θεό, εννοώ αυτό το Ον που περιγράφει ο Μωυσής: τον Ιεχωβά των Ιουδαίων. Ίσως υπάρχει απ' όσο ξέρω, κάπου στην ατέρμονη απεραντοσύνη, κάποιο Ον του οποίου τα όνειρα είναι οι αστερισμοί και στου οποίου την σκέψη το άπειρο υπάρχει. Γι' αυτό τον ον, αν πραγματικά υπάρχει κάτι τέτοιο, δεν έχω να πω τίποτα[i]».

Σε όλο, όμως το έργο του, κρυμμένο πίσω από εύσχημες ρητορείες, υπάρχει πλούσιο αντιχριστιανικό μένος. Γι' αυτό και από τους συγχρόνους του κατηγορήθηκε ως βλάσφημος. Από την άλλη στις αντιπαραθέσεις του με τους ντεϊστές γινόταν αθεϊστής. Όπως και να έχει, αν σκεφτεί κανείς ότι για μια τρίωρη παράσταση το κασέ του ανέρχονταν στα 3,500 δολάρια, τότε αντιλαμβάνεται ότι ο -ισμός του ήταν προσοδοφόρος. Κακέκτυπο αντίγραφό του είναι ο Bill Hicks (Whilliam Melvin, πέθανε το 1994 σε ηλικία μόλις 32 ετών από καρκίνο στο πάγκρεας), σατυρικός performer. Αποσπάσματα του show του Revelations (1993 για το Channel 4) παίζονται σε διάφορα σημεία της ταινίας.

Η παραπάνω φράση είναι η εισαγωγική πρόταση του ένατου κεφαλαίου της ομιλίας του "What is Religion", που εκφωνήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1899 στο Hollis Street Theatre της Βοστόνης. Κοινό του ήταν τα μέλη της America Free Religious Association, οργάνωση που ιδρύθηκε το 1867 με σκοπό να «ελευθερώσει» την Αμερική από κάθε είδους οργανωμένη θρησκεία. Η ομιλία αυτή είναι καταχωρημένη στον 4ο τόμο της συλλογής των έργων του Ingersoll και η φράση στη σελίδα 507.

Δύο φορές ο εκφωνητής παραχωρεί τον λόγο στον Jordan Maxwell ( ή Russel Pine). Αυτός είναι ένας αυτόκλητος ερευνητής στον χώρο του αποκρυφισμού. Επιδίδεται στην συγγραφή άρθρων, όπως:

- Esoteric Christianity, Astro-Theology the inner Church

- Astro-Theology, retelling an ancient story

- God the Son, whorship of the heavens κ. α.

Aλλά η κύρια ασχολία του είναι να δίνει διαλέξεις πάνω σε θέματα εσωτερισμού, αποκρυφισμού, συνομωσιολογίας, ουφολογίας, συμβολικής των αρχαίων θρησκειών και τα παρόμοια. Δραστηριοποιείται ήδη από το 1959. Έχει κάνει αρκετές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και έχει κυκλοφορήσει κάποια video με διαλέξεις του όπως το "Inner world of the occult", 3ωρη διάλεξη με κεντρικό θέμα τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και τον ρόλο αόρατων οργανώσεων σε αυτά, απόσπασμα του οποίου ακούγεται στην ταινία, και το "Egypt, the Light of the World" (1992), ένα ωριαίο show στο οποίο επαναλαμβάνει τις θέσεις το Gerald Massey. Αποσπάσματα και από αυτό ακούγονται στην ταινία.

Αποσπάσματα που δεν ακούγονται στην ταινία, δείχνουν το μέγεθος της γελοιότητάς του. Π. χ.

- Αναφέρει ότι η λέξη Χριστός σημαίνει λάδι και ότι χρισμένος σημαίνει αλειμμένος με σωματικά υγρά παράγωγα της ερωτικής πράξης.

ή

- ο βασιλιάς Σολομών δεν υπήρξε ποτέ αλλά το όνομά του είναι σύνθεση τριών λέξεων

α. Σολ που είναι η λατινική λέξη για τον ήλιο

β. Ομ που είναι, κατά την άποψή του η σανσκριτική λέξη για τον ήλιο

γ. Ον που είναι, πάλι κατά την άποψή του, αρχαία αιγυπτιακή λέξη για την Ηλιόπολη και γι' αυτό όταν ανάβουν το φως ο διακόπτης είναι στην θέση On (On-Off).

Πολλές φορές εκφράζει τον αντισημιτισμό του, και πως θα μπορούσε άλλωστε να το αποφύγει, εφόσον επαναλαμβάνει αυτολεξεί ιδέες της H. P. Blavatsky, ιδρύτριας του θεοσοφισμού και πνευματικής μητέρας του Ναζισμού. Μάλιστα, το παρατσούκλι το οποίο χρησιμοποιεί ενίοτε, Jordanus Maximus, το πήρε από τον δεύτερο τόμο του έργου της Blavatsky Isis Unveiled[ii], αν και ο ίδιος ισχυρίζεται ότι του το πρότεινε σε email κάποιος ραβίνος. Σε πρόσφατη συνέντευξή του δήλωσε ότι είχε στενή επαφή τρίτου τύπου με εξωγήινους, ενώ μια υπνωτίστρια, από αυτές που ειδικεύονται στο να ανακαλούν στην μνήμη των θυμάτων τους προηγούμενες ζωές τους, του θύμισε ότι κατάγεται από τον αστερισμό των Πλειάδων και ήρθε στην Γη για να ενημερώσει τους ανθρώπους γι' αυτά που πρόκειται να συμβούν. Όλα αυτά, βέβαια, δεν πτοούν τους οργανωσιακούς του Zeitgeist, αντίθετα εξάπτουν την φαντασία τους. Σε μας θυμίζουν Νέα Εποχή.

Αν τώρα αναρωτηθεί κανείς γιατί επέλεξε ο Russel Pine το ψευδώνυμο αυτό Jordanus Maximus και επί το αγγλικότερο Jordan Maxwell, μπορεί να ανατρέξει στο Theosophy, vol 49, No 10, August 1961, p. 463, και να διαβάσει τα εξής:

«The third is Lord Jordan (Jordanus Maximus), the Water of Life. He is the one through whom alone we can be saved; and thus he answers to the Holy Ghost (the feminine principle) and to the Shekinah (veil), or spiritual garment of En-Soph».

Αυτός, λοιπόν, θα μας σώσει και αυτή είναι η αποστολή που του ανέθεσαν οι εξωγήινοι.

Στα credits της ταινίας διακρίνουμε και το όνομα του Albert Churchward (1852 - 1925). Αυτός καταγόταν από το Devon της Βρετανίας και ήταν από τους συγγραφείς του ελευθεροτεκτονισμού. Εφοδιασμένος με πτυχία φαρμακολογίας, ιατρικής, γεωλογίας και εντυπωσιακά διαπιστευτήρια συνέγραψε τα ακόλουθα έργα:

- The Signs and Symbols of Primordial Man, 1910, στο οποίο παρουσιάζει τα δόγματα του Χριστιανισμού ως εξελιγμένη μορφή της εσχατολογίας των αρχαίων Αιγυπτίων

- The Arcana of Free-Masonry, a history of the Masonic signs and symbols, 1915

- Origin and Evolution of the Human Race, 1921

- Origin and Evolution of the Religion, 1924, από το οποίο δανείζονται οι συντελεστές του Zeitgeist.

Από τα ονόματα που φιγουράρουν στους τίτλους τέλους της ταινίας αυτό του John Marco Allegro (1923-1988) είναι το πιο ενδιαφέρον. Ο John Allegro ήταν ο αρχαιολόγος που εκπροσωπούσε τη Μ. Βρετανία στην πρώτη ερευνητική ομάδα που μελέτησε τα χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας. Αν και πολύ καλά καταρτισμένος επιστήμονας δημιούργησε πολλά προβλήματα στην ομάδα και το έργο που παρήγε κατακρίθηκε από τους συναδέλφους του και θεωρήθηκε πολύ κακή δουλειά. Αυτό οφειλόταν στο ότι επέτρεπε στις αδυναμίες του χαρακτήρα του να επεμβαίνουν στην εργασία του από την μια και στις προσωπικές απόψεις του να κατευθύνουν τα συμπεράσματά του, με αποτέλεσμα το έργο του να στερείται αντικειμενικότητας. Μετά την αποχώρηση του Γερμανού συναδέλφου του Κλάους Χούντζιγκερ, απέμεινε ο μόνος αγνωστικιστής μαζί με έξι καθολικούς μελετητές. Αυτό σε συνδυασμό με τις περίεργες θεωρίες του τον οδήγησαν σε αποξένωση από την υπόλοιπη ομάδα, οπότε ακολούθησε αυτόνομη πορεία τόσο στην επιστημονική του εργασία επί των χειρογράφων όσο και στην συμμετοχή του επί των πολιτικών εξελίξεων που οδήγησαν στην εθνικοποίηση από την ιορδανική κυβέρνηση των χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας.

Από όλη την ομάδα ήταν ο πρώτος που εξέδωσε την εργασία του επί των χειρογράφων, αλλά η βιασύνη του αυτή είχε ως αποτέλεσμα την κακής ποιότητας εργασία.[iii] Μετά την έκδοση της εργασίας του επέστρεψε στην Αγγλία για να παρασταθεί στο άνοιγμα του Χάλκινου Κυλίνδρου[iv]. Η επίσημη έκδοση του κειμένου του κυλίνδρου είχε ανατεθεί στον Πολωνό Józef Tadeusz Milik, ο John Allegro δημοσίευσε μία δικιά του το 1960 δύο χρόνια νωρίτερα από την επίσημη δημοσίευση ενάντια σε κάθε επιστημονική δεοντολογία. Αμέσως μετά έφυγε για την Παλαιστίνη, όπου επιδόθηκε στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού.

Συνέγραψε περί τα 13 βιβλία μεταξύ των οποίων τα εξής:

- The Dead Sea Scrolls (1956)

- The Treasure of the Copper Scroll (1960)

- The Sacred Mushroom and the Cross (1970)

- The Dead Sea Scrolls and the Christian Myth (1979), από αυτό δανείζεται η ταινία.

Κεντρική ιδέα του έργου του είναι ότι η πίστη της κοινότητας των Εσσαίων της Νεκρής Θάλασσας είναι ο πρόδρομος του Χριστιανισμού. Για να στηρίξει την άποψή του αυτή χρησιμοποίησε την ίδια γλωσσολογική μέθοδο που αναφέρθηκε παραπάνω, δηλαδή μέσα από ετυμολογική ανάλυση λέξεων των νεκρών γλωσσών της Μεσοποταμίας και την εύρεση της κοινής ρίζας των λέξεων αυτών, περιέγραφε την υποτιθέμενη εξέλιξη των ιδεών και των θρησκευτικών δογμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του Χριστιανισμού. Θεωρώντας τον Χριστιανισμό ως μία ακόμη ηλιακή λατρεία, δηλαδή ως λατρεία της γονιμότητας της γης στην οποία συμβάλει η παρουσία του ήλιου, υποστήριξε την άποψη της χρήσης παραισθησιογόνων ουσιών που βρίσκονται στα μανιτάρια, ως μέσο επικοινωνίας με τον Θεό. Την ιδέα αυτή αναπαράγει με πολύ κωμικό τρόπο και ο Jordan Maxwell. Όπως όμως, παρατήρησε η ειδική στον σουμεριακό πολιτισμό Anna Partington, στο βιβλίο του The Sacred Mushroom and the Cross o Allegro χρησιμοποιεί έναν αριθμό υποτιθέμενων σουμεριακών λέξεων, χωρίς αυτές να μαρτυρούνται σε αρχαία κείμενα, και συναθροίζει λέξεις από διάφορες γλώσσες χωρίς να μπορεί να δείξει ότι υπάρχει η οποιαδήποτε σχέση μεταξύ τους[v].

Επόμενος στην λίστα αναφορών της ταινίας είναι ο John Eleazer Remsburg (1848-1919). Θεωρείται σκεπτικιστής, αν και όπως θα φανεί από την εργογραφία του, ήταν έτοιμος να δεχθεί οποιαδήποτε απίθανη άποψη συγκριτιστικής μυθολογίας, χωρίς να την βασανίζει πολύ στο μυαλό του, αρκεί αυτή να ήταν αντίθετη με την ορθή διδασκαλία. Εργάστηκε ως δάσκαλος για μια δεκαπενταετία. Μετά ασχολήθηκε με την συγγραφή και τις διαλέξεις. Υπήρξε μέλος του American Secular Union, και χρημάτισε πρόεδρός του την περίοδο 1897-1900. Το κίνημα της Εκκοσμίκευσης στην Αμερική, ειδικά εκείνης της περιόδου δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Παρουσιάζεται ως κοινωνικό κίνημα αλλά στην πραγματικότητα ήταν μια πολιτική οργάνωση με πολύ συγκεκριμένους στόχους που στο σύνολό τους απέβλεπαν στον χωρισμό Κράτους-Εκκλησίας. Σήμερα το κίνημα αυτό εκπροσωπείται από τους εξής οργανισμούς: National Secular Society (Μεγ. Βρετανία), Americans United (Η. Π. Α.), Secular Coalition for America (Η. Π. Α.), Attaturk Thought Association (Τουρκία) κ.α. Στην Ελλάδα οι κατευθυντήριες γραμμές προς την εκκοσμίκευση του Κράτους δίνονται από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (Ε.Π.Σ.Ε - Ε.Ο.Δ.Μ.) ή Greek Helsinki Monitor. Το τελευταίο διάστημα πιέζει για αφαίρεση των θρησκευτικών συμβόλων από την δημόσια ζωή. Υπάρχει πάντα το πρόσχημα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μετάβαση προς ένα εκκοσμικευμένο κράτος δεν είναι πάντα μια δημοκρατική διαδικασία. Για παράδειγμα, όταν η Εκκλησία καταφεύγει στην Πολιτεία για την κατάργηση μιας διάταξης φέρουσα τις υπογραφές εκατομμυρίων πολιτών, το εκκοσμικευμένο κράτος κωφεύοντας αρνείται την έκκληση των πολιτών του και όχι της Εκκλησίας. Όταν, λοιπόν, ακούμε για εκκοσμίκευση και για χωρισμό Κράτους-Εκκλησίας, να έχουμε πάντα την υπόνοια ότι μπορεί ν' ακούμε προγραμματικές δηλώσεις αλλοδαπών πολιτικών οργανισμών, που αν και κόπτονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν ενδιαφέρονται για το εθνικό θρησκευτικό συναίσθημα.

Αυτή η επεξήγηση ήταν απαραίτητη, ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να κατανοήσει την προσωπικότητα και τη δράση του John Remsburg. Με την ιδιότητα του free-thinker (ευσχήμων μανδύας υπό τον οποίον καλύπτονται όλοι οι παραδοξολόγοι) συνέγραψε τα εξής βιβλία:

- Life of Thomas Paine (1880)

- The Image Breaker (1882)

- False Claims (1883)

- Bible Morals, twenty crimes and vices sanctioned by the Scripture (1884)

- Sabbath Breaker (1885)

- The Fathers of our Republic (1886)

- Was Lincoln a Christian? (1893)

- Was Washington a Christian? (1899)

- The Bible (1903)

- Six Historic Americans, Paine, Jefferson, Washington, Franklin, Lincoln, Grant, the Fathers and Saviors of Our Republic, Freethinkers (1906)

- The Christ: a Critical Review and Analysis of the Evidences of His Existence (1909)

Στο τελευταίο του βιβλίο υποστήριξε κι αυτός ότι η ευαγγελική ιστορία είναι μύθος, γέννημα της ανθρώπινης φαντασίας. Εφαρμόζει τη συγκριτιστική μυθοπλασία και βρίσκει ανάλογα μεταξύ του Χριστιανισμού και των υπόλοιπων ειδωλολατρικών θρησκειών. Με αυτές τις μεθόδους καταλήγει σε συμπεράσματα, όπως το ότι ο σταυρός είναι φαλλικό σύμβολο. Ως πηγές προτιμά τους ομοϊδεάτες του γι' αυτό και δεν κάνει χρήση αρχαίων πηγών. Που και πιο χρονοβόρες είναι στην επεξεργασία τους και πιο άτακτες - δεν συμμορφώνονται στις απόψεις του. Από αυτό το τελευταίο δανείζεται η ταινία.

Ο Επόμενος συγγραφέας τον οποίο επικαλούνται οι συντελεστές του Zeitgeist είναι ο Earl Doherty (1941- ). Αυτός είναι ένας συγγραφέας με πολύ συγκεκριμένη οπτική επί του θέματος. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο Χριστός του Ευαγγελίου είναι μύθος χωρίζονται σε δύο ομάδες. Απ' αυτές η μια μερίδα δέχεται την ιστορικότητα του Ιησού αλλά θεωρεί τον Χριστό, τον Υιό του Θεού, μύθο. Η δεύτερη δεν δέχεται ούτε την ιστορικότητα του Ιησού. Σε αυτή τη δεύτερη ομάδα ανήκει ο Earl Doherty. Εφοδιασμένος με άριστες γνώσεις στην αρχαία ελληνική και τη λατινική γλώσσα και βασικές στη συριακή και εβραϊκή, κινείται με άνεση στις αρχαίες πηγές. Συνέγραψε το Challenging the Verdict (2001), The Jesus Puzzle (2005) και στη συνέχεια το αναθεώρησε, το συμπλήρωσε και το επανανακυκλοφόρησε ως Jesus:Neither God nor Man (2009).

Βασική του θέση είναι ότι το πρόσωπο Ιησούς έλαβε ιστορική υπόσταση από τη δεύτερη γενιά Χριστιανών, ότι ο απόστολος Παύλος δεν πίστευε στην ύπαρξή του και ότι το κατά Μάρκον ευαγγέλιο είναι μια λογοτεχνική σύνθεση των προφητειών της Παλαιάς Διαθήκης. Η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο ομάδων ήδη ήταν σε εξέλιξη όταν ο Doherty παρουσίασε τις απόψεις του. Τα επιχειρήματά του δεν πρόσφεραν κάτι χειροπιαστό γι' αυτό και δεν ελήφθησαν υπόψη, αλλά το συνολικό του έργο έχει την συμπάθεια όσων δεν δέχονται την ιστορικότητα του Ιησού. Και των συντελεστών του Zeitgeist που έτσι κι αλλιώς είναι λίγο απ' όλα. Οι τελευταίοι αδυνατούν ν' αντιληφθούν ότι η άρνηση τις ύπαρξης του Ιησού αναιρεί πολλές θέσεις τους. Έτσι δίνουν την ευκαιρία σε πιο ψαγμένους αθεϊστές όπως ο Richard Carrier ν' αποδομούν την επιχειρηματολογία τους.

Ο συγγραφέας Joseph John Campbell (1904-1987) γεννήθηκε και μεγάλωσε στο White Plains της Νέας Υόρκης. Σπούδασε βιολογία και μαθηματικά στο Dartmouth College και στη συνέχεια Αγγλική και Μεσαιωνική λογοτεχνία το Columbia University. Το 1924 έφυγε για σπουδές στην Ευρώπη. Εκεί γνώρισε τον Jiddu Krishnamurti, τον προβαλλόμενο από την θεοσοφίστρια Annie Besant μαιτρέγια της Νέας Εποχής. Μετά από αυτήν τη γνωριμία ο Joseph Campbell έγινε αρνησίθρησκος, όντας προηγουμένως Καθολικός. Στην Ευρώπη σπούδασε στα πανεπιστήμια του Παρισιού και του Μονάχου και ήρθε σε επαφή με το έργο του θεοσοφιστή ψυχίατρου Carl Jung, του οποίου τις επιρροές μπορεί ν' ανιχνεύσει κανείς στο έργο του Campbell.

Θεμελιώδες αξίωμα στην σκέψη του Joseph Campbell, είναι ότι οι διάφορες θρησκείες είναι τοπικά διαμορφωμένες μάσκες των ίδιων θεμελιωδών υπερβατικών αληθειών, συνεπώς όλες οι θρησκείες διατηρούν ψήγματα της μίας αλήθειας και μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να υπερβεί τη γήινη πραγματικότητα. Αυτό μεταφρασμένο στη χριστιανική φρασεολογία σημαίνει ότι όλες οι θρησκείες βοηθούν τον άνθρωπο να πετύχει τη σωτηρία του, γνωστή εξαγγελία των Οικουμενιστών. Μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε την ιδέα αυτή στο έργο της θεοσοφίστριας H. P. Blavatsky:

«Έτσι κάθε έθνος έλαβε με τη σειρά του ένα κομμάτι από τη διατυπωμένη αλήθεια, υπό το πέπλο του δικού του τοπικού και ειδικού συμβολισμού, ο οποίος, καθώς ο χρόνος προχωρούσε, αναπτύχθηκε λίγο πολύ σε φιλοσοφικό σύστημα, ένα Πάνθεον με μυθολογική μεταμφίεση» (Secret Doctrine, vol. 1, p.20)

Ο Carl Jung επηρεασμένος από την Bardo Thodol ή αλλιώς Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών διατύπωσε τη θεωρία του συλλογικού ασυνείδητου και των αρχετύπων (αιτία για τη διάσταση απόψεων με το δάσκαλό του Sigmund Freud, ο οποίος δέχονταν μόνο το προσωπικό ασυνείδητο), και την εφάρμοζε στην ερμηνεία των ονείρων. Ο Joseph Campbell αποδεχόμενος την ιδέα που εκφράζεται στην Rig Veda ότι: «η αλήθεια είναι μία και οι σοφοί της δίνουν πολλά ονόματα», εφάρμοσε την μέθοδο του Jung στην ερμηνεία των μύθων. Ο καρπός αυτής της εργασίας ήταν πλούσιος. Μερικά από τα βιβλία που δημοσίευσε ο Campbell είναι:

- The Hero with a Thousand Faces (1949), στο οποίο διδάσκει πώς εφαρμόζεται η παραπάνω μέθοδος στην ερμηνεία των μύθων. Εκλαϊκευμένο καθώς ήταν τον έκανε γνωστό έξω από τους ακαδημαϊκούς κύκλους. Στο βιβλίο αυτό εισάγει και την έννοια της συγκριτικής μυθολογίας.

- The Masks of God,

vol. 1 Primitive Mythology (1959)

Vol. 2 Oriental Mythology (1962)

Vol. 3 Occidental Mythology (1964)

Vol. 4 Creative Mythology (1968)

Στο έργο αυτό συγκεντρώνει στοιχεία από τον μυθολογικό κόσμο Ανατολής και Δύσης.

- Historical Atlas of World Mythology, ήταν ένα σχέδιο πάνω στο οποίο δούλευε ο Joseph Campbell, προσπαθώντας να κατατάξει τους μύθους στις χρονολογικές περιόδους της ανθρωπότητας. Πρόλαβε να τελειώσει δύο τόμους από τους τέσσερις που προβλέπονταν, τους εξής:

Vol. 1, The Way of the Animal Powers (1983)

Part Ι, Mythologies of the Primitive Hunters and Gatherers

Part II, Mythologies of the Great Hunt

Vol. 2, The Way of the Seeded Earth (1988, εκδόθηκε μετά θάνατον)

Part I, The Sacrifice

Part II, Mythologies of the Primitive Planters: The North Americas

Part III, Mythologies of the Primitive Planters: The Middle & Southern Americas

Στον πρώτο τόμο εξετάζει τους μύθους των κυνηγών-τροφοσυλλέκτων της παλαιολιθικής εποχής, που εκδηλώνονται ως σαμανισμός-τοτεμισμός. Στο δεύτερο, τους μύθους των αγροτικών πολιτισμών της νεολιθικής εποχής, που κυριαρχούνται από το πρότυπο της θεάς της γονιμότητας και τις αντίστοιχες τελετές. Οι άλλοι δύο τόμοι που ετοιμάζονταν αλλά δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ ήταν:

Vol. 3, The Way of Celestial Lights, στο οποίο θα εξέταζε τους μύθους των αστικών πληθυσμών της εποχής του Χαλκού, που αφορούσαν πολυθεϊστικά πάνθεα, που κατοικούσαν στον ουρανό.

Vol. 4, The Way of Man, που αναφέρονταν στην περίοδο από τον Στ' αι. π.Χ. και μετά, περίοδο κατά την οποία αναγνωρίζεται το μυθολογικό στοιχείο των προηγούμενων πεποιθήσεων, αναπτύσσονται τα πλατειά φιλοσοφικά και θρησκευτικά συστήματα σε Ανατολή και Δύση.

Εκτός των παραπάνω ογκωδέστατων έργων του ο Joseph Campbell έγραψε και πολλά άλλα, στα οποία εξετάζει επιμέρους μύθους. Η επίδρασή του στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η μυθολογία και η θρησκεία σήμερα, από ακαδημαϊκούς και μη κύκλους, είναι τεράστια, είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης και παραγωγός εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα του Luke Skywalker της τριλογίας Star Wars, από το έργο του Joseph Campbell The Hero with a Thousand Faces. Αλλά και το μοτό του Campbell "follow your bliss" είναι η έκφραση της πνευματικής αποχαύνωσης της εποχής. Αντλήθηκε απευθείας από την φιλοσοφία των Ουπανισάδων της Ινδίας, και αντιστοιχεί στον όρο «ananda» που σημαίνει έκσταση, ενθουσιασμός και είναι συστατικό πολλών ενθουσιαστικών κινημάτων της Νέας Εποχής.

----------------------------------------

[i] Robert G. Ingersoll, Some mistakes of Moses, chapter 17 The Fall, Dresden ed. Vol II, p.136.

[ii] Στη σελίδα 295, του έργου της (έκτη έκδοση του 1891) συγκρίνει την κοσμογονία των Ναζαρηνών και των Οφιτών. Στην κοσμογονία των Ναζαρηνών αναγνωρίζει δύο τριάδες τις εξής:

First Trinity

Lord Fehro - the Life which is no Life - the Supreme God. The Cause which produces the Light, or the Logos in abscondito. The water of Jordanus Maximus - the water of Life, or Ajar, the feminine principle. Unity in a Trinity, enclosed within the Ish Amon.

Second Trinity (the manifestation of the first)

Lord Mano - the King of Life and Light - Rex Lucis. First Life, or the primitive man.

Lord Jordan - manifestatiom or emanation of Jordanus Maximus - the waters of grace. Second Life.

The Superior Father - Abatur. Third Life.

[iii] Hershel Shanks, Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας, (μετ. Βανέσσα Λάππα), Αθήνα 1997, σελ. 27.

[iv] Ανάμεσα στα χειρόγραφα που βρέθηκαν στο σπήλαιο 13 του χειμάρρου του Qumran ήταν και ένα χάλκινο ειλητάριο, το μοναδικό του είδους, το οποίο έλαβε την κωδική ονομασία 3Q15 ή 3Q Treasure. Αυτό ήταν ένας κατάλογος που περιέγραφε 64 τοποθεσίες, στις οποίες ήταν κρυμμένα ισάριθμα τμήματα ενός θησαυρού. Λόγω της διάβρωσης που είχε υποστεί από την οξείδωση μεταφέρθηκε το 1955 στο τεχνολογικό κολλέγιο του Μάντσεστερ για ν' ανοιχθεί.

[v] Astrotheology & Shamanism by Jan Irvin and Andrew Rutajit, 2006, p. 55 

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου