«Ἄνθρωπός τις εἶχε δύο υἱούς». Ἕνας πατέρας εἶχε δύο παιδιά. Ἡ μητέρα ἴσως εἶχεν ἀποθάνει. «Ὁ νεώτερος» ὡς ἄπειρος εἰς τὴν ζωὴν εἶπε εἰς τὸν πατέρα του. «Πάτερ, δός μοι, τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας» Πατέρα, δός μου τὸ ἀνῆκον εἰς ἐμὲ μερίδιον τῆς περιουσίας μου.
«Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον» ἐμοίρασεν ὁ Πατὴρ ( τὸν βιὸ) τὴν περιουσίαν εἰς τὰ δύο παιδιά του καὶ ὁ νεώτερος κατὰ τὸ Δευτερονόμιον 21,17 ἔλαβε τὸ 1/3 τῆς πατρικῆς περιουσίας, τὰ δὲ ἄλλα 2/3 ἀνῆκον εἰς τὸν πρεσβύτερον υἱόν, διότι οὗτος ἀνελάμβανεν ὑποχρέωσιν συντηρήσεως τῶν γονέων. «Καὶ μετ’ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν ἅπαντα ὁ νεώτερος υἱὸς ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν». Ὁ νεώτερος υἱὸς ἐξαργυρώσας ἐντὸς ὀλίγου κινητὰ καὶ ἀκίνητα ἀνεχώρησε μακρὰν τῆς πατρικῆς κηδεμονίας, ἵνα ἐκεῖ χαρῇ, ὅπως ἐνόμιζε τὴν ζωήν του. «Ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως». Ἐδαπάνησε τὴν περιουσίαν ζῶν ἄσωτον βίον.
«Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι». Σπαταλήσας δηλαδὴ τὰ χρήματά του καὶ μεγάλης πείνης ἐνσκηψάσης εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο ἤρχισεν ὁ δυστυχὴς υἱὸς νὰ ὑποφέρῃ ἀπὸ τὴν στέρησιν. «Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη» προσεκολλήθη «ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης» εἰς ἕνα ἐκ τῶν ἀνθρώπων τῆς ξενιτειᾶς, ὁ ὁποῖος «ἔπεμψεν» ἔστειλεν «αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοίρους». Ὁ νέος οὗτος ἔγινε χοιροβοσκός, πρᾶγμα πολὺ μισητὸν εἰς τοὺς Ἑβραίους. Εἰς τοὺς ἀγροὺς μένων ὁ υἱὸς οὗτος «ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων, ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ». Δὲν κατώρθωνε νὰ χορταίνῃ οὔτε ἀπὸ ξυλοκέρατα, τὰ ὁποῖα ἔτρωγαν οἱ χοῖροι, διότι οὐδεὶς ἐκ τῶν ὑπηρετῶν, οἱ ὁποῖοι διένειμαν τὰ ξυλοκέρατα εἰς τοὺς χοίρους, ἔδιδεν εἰς αὐτὸν ἀρκετὰ πρὸς χορτασμόν. Λόγῳ τῆς πείνης ἦτο ἔλλειψις καὶ ἀπὸ ξυλοκέρατα.
Εἰς τὴν κατάστασιν ἐκείνην εὑρισκόμενος ὁ ἄσωτος υἱὸς «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν ἔφη» συναισθανθεὶς δηλαδὴ τὸ κατάντημά του εἶπεν. «Πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλλυμαι!» Πόσοι ἡμερομίσθιοι ἐργάται εἰς τοὺς ἀγροὺς τοῦ πατρικοῦ μου σπιτιοῦ χορταίνουσιν ἀπὸ ψωμὶ καὶ ἐγὼ πεθαίνω ἀπὸ τὴν πεῖναν; Κατόπιν σκέψεως ἀπεφάσισε τὰ ἑξῆς: «Ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ˙ πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου˙ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου˙ ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου», θὰ σηκωθῶ, θὰ ὑπάγω πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ θὰ εἴπω εἰς αὐτόν, ὅτι ἡμάρτησα εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν Σου. Ὅπως ἡ μετάνοια γίνεται αἰτία χαρᾶς τῶν Ἀγγέλων τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τοῦ Θεοῦ, οὕτω καὶ ἡ ἁμαρτία λυπεῖ τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀγγέλους. Δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ ὀνομασθῶ υἱός σου. Πάρε με ὡς ἕνα δοῦλον σου. Τὸ εἶπε καὶ τὸ ἔκανε. «Ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ» ἐσηκώθηκε καὶ ἤρχετο πρὸς τὸν πατέρα του.
Ὁ καλὸς πατὴρ ἔβλεπε πάντοτε πρὸς τὸν ὁρίζοντα, ὅταν ἔφυγεν ὁ υἱός του, μήπως φανῇ ἐπιστρέφων. «Ἔτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγχνίσθη καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατεφίλησεν αὐτόν». Ἐνῶ ἀκόμη ἦτο μακρὰν ὁ υἱός, βλέπει αὐτὸν ὁ πατήρ του ἐπιστρέφοντα, σπεύδει πρὸς αὐτόν, τὸν ἐναγκαλίζεται καὶ τὸν φιλεῖ. Αἱ ἐκδηλώσεις αὗται τοῦ πατρὸς προήρχοντο ἐκ τῆς ἀγάπης του, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀξιοθρήνητον κατάστασιν τοῦ υἱοῦ του. Ὁ υἱὸς ἰδὼν τὰς ἐκδηλώσεις τοῦ πατρός του ἢ καὶ συγκινηθεὶς δὲν ἠδυνήθη νὰ εἴπῃ εἰς αὐτὸν ὅ,τι εἶχε προαποφασίσει «ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου» ἢ δὲν ἄφηκε αὐτὸν ὁ πατήρ του νὰ εἴπῃ τοῦτο. Εἶπε δὲ μόνον τὸ «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου».
Ὁ Πατήρ, ἵνα δείξῃ τὴν πλήρη συγγνώμην του πρὸς τὸν υἱόν του ἐνώπιον ὅλων, ὄχι μόνον δὲν τὸν ἐπέπληξεν, ἀλλὰ τοποθετεῖ αὐτὸν εἰς τὴν προηγούμενήν του θέσιν. Διὰ τοῦτο « εἶπε» διέταξεν «ὁ πατὴρ τοὺς δούλους αὐτοῦ «ἐξενέγκατε» βγάλτε ἀπὸ τὸ ντουλάπι «τὴν στολὴν τὴν πρώτην» τὴν καλλιτέραν στολὴν «καὶ ἐνδύσατε» δι’ αὐτῆς «αὐτὸν καὶ δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα» καινουργῆ «εἰς τοὺς πόδας καὶ ἐνέγκαντες» ἀφοῦ φέρετε «τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν» τὸ καλοθρεμμένον μοσχάρι θύσατε» σφάξατε αὐτὸν «καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν, ὅτι οὗτος ὁ υἱός μου» διότι ὁ υἱός μου οὗτος «νεκρὸς ἦν» ἦτο νεκρὸς «καὶ ἀνέζησε» ἀνεστήθη «καὶ ἀπολωλὼς ἦν» ἦτο χαμένος «καὶ εὑρέθη». Πόση ἦτο ἡ χαρὰ τοῦ Πατέρα! Αὐτὰ ὅλα ἔγιναν «καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι». Τὸ γλέντι ἄναψε! Ὁ ἄσωτος υἱὸς ἐζήτησε μόνον ἄρτον, ὡς ἡμερομίσθιος ἐργάτης. Ὁ πατὴρ ὅμως τί ἔδωκε; Τὴν καλλιτέραν στολήν, δακτύλιον, ὑποδήματα καινουργῆ καὶ σφάξιμον τοῦ καλοθρεμμένου μοσχαρίου! Μὲ αὐτὰ θέλει νὰ τιμήσῃ ὁ Πατὴρ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ χαμένου παιδιοῦ του. Τὸν κάμνει πάλιν υἱόν του!
« Ἦν δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ» ὁ μεγαλύτερος ὅμως υἱὸς ἦτο εἰς τὰ χωράφια, ἵνα ἐπιβλέπῃ τὰς ἐργασίας. Κατὰ τὸ ἑσπέρας ἐπιστρέφων «ἤγγιζε τῇ οἰκίᾳ» ἐπλησίαζε τὸ πατρικὸν σπίτι καὶ «ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν» ἤκουσε ἄσματα δηλαδὴ μετὰ μουσικῆς καὶ χορούς, τὰ ὁποῖα συνώδευον τὰ ἀρχαῖα συμπόσια. Ὁ πρεσβύτερος οὗτος υἱὸς δὲν ἀνέβη εἰς τὸ σπίτι, ἀλλὰ ἔξω αὐτοῦ «προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων» καλέσας ἕνα ἀπὸ τοὺς δούλους «ἐπυνθάνετο, τί εἴη ταῦτα» ἐζήτει νὰ μάθῃ τί συμβαίνει. Ὁ προσκληθεὶς δοῦλος «εἶπεν αὐτῷ, ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει» ὁ ἀδελφός σου ἔχει ἔλθει «καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν» καὶ ὁ πατήρ σου ἔσφαξε τὸ καλοθρεμμένον μοσχάρι «ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν», διότι ἐγύρισεν ἀπὸ τὴν ξενιτειὰν ὁ ἀδελφός σου ὑγιής. Ὁ πρεσβύτερος υἱὸς οὗτος ἀκούσας ταῦτα καὶ λυπηθεὶς «ὠργίσθη καὶ οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν». Ἐθύμωσε καὶ δὲν ἤθελε νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν οἶκον. Ὁ Πατὴρ πληροφορεῖται ταῦτα καὶ «ἐξελθὼν» τοῦ οἴκου φροντίζει μὲ τὴν καλωσύνην του νὰ ἐπιστρέψῃ καὶ τὸν δεύτερον πλανώμενον υἱόν του καὶ ὅπως σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστὴς «ὁ Πατὴρ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτὸν» τὸν παρεκάλει νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν οἶκον. Ὁ πλανώμενος οὗτος υἱὸς προβάλλει τὰ παράπονά του κατὰ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του λέγων. «Ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον» τόσα ἔτη σὲ δουλεύω πιστὰ «καὶ ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον» καὶ οὐδέποτε μοῦ ἔδωκας ἕνα κατσίκι «ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ» διὰ νὰ γλεντήσω καὶ ἐγὼ μὲ τοὺς φίλους μου. «Ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος » —Δὲν ὀνομάζει αὐτὸν ἀδελφόν του! Πόση περιφρόνησις!— «ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν» —δὲν ἀναφέρεται ἐν τῇ παραβολῇ τοῦτο. Πόσον μῖσος κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ του! —«ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν». Διὰ τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον υἱὸν ἔσφαξες τὸ καλὸ μοσχάρι.
Ὁ πρεσβύτερος οὗτος υἱὸς μὲ τὴν σκληρότητα ἔναντι τοῦ ἀδελφοῦ του, μὲ τὴν δουλικὴν ἐργασίαν ἔναντι τοῦ πατρός του καὶ τὸν ἐγωϊσμόν του παριστᾷ τοὺς Φαρισαίους καὶ ἐν εὐρυτέρᾳ ἐννοίᾳ τοὺς Ἰουδαίους, οἱ ὁποῖοι ἦσαν σκλαβωμένοι ἐργάται εἰς τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον, σκληροὶ οἱ Φαρισαῖοι οὗτοι εἰς τοὺς Τελώνας καὶ ἁμαρτωλοὺς καὶ οἱ Ἰουδαῖοι πρὸς τοὺς Ἐθνικούς, ἐγωϊσταὶ καθ’ ἑαυτοὺς καὶ παραπονούμενοι εἰς τὸν Xριστόν. Ὁ δὲ νεώτερος υἱὸς εἶναι οἱ ἁμαρτωλοὶ Ἰουδαῖοι καὶ γενικῶς τὰ ἔθνη.
Ὁ Πατὴρ ἀπαντᾷ: «Τέκνον» παιδί μου «σὺ πάντοτε μετ’ ἐμοῦ εἶ» πάντα μαζί μου εἶσαι «καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν» καὶ ὅσα ἔχω, ἰδικά σου εἶναι. «Εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει» ἔπρεπε ὅμως νὰ χαρῇς, «ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε» ἦτο νεκρὸς καὶ ἀνεστήθη «καὶ ἀπολωλὼς ἦν» χαμένος ἦτο «καὶ εὑρέθη». Ὁ πατὴρ ὀνομάζει τὸν πρεσβύτερον υἱὸν «τέκνον» ἐνῶ ἐκεῖνος δὲν τὸν ὠνόμασε πατέρα! Ὀνομάζει ἐπίσης αὐτὸν ἀδελφὸν τοῦ ἐπιστραφέντος ἀσώτου υἱοῦ, ἐνῶ ἐκεῖνος δὲν ὠνόμασε αὐτὸν ἀδελφόν του , ἀλλὰ «ὁ υἱός σου»! Ἡ διαγωγὴ αὕτη τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ πόσον θαυμάσια ἐκφράζει τὴν φαρισαϊκὴν νοοτροπίαν ἔναντι τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ γενικῶς τὴν Ἰουδαϊκὴν περιφρόνησιν ἔναντι τῶν ἐθνικῶν, τοὺς ὁποίους ἐπιζητεῖ νὰ ἐπιστρέψῃ ὁ Χριστός! Ὁ Χριστὸς συνιστᾷ εἰς τοὺς Φαρισαίους, ὅτι πρέπει νὰ χαίρωνται διὰ τὴν μετάνοιαν τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ εἰς τοὺς Ἰουδαίους, ὅτι πρέπει νὰ χαίρωσι διὰ τὴν ἐπιστροφὴν τῶν εἰδωλολατρῶν.
Δὲν ἀναφέρεται, ὅτι ὁ πρεσβύτερος υἱὸς εἰσῆλθεν εἰς τὸ πατρικὸν σπίτι. Καὶ οἱ Φαρισαῖοι δὲν θὰ εἰσέλθωσιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἀπότομον κλείσιμον τῆς παραβολῆς ταύτης θέλει νὰ δηλώσῃ τὴν ἀχαρακτήριστον διαγωγὴν τῶν Φαρισαίων ἔναντι τῶν ἁμαρτωλῶν.
Εἰς τὰς δύο προηγουμένας παραβολὰς προβάτου καὶ δραχμῆς ἡ ἀπώλεια ἦτο 1/100 εἰς τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον, 1/10 εἰς τὴν χαμένην δραχμήν. Ἐπὶ τοῦ ἀσώτου ὅμως υἱοῦ ἡ ἀπώλεια εἶναι μεγαλυτέρα τὸ 1/2, διότι εἶναι εἷς ἐκ δύο ἀδελφῶν.
Ἡ παραβολὴ αὕτη εἶναι θαῦμα ψυχολογίας τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς μετανοίας. Ἂς ἀναλύσωμεν ψυχολογικῶς καὶ ἐποικοδομητικῶς τὴν παραβολὴν ταύτην ὑπὸ τὰς δύο κυρίας γραμμάς της, τῆς ἁμαρτίας καὶ μετανοίας.
Θέμα: α) Ἁμαρτία
Ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀσώτου τούτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ ἔχει δύο ὄψεις: τὴν ἀσωτείαν καὶ τὸ κατάντημα ταύτης. Ἂς ἴδωμεν εἰς τὸν ἄσωτον υἱὸν καὶ εἰς πάντα ἁμαρτωλὸν καὶ τὰ δύο ταῦτα.
Πρῶτον. Ἡ ἀσωτεία. Ὁ ἄσωτος υἱὸς τῆς παραβολῆς ἦτο ὁ νεώτερος. Οὗτος ὡς μικρότερος καὶ ἄμυαλος θέλει ἐλευθερίαν καὶ χρῆμα. Ζητεῖ καὶ λαμβάνει ἀπὸ τὸν πατέρα του τὸ μερίδιόν του καὶ φεύγει εἰς μακρυνὴν χώραν. Καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς εἶναι ἄμυαλος, ἐπιπόλαιος, διὰ τοῦτο ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεόν. Ὁ ἄσωτος υἱὸς προχωρεῖ. Σὲ κάθε στροφὴ τοῦ δρόμου δοκιμάζει μὲ τὰ χέρια του, ἂν εὑρίσκωνται τὰ δισάκκια μὲ τὰ χρήματα τῆς ἐκποιηθείσης πατρικῆς περιουσίας εἰς τὴν σέλλα τοῦ ἀλόγου του. Τὸ αὐτὸ κάμνει καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Γλῶσσα, αὐτιά, καρδία, σῶμα, ψυχή, ὡραιότης σώματος, εὐφυΐα πνεύματος, ἐλευθερία, χρήματα, ὑγεία, εἶναι τὰ κυριώτερα χαρίσματα. Ἀπομακρυνόμενος τοῦ Θεοῦ ὁ ἁμαρτωλός, νομίζει ὡς ἰδικά του τὰ χαρίσματά του. Θέλει νὰ τὰ γλεντήσῃ ἀδέσμευστος ἀπὸ τὴν θείαν κηδεμονίαν.
Φθάνει εἰς τὴν ξενιτειὰν ὁ ἄσωτος, μακρὰν τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ ἁμαρτωλός. Τὰ γλέντια τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀρχίζουν. Ὁ μικρὸς οὗτος πρίγκηψ —ἐπαρχιώτης λαχταρᾷ τὰ μεγαλεῖα. Μὲ πόσην ὁρμὴν θὰ μετεπήδησεν ἀπὸ τὴν αὐστηρὰν ἐπαρχίαν εἰς τὴν πολυτελῆ πρωτεύουσαν εἰς τοιαύτην νεανικὴν ἡλικίαν! Τὰ χρήματα κατ’ ἀρχὰς ἐφάνησαν ἀνεξάντλητα. Ἐνοικιάζει μίαν ὡραίαν κατοικίαν, ἀγοράζει μερικοὺς δούλους, ἐνδύεται ὡς ἄρχων, χαρτοπαίζει. Φίλοι καὶ φίλαι σὰν μανιτάρια ξεφύτρωσαν γύρω του, ἐπειδὴ καὶ ἐφ’ ὅσον εἶχε χρήματα. Ἐκλέγει τὰς ὡραιοτέρας γυναῖκας τῆς πόλεως καὶ μεταξὺ αὐτῶν ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι ἐγνώριζον χορόν, μουσικήν, τραγούδι καὶ τὴν τέχνην τοῦ νὰ ἐνδύωνται μεγαλοπρεπῶς καὶ νὰ ἐκδύωνται μετὰ χάριτος. Κανένα δῶρον του δι’ αὐτὰς εἰς τὴν ἀπόλαυσιν τῆς σαρκικῆς ἡδυπαθοῦς μαλθακότητος δὲν ἦτο πολύτιμον. Ὅλα σπαταλῶνται!
Τὰ σωματικὰ καὶ ψυχικὰ χαρίσματα καλὰ καθ’ ἑαυτὰ γίνονται χάντρες σκόρπιες, ὅταν ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τὴν κλωστὴν τοῦ κομπολογιοῦ, τὴν θείαν συνοχήν. Δὲν δύναται ὁ Θεὸς οὔτε ὁ ἄνθρωπος νὰ χαροῦν τὸ παίξιμον αὐτοῦ εἰς τὰς χεῖρας των! Καὶ κάτι χειρότερον. Τότε τὰ καλλίτερα χαρίσματα γίνονται λαμπρότεραι κακίαι. Ἡ γλῶσσα τίθεται εἰς βρωμολογίαν, ἡ καρδία γίνεται ἕδρα τοῦ κακοῦ, ἡ ψυχὴ ὄργανον τοῦ Διαβόλου, ἡ ὡραιότης τοῦ σώματος δυσωδία τῆς ἁμαρτίας, ἡ εὐφυΐα τοῦ πνεύματος ραφινάρισμα τοῦ κακοῦ ὡραιότερον! Μήπως καὶ ἡ σπατάλη τῶν χαρισμάτων τῶν ἀγγέλων, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν δαίμονες, εἰς τοῦτο δὲν συνίσταται; Διετήρησαν ὅλα τὰ ἀγγελικὰ χαρίσματα: εὐκινησίαν, εὐφυΐαν, λαμπρότητα, ἔχασαν ὅμως τὴν θείαν συνοχήν. Διὰ τοῦτο μετέβαλον αὐτὰ εἰς κακίας. Ὁποία σπατάλη!
Ἡ σαρκικὴ ἡδονὴ καὶ πᾶσα ἁμαρτία ὁμοιάζουσι μὲ ἕνα βαρέλι κρασί. Εἰς τὸν πυθμένα τοῦ βαρελιοῦ, ὑπάρχει ἡ ὑποστάθμη, ἡ λάσπη. Ὅποιος πίνει τὸ κρασὶ τῆς ἡδονῆς, μεθυσμένος θὰ πίῃ καὶ τὴν λάσπην, τὴν συχαμάρα, καὶ κάτι ἄλλο ἀκόμη, τὴν τρεμούλαν, τὴν κρυάδα, τὸ τουρτούρισμα τῆς ἡδονῆς, τὴν ὀδύνην. Ἔπιε τὸ κρασὶ τῆς ἡδονῆς ὁ ἄσωτος νεαρὸς οὗτος ἐπαρχιώτης, ὅπως καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς μέχρι τρυγός, μέχρι τῆς λάσπης πίνει τὴν ἁμαρτίαν. Τὸ κατάντημά του εἶναι τρομερόν.
Δεύτερον. Τὸ κατάντημα τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ. Ἰδού. Ἡ ζωὴ τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ διαρκέσῃ ἐπὶ πολύ. Διὰ τὸν ἄσωτον υἱὸν τὰ δισάκκια ἔγιναν πανὶ μὲ πανί! Οἱ φίλοι καὶ αἱ φίλαι ἐξηφανίσθησαν. Μεγάλη πεῖνα ἐνέσκηψεν εἰς τὴν χώραν ἐκείνην. Κανεὶς δὲν τὸν προσέχει. Ἐπώλησεν ὅ,τι εἶχεν. Ὁ δυστυχὴς οὗτος πτωχός, γυμνὸς σὰν τὸ σκουλήκι, ἀφίνει τὴν πόλιν καὶ ἔξω ταύτης δέχεται τὴν ἐξευτελιστικὴν δουλειὰ τοῦ χοιροβοσκοῦ. Οὐδεὶς Ἑβραῖος ἔδιδεν εἰς γάμον τὴν κόρην του εἰς χοιροβοσκὸν καὶ οὐδεὶς ἐλάμβανε τὴν κόρην χοιροβοσκοῦ τινος, ὡς νύμφην ἀντὶ ὅλου τοῦ χρυσοῦ τοῦ κόσμου. Δὲν ἔγινε ποιμὴν προβάτων ὡς ἦσαν οἱ Πατριάρχαι, ἀλλὰ βοσκὸς χοίρων, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἄπληστοι, ρυπαροί, θορυβώδεις. Ἔγινε δοῦλος εἰδωλολάτρου τινός. Ἐζήτησε ἀνεξαρτησίαν ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ τώρα «ἐκολλήθη» εἰς ἀλλοεθνῆ κύριον!
Τὸ ἐξωτερικὸν ἀπαίσιον κατάντημα τοῦ ἀσώτου υἱοῦ συνεχίζεται. Εἰς τὸν ὦμον του ἔφερε τὸ φόρεμα τοῦ δούλου ἀκάθαρτον καὶ βρωμερόν. Εἰς τὰ πόδια του τὰ παπούτσια ἦσαν τρυπημένα. Εἰς τὸ κεφάλι του ὡς κάλυμμα εἶχεν ἕνα κομμάτι κουρέλι ξεβαμμένο. Τὸ ὡραῖον καὶ νεανικόν του πρόσωπον ἦτο ἡλιοκαημένον, σκελετωμένον, μακρουλὸ καὶ εἶχε τὸ χρῶμα τῆς λάσπης καὶ τοῦ μολυβιοῦ. Ποῖος φορεῖ τὰ λινά του ροῦχα πλεγμένα καὶ ὑφασμένα εἰς τὸ σπίτι του; Εἰς ποῖον παλαιοπωλεῖον νὰ ἐπώλησε καὶ ἀντὶ ποίας τιμῆς τὰ ροῦχα του, τὸ δακτυλίδι του;
Πόσοι ἁμαρτωλοὶ δὲν κατήντησαν ἀκριβῶς εἰς τὴν αὐτὴν κατάστασιν πρὸς τὸν ἄσωτον υἱόν! Ἀλλὰ ἂν διατηροῦνται ἁμαρτωλοί τινες ἐξωτερικῶς εἰς καλὴν ἐμφάνισιν, ἐσωτερικῶς εἶναι ἄθλιοι. Καὶ συγκεκριμένως: Τοῦ ἀσώτου ἡ ἐλευθερία ἀπὸ τὴν πατρικὴν κηδεμονίαν ἔγινε σκλαβιά. Καὶ ἡ ἰδική σου, ἁμαρτωλέ, ἐλευθερία ἄνευ Θεοῦ θὰ γίνῃ σκλαβιά. Σκλάβα γίνεται ἡ κοκεταρισμένη γυναῖκα τοῦ ἑαυτοῦ της, τῆς μόδας, σκλάβος ὁ ἐπαρχιώτης τοῦ βρωμογυναίου. Τυραννία ἔχουν οἱ ἀνήκοντες εἰς ἐγκληματικὴν ὀργάνωσιν. Δὲν σκέπτονται. Ἐνεργοῦν κατ’ ἐντολήν. Ὑπήκοοι μέχρι θανάτου, νὰ σκοτώνουν καὶ σκοτώνωνται. Ὁποία σκλαβιὰ εἰς τὸ χαρτοπαίγνιον κ.λπ.! Ὁ Κύριος, ὑπὸ τὸν ὁποῖον εἶναι χοιροβοσκὸς ὁ ἄσωτος, εἶναι ὁ Διάβολος, ὑπὸ τὸν ὁποῖον ὑπηρετεῖ ὁ ἁμαρτωλός. Χοίρους βόσκει ὁ ἄσωτος, τὰ πάθη του ὑπηρετεῖ καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Ξυλοκέρατα φροντίζει νὰ γέμισῃ τὴν κοιλίαν του ὁ ἄσωτος, μὲ ἁμαρτίας φροντίζει νὰ γεμίζῃ τὴν ψυχήν του ὁ ἁμαρτωλός. Ἀλλά, ὅπως τὰ ξυλοκέρατα τρωγόμενα κατ’ ἀρχὰς εἶναι γλυκά, ἔπειτα ὅμως τζιφίζουν ἔτσι καὶ ἡ ἁμαρτία. Κατ’ ἀρχὰς εἶναι γλυκειὰ καὶ ἔπειτα τζιφή. Τὰ ξυλοκέρατα δὲν τὰ εὕρισκε ὁ ἄσωτος, οὔτε καὶ ὅταν τὰ εὕρισκε, τὸν ἐχόρταινον. Ἔτσι εἶναι καὶ ἡ ἁμαρτία. Οὔτε τὴν εὑρίσκεις πάντοτε, οὔτε καὶ ὅταν τὴν εὕρῃς, ἱκανοποιεῖ τὴν ψυχήν σου. Οὐδέποτε ἡ κοιλία χορταίνει ἀπὸ ξυλοκέρατα καὶ ἡ καρδία ἀπὸ ἁμαρτίας.
Κάποιο ἄλλο ὅμως κατάντημα εἶναι χειρότερον, τὸ ψυχικόν, ἡ ἀπόγνωσις. Μέχρι τώρα ἡ ἰδέα τῆς ἐπιστροφῆς εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, ὁσάκις ἤγγιζε τὴν σκέψιν του, ἀπεπέμπετο. Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸ σπίτι μὲ αὐτὰ τὰ χάλια, εἰς τὸ σπίτι, τὸ ὁποῖον περιεφρόνησε, εἰς τὸν πατέρα, τὸν ὁποῖον ἔκαμε τόσον νὰ λυπηθῇ; Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν ἀδελφόν, τὸν ὁποῖον ζηλεύει διὰ τὴν νίκην του, διότι ἔμεινεν ἐκεῖνος σπίτι; Νὰ ἐπιστρέψῃ χωρὶς ὑποδήματα, ἐνδύματα, ἀπένταρος, χωρὶς δακτυλίδι, ἀλλαγμένος, ἀγνώριστος ἀπὸ τὴν σκλαβιάν, τὴν πεῖναν, λερωμένος ἀπὸ τὰ ἀκάθαρτα χοιρινὰ καὶ νὰ δώσῃ ἀφορμὴν ἐπιδείξεως πνεύματος εἰς τὸν ἀδελφόν, εἰς τοὺς γειτόνους του; Νὰ γονατίσῃ εἰς τὰ πόδια τοῦ γέροντος πατέρα του, τὸν ὁποῖον φεύγων οὐδὲ ἀπεχαιρέτισε; Νὰ γυρίσῃ σὰν σκουλήκι, ἐνῶ ἔφυγε σὰν πρίγκηπας; Νὰ πίῃ νερὸ ἐκεῖ ὁποὺ ἔφτυσε; Νὰ γυρίσῃ εἰς τὸ σπίτι, τὸ ὁποῖον εἶναι ξένον δι’ αὐτόν; Τὴν ἰδίαν ἀπόγνωσιν αἰσθάνεται καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Νὰ γυρίσῃ εἰς τὸ σπίτι τοῦ Πατρός Του, εἰς τὴν ἐκκλησίαν; Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν Πνευματικόν του πατέρα, τὸν ὁποῖον περιεφρόνησε; Νὰ ἴδῃ ἄλλους, οἱ ὁποῖοι ἔμειναν πιστοί; Τί θὰ εἴπουν ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι τὸν γνωρίζουν μὲ τὴν ἐπιστροφήν του; Θὰ γίνῃ ἀντικείμενον γέλωτος! Νὰ πίῃ νερὸ ἐκεῖ ποὺ ἔφτυσε; Εἶναι ἄθλιος, λερωμένος, ἀγνώριστος. Ἡ ἀπόγνωσις εἶναι τὸ χειρότερον κατάντημα τοῦ ἁμαρτωλοῦ.
Χαρακτηριστικὸν παράδειγμα καταντήματος, εἰς τὸ ὁποῖον ὁδηγεῖ ἡ ἁμαρτία, εἶναι τὸ ἑξῆς: Ὁ Μεγάλος ζωγράφος Λεονάρδος Δα—Βίντσι προκειμένου νὰ ζωγραφίσῃ τὸν Μυστικὸν Δεῖπνον ἐκοπίασε πολὺ νὰ εὕρῃ τὰ κατάλληλα πρόσωπα κυρίως διὰ τὸν Χριστὸν καὶ τὸν Ἰούδα. Κάποτε εἰς μίαν ἐπίσημον λειτουργίαν τὸ βλέμμα του ἐσταμάτησε εἰς ἕνα νεαρὸν ψάλτην, ὁ ὁποῖος εἶχε φυσιογνωμίαν ἁπλῆ καὶ ἁγνή. Τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ εἶχεν εὑρεθῇ. Ὠνομάζετο Πέτρος Μπαντινέλλι. Ὁ περίφημος πίναξ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου κατεσκευάσθη μὲ πρότυπον διὰ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ τὸν Πέτρον Μπαντινέλλι. Ἔπρεπεν ὅμως νὰ εὑρεθῇ καὶ τὸ κατάλληλον πρόσωπον διὰ τὸν Ἰούδα. Περιμένει ἐπὶ 10 ἔτη νὰ εὕρῃ τὸ κατάλληλον πρόσωπον. Τέλος ἕνα πρωὶ συναντᾷ εἰς μίαν γωνίαν μίας πλατείας ἕνα μέθυσον, ὁ ὁποῖος ἐζητιάνευε. Τὸ πρόσωπόν του χαλασμένο ἀπὸ τὸ κρασὶ καὶ τὴν ἀκολασίαν ἔκανε εἰς τὸν ζωγράφον μεγάλην ἐντύπωσιν. Εὑρῆκε τὸ πρόσωπον διὰ τὸν Ἰούδα. Ζητεῖ τὸ ὄνομά του. Μὲ φωνὴ βραχνὴ καὶ τρεμουλιαστὴ ἀπαντᾷ. Πέτρος Μπαντινέλλι. Ὁ Λεονάρδος ἐξεπλάγη, διότι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐχρησίμευεν ὡς μοντέλλο διὰ τὸν Χριστόν, λόγῳ τῆς ἁμαρτίας χρησιμεύει ὡς μοντέλλο διὰ τὸν Ἰούδα. Ποῖον τὸ κατάντημα τῆς ἁμαρτίας! Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει ἡ Μετάνοια.
Θέμα: β) Μετάνοια.
Καὶ ἡ μετάνοια ἔχει δύο ὄψεις: τὴν συναίσθησιν καὶ τὴν ἐπιστροφήν.
Πρῶτον: Ἡ συναίσθησις. Διὰ τὸν ἄσωτον υἱὸν ὁ Κύριος λέγει. «Ἐλθὼν δὲ εἰς ἑαυτόν». Μέχρι τώρα ὁ ἄσωτος καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς ἀπομακρυνθέντες τοῦ Θεοῦ—Πατρὸς ἀπουσιάζουσι καὶ τοῦ ἑαυτοῦ των, εἶναι ἐκτὸς ἑαυτῶν, ἔξω φρενῶν. Ὁ ἄσωτος υἱὸς ἀρχίζει νὰ κάμπτεται. Ἡ μετάνοια προβάλλει τὰς πρώτας ἀκτῖνας. Ἐνθυμεῖται ὁ ἄσωτος υἱὸς ὅτι, ὅπως λέγει ἡ λαϊκὴ παροιμία, «τὸ αἷμα νερὸ δὲν γίνεται». Ὁ πατέρας του δηλαδὴ ὅσον καὶ νὰ προσβληθῇ, δὲν ἀρνεῖται τὸ αἷμα του. Ἐὰν δὲν μὲ θέλῃ ὡς παιδί του, εἶπεν ὁ ἄσωτος, ἂς μὲ πάρῃ ὡς δοῦλον του. Ἀντὶ νὰ ἔχῃ τὸν υἱὸν ἑνὸς ἄλλου ὡς ὑπηρέτην, ἂς πάρῃ τὸν ἴδικόν του υἱὸν ὡς δοῦλον. Δὲν ζητῶ τὴν ἀγάπην, διότι δὲν ἔχω δικαίωμα, ἀλλὰ ἕνα κομμάτι ψωμὶ εἰς τὴν κουζίνα! Τὴν αὐτὴν σωτηριώδη ταπείνωσιν πρέπει νὰ αἰσθάνεται καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς ἐπιστρέφων. Πρέπει νὰ θεωρῇ ἑαυτὸν ἀνάξιον τῆς θείας δωρεᾶς. Ἐνῶ ταῦτα αἰσθάνεται ὁ ἄσωτος υἱὸς διὰ τὸν Πατέρα του, τὸν Θεὸν καὶ τὸν ἑαυτόν του, διὰ τοὺς ἄλλους «ἐλθὼν εἰς ἑαυτὸν» αἰσθάνεται τὰ ἑξῆς: Ἔμαθεν, ὅτι οἱ φίλοι καὶ αἱ φίλαι, μὲ τοὺς ὁποίους ἐδαπάνησε τὰ ἀγαθά του, δὲν ἀγαποῦσαν αὐτὸν ἀλλὰ αὐτά. Ὁ θαυμασμός των διὰ τὴν ὡραίαν του φωνήν, διὰ τοὺς λαμπρούς του ὀφθαλμούς, διὰ τὰ πολλά του χρήματα, τὴν κοινωνικήν του θέσιν, δὲν ἦσαν ἡ ἀγάπη τοῦ ἴδιου. Ἔμαθε δηλαδὴ ὅτι ἡ κατὰ κόσμον ἀγάπη εἶναι φευγαλέα, διότι ἡ κοσμικὴ αὕτη ἀγάπη εἶναι συγκεκαλυμμένος ἐγωισμός. Ἔμαθεν, ὅτι ἀπὸ υἱὸς ἔγινε δοῦλος, ἀπὸ ἐλεύθερος σκλάβος, ἀπὸ πλούσιος πτωχός, ἀπὸ ἀφέντης χοιροβοσκός. Ἡ ἁμαρτία τὸν ἔδεσε καὶ τὸν ἔκαμε σκλάβον. Ὁ ἄσωτος ἁμαρτωλὸς ἀπὸ τὴν πενίαν ἐπῆγεν εἰς τὴν πεῖναν, τρώγει καὶ δὲν χορταίνει ἔγινε πραγματικὴ καταβόθρα εἰς περιεχόμενον καὶ ἀδηφαγίαν. Εἴτε ἔχει εἴτε ὄχι, πεινᾷ.
Τὰ αὐτὰ θὰ αἰσθανθῇ καὶ πᾶς ἁμαρτωλός. Ἀφοῦ ἔμαθε τὰ δύο ταῦτα πρὸς ἑαυτὸν καὶ τὸν πλησίον μαθήματα, ὁ ἄσωτος ἐνθυμεῖται τοὺς μισθίους, τοὺς δούλους τοῦ πατρικοῦ του οἴκου. Πόσην ἔκτασιν, ποίους ὁρίζοντας ἤνοιξεν εἰς αὐτὸν ἡ συναίσθησις αὕτη! Μαζὶ μὲ τὴν ἔκτασιν ἡ συναίσθησις αὕτη ἔχει καὶ βάθος ὠφέλιμον, διότι πολεμεῖ τὴν ἀπόγνωσιν. Θὰ πολεμήσῃ τὴν ἀπόγνωσιν μὲ τὴν ταπείνωσιν. Τὸ ἴδιον συμβαίνει καὶ διὰ πάντα ἁμαρτωλόν. Ὅσον βαθεῖα εἶναι ἡ ἀπόγνωσις μέχρις ὅτου μετανοήσῃ, τόσον βαθεῖα εἶναι ἡ συναίσθησις τῆς ἁμαρτίας καὶ ἡ ταπείνωσις, ὅταν ἔλθῃ ἡ μετάνοια. Βαθύνει ἡ ἀπόγνωσις τὸ βάραθρον τῆς ἀπώλειάς μας; Βαθύνει καὶ ἡ ταπείνωσις τὸ βάθος τῆς εὐτυχίας διὰ τῆς μετανοίας. Ἡ ἐξωτερικὴ δυστυχία ὡδήγησε τὸν ἄσωτον εἰς συναίσθησιν τῆς καταστάσεώς του. Τὰ δυστυχήματα τῆς ζωῆς εἶναι βουκέντραι, ἵνα ξυπνήσῃ ἡ ἐν μέσῳ τῶν ἀπολαύσεων τοῦ κακοῦ κοιμισμένη ψυχή μας ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ. Πόσον βαθεῖα εἶναι ἡ συναίσθησις, ὅταν ὁ μετανοῶν βλέπῃ διὰ ταύτης τὸν κόσμον, τὸν Θεόν, τὸν ἑαυτόν του!
Δεύτερον. Ἡ ἐπιστροφή. Ὁ ἄσωτος δὲν ἀρκεῖται εἰς συναισθήματα καὶ σκέψεις, προβαίνει εἰς πρᾶξιν. Ἐπιστρέφει. Ζητιανεύει καθ’ ὁδὸν ἕνα κομμάτι ψωμὶ καὶ τὸ τρώγει μὲ τὰ ἁλμυρά του δάκρυα. Ὁ πατέρας περιμένει. Τὸν βλέπει, ὅταν προβάλλῃ μακρὰν καὶ τρέχει πρὸς συνάντησίν του.Τὸν ἀγκαλιάζει, τὸν φιλεῖ. Ὁ υἱὸς αἰσθάνεται τρυφερότητα καρδίας καὶ ἐκ ταύτης σύγχυσιν μυαλοῦ. Ἀδυνατεῖ νὰ ἀπαντήσῃ εἰς τὰ πατρικά φιλήματα. Εὐθὺς ὡς ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὸν πατρικὸν ἐναγκαλισμόν, ρίπτεται κατὰ γῆς καὶ ἐπαναλαμβάνει τὸ «Πάτερ ἥμαρτον...». Ὁ υἱὸς ταπεινώνεται μέχρι τοῦ νὰ ἀρνῆται, ὅτι εἶναι υἱός. Ὁ πατὴρ τόσον περισσότερον αἰσθάνεται, ὅτι εἶναι πατὴρ νέου υἱοῦ.
Τὸ ἴδιον πρέπει νὰ αἰσθάνεται καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς μετανοῶν. Βεβαιότατα! Ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλός, ὅπως καὶ ὁ ἄσωτος υἱὸς δὲν ἐπιστρέφουν ἀεροπορικῶς ἀλλὰ πεζῇ, ἐν μετανοίᾳ. Ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς δὲν πρέπει νὰ ἀρκῆται εἰς συναισθήματα μόνον καὶ ἐμβαθύνσεις ἐπὶ τοῦ ἑαυτοῦ του, τοῦ κόσμου καὶ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ θὰ κινηθῇ. Εἰς τὰς ἄλλας δύο παραβολὰς τῆς δραχμῆς καὶ τοῦ προβάτου φαίνεται, ὅτι ὁ Θεὸς μετέβη πρὸς τὸν ἁμαρτωλόν. Ἐδῶ ὅμως τονίζεται, ὅτι καὶ ὁ ἁμαρτωλὸς πρέπει νὰ κινηθῇ πρὸς τὸν Θεόν. Θὰ δακρύσῃ, θὰ φάγῃ τὸν ἄρτον του μὲ τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας του, θὰ πονέσῃ, θὰ συντριβῇ ὁ ἁμαρτωλός, διὰ νὰ μεταβῇ εἰς τὸν Θεόν του.
Ὁ πατὴρ βλέπει τὸν ἐπιστρέφοντα υἱόν. Ὁ Θεὸς προσέχει ἀπὸ τὸν οὐρανὸν τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ βλέπει ταύτην μακρόθεν. Ὁ Θεὸς δὲν λησμονεῖ τὸν ἁμαρτωλόν, ὅταν εὑρίσκεται εἰς τὴν ξενιτειάν, ἀλλὰ τὸ βλέμμα Του ἐρευνᾷ τὸ βάθος τοῦ ὁρίζοντος, μήπως διακρίνῃ ἐλάχιστον νεῦμα ἐπιστροφῆς τοῦ ἁμαρτωλοῦ.
Μετὰ τὴν ἐπίπονον ὁδοιπορίαν τῆς ἐμπράκτου μετανοίας ἔρχεται ὁ ἐναγκαλισμὸς τοῦ μετανοοῦντος ἁμαρτωλοῦ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἐναγκαλισμὸς αὐτὸς εἶναι ἡ χαρὰ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὅταν μετανοῇ. Ὅσον ταπεινώνεται ὁ ἁμαρτωλὸς πίπτων εἰς τὰ πόδια τοῦ πατρός, τόσον περισσότερον ὁ πατὴρ Θεὸς ἐναγκαλίζεται τὸν τοιοῦτον ἁμαρτωλόν. Ὁ ἁμαρτωλὸς υἱὸς ἀρνεῖται ἀπὸ ταπείνωσιν, ὅτι εἶναι υἱός. Ὁ πατὴρ Θεὸς ἀπὸ ἀγάπην τοῦ παραθέτει τράπεζαν. Ὁ μόσχος ὁ σιτευτός, ὁ ὁποῖος ἐθυσιάσθη διὰ τὸν ἐπιστραφέντα ἄσωτον, εἶναι ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ἐθυσιάσθη διὰ τὸν ἁμαρτωλόν.
Ὁ δακτύλιος, ὁ ὁποῖος ἐδόθη εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, εἶναι ὁ ἀρραβὼν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τὸν μετανοήσαντα ἁμαρτωλόν. Ὅπως ὁ ἀρραβὼν εἶναι μέρος καὶ ἐγγύησις τοῦ ὅλου, κατὰ παρόμοιον τρόπον καὶ ἡ χαρά, τὴν ὁποίαν αἰσθάνεται ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς εἶναι μέρος τῆς μελλούσης ἀνεκλαλήτου χαρᾶς καὶ ἐγγύησις ταύτης. Ἡ στολὴ ἡ πρώτη, ἡ ὁποία ἐδόθη εἰς τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον, εἶναι ἡ χάρις ἐδῶ καὶ ἡ δόξα εἰς τὴν ἄλλην ζωὴν τοῦ μετανοοῦντος ἁμαρτωλοῦ, τὴν ὁποίαν εἶχεν, ἀλλὰ ἔχασε διὰ τῆς ἁμαρτίας. Τὰ ὑποδήματα, τὰ ὁποῖα ἐδόθησαν εἰς τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον, εἶναι ἡ νέα χριστιανικὴ ὁδός, τὴν ὁποίαν θὰ βαδίσῃ ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλός. Ἡ συμφωνία τῶν ὀργάνων καὶ τὸ συμπόσιον γενικῶς εἶναι ἡ χαρὰ τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ διὰ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἡ ζηλοτυπία τοῦ πρεσβυτέρου ἀδελφοῦ κατὰ λέξιν εἶναι ἡ ζηλοτυπία τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν νομιζομένων σημερινῶν δικαίων διὰ τὴν χαράν, μετὰ τῆς ὁποίας ἐδέχετο ὁ Κύριος τοὺς ἁμαρτωλούς. Κατὰ βάθος ὅμως ἡ ζηλοτυπία τοῦ πρεσβυτέρου ἀδελφοῦ ἐκφράζει τὸ ἑξῆς: Τόση θὰ εἶναι ἡ ἀμοιβὴ τῶν ἁμαρτωλῶν, οἱ ὁποῖοι μετενόησαν, ὥστε «πόρναι καὶ Τελῶναι προάγουσιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» καὶ —ἂν ἐπιτρέπεται ἡ ἔκφρασις —οἱ ἅγιοι θὰ ζηλοτυπήσουν τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν ἀμοιβὴν τῆς μετανοίας τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἄδειασεν ὁ ἄσωτος ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του καὶ ἀπὸ φίλους; Γεμίζει ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς ἀπὸ χαρὰν καὶ συγχαίροντας.
Παραδείγματα μετανοίας ἀσώτων ὑπάρχουν καὶ σήμερον πολλά. Εἰς τὸν Γαλλο—Γερμανικὸν πόλεμον ἕνας βαρύτατα πληγωμένος στρατιώτης ἐφώναζε, ἔκλαιε καὶ ἐβλασφήμει. Ὁ στρατιωτικὸς ἱερεὺς τὸν πλησιάζει. Ὁ τραυματίας ρίχνει ἄγρια βλέμματα καὶ βαρείας βλασφημίας κατὰ τοῦ ἱερέως. Ὅταν ὅμως οἱ τραυματιοφορεῖς τοῦ εἶπον, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ἱερεὺς τοῦ στρατοῦ, συνῆλθε καὶ φωνάζει. Ἀφήσατέ με, θέλω νὰ τοῦ ὁμιλήσω. Ὁ ἱερεὺς τὸν πλησιάζει καὶ μὲ τὴν καλωσύνην του κερδίζει τὴν ἐμπιστοσύνην τοῦ τραυματίου. Ὁ τραυματίας ἤρχισε μὲ δάκρυα νὰ ὁμολογῇ τὰ ἑξῆς: Πάτερ, εἶμαι ἕνας πολὺ μεγάλος ἁμαρτωλός. Μόλις ἐπῆρα τὸ δίπλωμα τοῦ φαρμακοποιοῦ, ἀφιέρωσα ὅλην μου τὴν ζωὴν εἰς τὴν ἁμαρτίαν. Εἴπατέ μου τώρα, ὑπάρχει σωτηρία καὶ δι’ ἐμέ; Ὁ ἱερεὺς ἀπαντᾷ συγκεκινημένος. Παιδί μου, καὶ διὰ σὲ ἀπέθανεν ὁ Χριστός. Σὲ λίγο ἔπιασε τὸ χέρι τοῦ ἱερέως καὶ τὸ ἐφίλει μὲ δάκρυα, μέχρις ὅτου ἐξεψύχησεν.
Πόσην ἐλπίδα δίδει ἡ παραβολὴ αὕτη εἰς τοὺς ἁμαρτωλοὺς πρὸς μετάνοιαν!
«Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον» ἐμοίρασεν ὁ Πατὴρ ( τὸν βιὸ) τὴν περιουσίαν εἰς τὰ δύο παιδιά του καὶ ὁ νεώτερος κατὰ τὸ Δευτερονόμιον 21,17 ἔλαβε τὸ 1/3 τῆς πατρικῆς περιουσίας, τὰ δὲ ἄλλα 2/3 ἀνῆκον εἰς τὸν πρεσβύτερον υἱόν, διότι οὗτος ἀνελάμβανεν ὑποχρέωσιν συντηρήσεως τῶν γονέων. «Καὶ μετ’ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν ἅπαντα ὁ νεώτερος υἱὸς ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν». Ὁ νεώτερος υἱὸς ἐξαργυρώσας ἐντὸς ὀλίγου κινητὰ καὶ ἀκίνητα ἀνεχώρησε μακρὰν τῆς πατρικῆς κηδεμονίας, ἵνα ἐκεῖ χαρῇ, ὅπως ἐνόμιζε τὴν ζωήν του. «Ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως». Ἐδαπάνησε τὴν περιουσίαν ζῶν ἄσωτον βίον.
«Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι». Σπαταλήσας δηλαδὴ τὰ χρήματά του καὶ μεγάλης πείνης ἐνσκηψάσης εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο ἤρχισεν ὁ δυστυχὴς υἱὸς νὰ ὑποφέρῃ ἀπὸ τὴν στέρησιν. «Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη» προσεκολλήθη «ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης» εἰς ἕνα ἐκ τῶν ἀνθρώπων τῆς ξενιτειᾶς, ὁ ὁποῖος «ἔπεμψεν» ἔστειλεν «αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοίρους». Ὁ νέος οὗτος ἔγινε χοιροβοσκός, πρᾶγμα πολὺ μισητὸν εἰς τοὺς Ἑβραίους. Εἰς τοὺς ἀγροὺς μένων ὁ υἱὸς οὗτος «ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων, ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ». Δὲν κατώρθωνε νὰ χορταίνῃ οὔτε ἀπὸ ξυλοκέρατα, τὰ ὁποῖα ἔτρωγαν οἱ χοῖροι, διότι οὐδεὶς ἐκ τῶν ὑπηρετῶν, οἱ ὁποῖοι διένειμαν τὰ ξυλοκέρατα εἰς τοὺς χοίρους, ἔδιδεν εἰς αὐτὸν ἀρκετὰ πρὸς χορτασμόν. Λόγῳ τῆς πείνης ἦτο ἔλλειψις καὶ ἀπὸ ξυλοκέρατα.
Εἰς τὴν κατάστασιν ἐκείνην εὑρισκόμενος ὁ ἄσωτος υἱὸς «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν ἔφη» συναισθανθεὶς δηλαδὴ τὸ κατάντημά του εἶπεν. «Πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλλυμαι!» Πόσοι ἡμερομίσθιοι ἐργάται εἰς τοὺς ἀγροὺς τοῦ πατρικοῦ μου σπιτιοῦ χορταίνουσιν ἀπὸ ψωμὶ καὶ ἐγὼ πεθαίνω ἀπὸ τὴν πεῖναν; Κατόπιν σκέψεως ἀπεφάσισε τὰ ἑξῆς: «Ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ˙ πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου˙ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου˙ ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου», θὰ σηκωθῶ, θὰ ὑπάγω πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ θὰ εἴπω εἰς αὐτόν, ὅτι ἡμάρτησα εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν Σου. Ὅπως ἡ μετάνοια γίνεται αἰτία χαρᾶς τῶν Ἀγγέλων τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τοῦ Θεοῦ, οὕτω καὶ ἡ ἁμαρτία λυπεῖ τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀγγέλους. Δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ ὀνομασθῶ υἱός σου. Πάρε με ὡς ἕνα δοῦλον σου. Τὸ εἶπε καὶ τὸ ἔκανε. «Ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ» ἐσηκώθηκε καὶ ἤρχετο πρὸς τὸν πατέρα του.
Ὁ καλὸς πατὴρ ἔβλεπε πάντοτε πρὸς τὸν ὁρίζοντα, ὅταν ἔφυγεν ὁ υἱός του, μήπως φανῇ ἐπιστρέφων. «Ἔτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγχνίσθη καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατεφίλησεν αὐτόν». Ἐνῶ ἀκόμη ἦτο μακρὰν ὁ υἱός, βλέπει αὐτὸν ὁ πατήρ του ἐπιστρέφοντα, σπεύδει πρὸς αὐτόν, τὸν ἐναγκαλίζεται καὶ τὸν φιλεῖ. Αἱ ἐκδηλώσεις αὗται τοῦ πατρὸς προήρχοντο ἐκ τῆς ἀγάπης του, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀξιοθρήνητον κατάστασιν τοῦ υἱοῦ του. Ὁ υἱὸς ἰδὼν τὰς ἐκδηλώσεις τοῦ πατρός του ἢ καὶ συγκινηθεὶς δὲν ἠδυνήθη νὰ εἴπῃ εἰς αὐτὸν ὅ,τι εἶχε προαποφασίσει «ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου» ἢ δὲν ἄφηκε αὐτὸν ὁ πατήρ του νὰ εἴπῃ τοῦτο. Εἶπε δὲ μόνον τὸ «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν Οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου».
Ὁ Πατήρ, ἵνα δείξῃ τὴν πλήρη συγγνώμην του πρὸς τὸν υἱόν του ἐνώπιον ὅλων, ὄχι μόνον δὲν τὸν ἐπέπληξεν, ἀλλὰ τοποθετεῖ αὐτὸν εἰς τὴν προηγούμενήν του θέσιν. Διὰ τοῦτο « εἶπε» διέταξεν «ὁ πατὴρ τοὺς δούλους αὐτοῦ «ἐξενέγκατε» βγάλτε ἀπὸ τὸ ντουλάπι «τὴν στολὴν τὴν πρώτην» τὴν καλλιτέραν στολὴν «καὶ ἐνδύσατε» δι’ αὐτῆς «αὐτὸν καὶ δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα» καινουργῆ «εἰς τοὺς πόδας καὶ ἐνέγκαντες» ἀφοῦ φέρετε «τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν» τὸ καλοθρεμμένον μοσχάρι θύσατε» σφάξατε αὐτὸν «καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν, ὅτι οὗτος ὁ υἱός μου» διότι ὁ υἱός μου οὗτος «νεκρὸς ἦν» ἦτο νεκρὸς «καὶ ἀνέζησε» ἀνεστήθη «καὶ ἀπολωλὼς ἦν» ἦτο χαμένος «καὶ εὑρέθη». Πόση ἦτο ἡ χαρὰ τοῦ Πατέρα! Αὐτὰ ὅλα ἔγιναν «καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι». Τὸ γλέντι ἄναψε! Ὁ ἄσωτος υἱὸς ἐζήτησε μόνον ἄρτον, ὡς ἡμερομίσθιος ἐργάτης. Ὁ πατὴρ ὅμως τί ἔδωκε; Τὴν καλλιτέραν στολήν, δακτύλιον, ὑποδήματα καινουργῆ καὶ σφάξιμον τοῦ καλοθρεμμένου μοσχαρίου! Μὲ αὐτὰ θέλει νὰ τιμήσῃ ὁ Πατὴρ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ χαμένου παιδιοῦ του. Τὸν κάμνει πάλιν υἱόν του!
« Ἦν δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ» ὁ μεγαλύτερος ὅμως υἱὸς ἦτο εἰς τὰ χωράφια, ἵνα ἐπιβλέπῃ τὰς ἐργασίας. Κατὰ τὸ ἑσπέρας ἐπιστρέφων «ἤγγιζε τῇ οἰκίᾳ» ἐπλησίαζε τὸ πατρικὸν σπίτι καὶ «ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν» ἤκουσε ἄσματα δηλαδὴ μετὰ μουσικῆς καὶ χορούς, τὰ ὁποῖα συνώδευον τὰ ἀρχαῖα συμπόσια. Ὁ πρεσβύτερος οὗτος υἱὸς δὲν ἀνέβη εἰς τὸ σπίτι, ἀλλὰ ἔξω αὐτοῦ «προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων» καλέσας ἕνα ἀπὸ τοὺς δούλους «ἐπυνθάνετο, τί εἴη ταῦτα» ἐζήτει νὰ μάθῃ τί συμβαίνει. Ὁ προσκληθεὶς δοῦλος «εἶπεν αὐτῷ, ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει» ὁ ἀδελφός σου ἔχει ἔλθει «καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν» καὶ ὁ πατήρ σου ἔσφαξε τὸ καλοθρεμμένον μοσχάρι «ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν», διότι ἐγύρισεν ἀπὸ τὴν ξενιτειὰν ὁ ἀδελφός σου ὑγιής. Ὁ πρεσβύτερος υἱὸς οὗτος ἀκούσας ταῦτα καὶ λυπηθεὶς «ὠργίσθη καὶ οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν». Ἐθύμωσε καὶ δὲν ἤθελε νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν οἶκον. Ὁ Πατὴρ πληροφορεῖται ταῦτα καὶ «ἐξελθὼν» τοῦ οἴκου φροντίζει μὲ τὴν καλωσύνην του νὰ ἐπιστρέψῃ καὶ τὸν δεύτερον πλανώμενον υἱόν του καὶ ὅπως σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστὴς «ὁ Πατὴρ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτὸν» τὸν παρεκάλει νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν οἶκον. Ὁ πλανώμενος οὗτος υἱὸς προβάλλει τὰ παράπονά του κατὰ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του λέγων. «Ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον» τόσα ἔτη σὲ δουλεύω πιστὰ «καὶ ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον» καὶ οὐδέποτε μοῦ ἔδωκας ἕνα κατσίκι «ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ» διὰ νὰ γλεντήσω καὶ ἐγὼ μὲ τοὺς φίλους μου. «Ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος » —Δὲν ὀνομάζει αὐτὸν ἀδελφόν του! Πόση περιφρόνησις!— «ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν» —δὲν ἀναφέρεται ἐν τῇ παραβολῇ τοῦτο. Πόσον μῖσος κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ του! —«ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν». Διὰ τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον υἱὸν ἔσφαξες τὸ καλὸ μοσχάρι.
Ὁ πρεσβύτερος οὗτος υἱὸς μὲ τὴν σκληρότητα ἔναντι τοῦ ἀδελφοῦ του, μὲ τὴν δουλικὴν ἐργασίαν ἔναντι τοῦ πατρός του καὶ τὸν ἐγωϊσμόν του παριστᾷ τοὺς Φαρισαίους καὶ ἐν εὐρυτέρᾳ ἐννοίᾳ τοὺς Ἰουδαίους, οἱ ὁποῖοι ἦσαν σκλαβωμένοι ἐργάται εἰς τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον, σκληροὶ οἱ Φαρισαῖοι οὗτοι εἰς τοὺς Τελώνας καὶ ἁμαρτωλοὺς καὶ οἱ Ἰουδαῖοι πρὸς τοὺς Ἐθνικούς, ἐγωϊσταὶ καθ’ ἑαυτοὺς καὶ παραπονούμενοι εἰς τὸν Xριστόν. Ὁ δὲ νεώτερος υἱὸς εἶναι οἱ ἁμαρτωλοὶ Ἰουδαῖοι καὶ γενικῶς τὰ ἔθνη.
Ὁ Πατὴρ ἀπαντᾷ: «Τέκνον» παιδί μου «σὺ πάντοτε μετ’ ἐμοῦ εἶ» πάντα μαζί μου εἶσαι «καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν» καὶ ὅσα ἔχω, ἰδικά σου εἶναι. «Εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει» ἔπρεπε ὅμως νὰ χαρῇς, «ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε» ἦτο νεκρὸς καὶ ἀνεστήθη «καὶ ἀπολωλὼς ἦν» χαμένος ἦτο «καὶ εὑρέθη». Ὁ πατὴρ ὀνομάζει τὸν πρεσβύτερον υἱὸν «τέκνον» ἐνῶ ἐκεῖνος δὲν τὸν ὠνόμασε πατέρα! Ὀνομάζει ἐπίσης αὐτὸν ἀδελφὸν τοῦ ἐπιστραφέντος ἀσώτου υἱοῦ, ἐνῶ ἐκεῖνος δὲν ὠνόμασε αὐτὸν ἀδελφόν του , ἀλλὰ «ὁ υἱός σου»! Ἡ διαγωγὴ αὕτη τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ πόσον θαυμάσια ἐκφράζει τὴν φαρισαϊκὴν νοοτροπίαν ἔναντι τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ γενικῶς τὴν Ἰουδαϊκὴν περιφρόνησιν ἔναντι τῶν ἐθνικῶν, τοὺς ὁποίους ἐπιζητεῖ νὰ ἐπιστρέψῃ ὁ Χριστός! Ὁ Χριστὸς συνιστᾷ εἰς τοὺς Φαρισαίους, ὅτι πρέπει νὰ χαίρωνται διὰ τὴν μετάνοιαν τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ εἰς τοὺς Ἰουδαίους, ὅτι πρέπει νὰ χαίρωσι διὰ τὴν ἐπιστροφὴν τῶν εἰδωλολατρῶν.
Δὲν ἀναφέρεται, ὅτι ὁ πρεσβύτερος υἱὸς εἰσῆλθεν εἰς τὸ πατρικὸν σπίτι. Καὶ οἱ Φαρισαῖοι δὲν θὰ εἰσέλθωσιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἀπότομον κλείσιμον τῆς παραβολῆς ταύτης θέλει νὰ δηλώσῃ τὴν ἀχαρακτήριστον διαγωγὴν τῶν Φαρισαίων ἔναντι τῶν ἁμαρτωλῶν.
Εἰς τὰς δύο προηγουμένας παραβολὰς προβάτου καὶ δραχμῆς ἡ ἀπώλεια ἦτο 1/100 εἰς τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον, 1/10 εἰς τὴν χαμένην δραχμήν. Ἐπὶ τοῦ ἀσώτου ὅμως υἱοῦ ἡ ἀπώλεια εἶναι μεγαλυτέρα τὸ 1/2, διότι εἶναι εἷς ἐκ δύο ἀδελφῶν.
Ἡ παραβολὴ αὕτη εἶναι θαῦμα ψυχολογίας τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς μετανοίας. Ἂς ἀναλύσωμεν ψυχολογικῶς καὶ ἐποικοδομητικῶς τὴν παραβολὴν ταύτην ὑπὸ τὰς δύο κυρίας γραμμάς της, τῆς ἁμαρτίας καὶ μετανοίας.
Θέμα: α) Ἁμαρτία
Ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀσώτου τούτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ ἔχει δύο ὄψεις: τὴν ἀσωτείαν καὶ τὸ κατάντημα ταύτης. Ἂς ἴδωμεν εἰς τὸν ἄσωτον υἱὸν καὶ εἰς πάντα ἁμαρτωλὸν καὶ τὰ δύο ταῦτα.
Πρῶτον. Ἡ ἀσωτεία. Ὁ ἄσωτος υἱὸς τῆς παραβολῆς ἦτο ὁ νεώτερος. Οὗτος ὡς μικρότερος καὶ ἄμυαλος θέλει ἐλευθερίαν καὶ χρῆμα. Ζητεῖ καὶ λαμβάνει ἀπὸ τὸν πατέρα του τὸ μερίδιόν του καὶ φεύγει εἰς μακρυνὴν χώραν. Καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς εἶναι ἄμυαλος, ἐπιπόλαιος, διὰ τοῦτο ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεόν. Ὁ ἄσωτος υἱὸς προχωρεῖ. Σὲ κάθε στροφὴ τοῦ δρόμου δοκιμάζει μὲ τὰ χέρια του, ἂν εὑρίσκωνται τὰ δισάκκια μὲ τὰ χρήματα τῆς ἐκποιηθείσης πατρικῆς περιουσίας εἰς τὴν σέλλα τοῦ ἀλόγου του. Τὸ αὐτὸ κάμνει καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Γλῶσσα, αὐτιά, καρδία, σῶμα, ψυχή, ὡραιότης σώματος, εὐφυΐα πνεύματος, ἐλευθερία, χρήματα, ὑγεία, εἶναι τὰ κυριώτερα χαρίσματα. Ἀπομακρυνόμενος τοῦ Θεοῦ ὁ ἁμαρτωλός, νομίζει ὡς ἰδικά του τὰ χαρίσματά του. Θέλει νὰ τὰ γλεντήσῃ ἀδέσμευστος ἀπὸ τὴν θείαν κηδεμονίαν.
Φθάνει εἰς τὴν ξενιτειὰν ὁ ἄσωτος, μακρὰν τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ ἁμαρτωλός. Τὰ γλέντια τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀρχίζουν. Ὁ μικρὸς οὗτος πρίγκηψ —ἐπαρχιώτης λαχταρᾷ τὰ μεγαλεῖα. Μὲ πόσην ὁρμὴν θὰ μετεπήδησεν ἀπὸ τὴν αὐστηρὰν ἐπαρχίαν εἰς τὴν πολυτελῆ πρωτεύουσαν εἰς τοιαύτην νεανικὴν ἡλικίαν! Τὰ χρήματα κατ’ ἀρχὰς ἐφάνησαν ἀνεξάντλητα. Ἐνοικιάζει μίαν ὡραίαν κατοικίαν, ἀγοράζει μερικοὺς δούλους, ἐνδύεται ὡς ἄρχων, χαρτοπαίζει. Φίλοι καὶ φίλαι σὰν μανιτάρια ξεφύτρωσαν γύρω του, ἐπειδὴ καὶ ἐφ’ ὅσον εἶχε χρήματα. Ἐκλέγει τὰς ὡραιοτέρας γυναῖκας τῆς πόλεως καὶ μεταξὺ αὐτῶν ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι ἐγνώριζον χορόν, μουσικήν, τραγούδι καὶ τὴν τέχνην τοῦ νὰ ἐνδύωνται μεγαλοπρεπῶς καὶ νὰ ἐκδύωνται μετὰ χάριτος. Κανένα δῶρον του δι’ αὐτὰς εἰς τὴν ἀπόλαυσιν τῆς σαρκικῆς ἡδυπαθοῦς μαλθακότητος δὲν ἦτο πολύτιμον. Ὅλα σπαταλῶνται!
Τὰ σωματικὰ καὶ ψυχικὰ χαρίσματα καλὰ καθ’ ἑαυτὰ γίνονται χάντρες σκόρπιες, ὅταν ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τὴν κλωστὴν τοῦ κομπολογιοῦ, τὴν θείαν συνοχήν. Δὲν δύναται ὁ Θεὸς οὔτε ὁ ἄνθρωπος νὰ χαροῦν τὸ παίξιμον αὐτοῦ εἰς τὰς χεῖρας των! Καὶ κάτι χειρότερον. Τότε τὰ καλλίτερα χαρίσματα γίνονται λαμπρότεραι κακίαι. Ἡ γλῶσσα τίθεται εἰς βρωμολογίαν, ἡ καρδία γίνεται ἕδρα τοῦ κακοῦ, ἡ ψυχὴ ὄργανον τοῦ Διαβόλου, ἡ ὡραιότης τοῦ σώματος δυσωδία τῆς ἁμαρτίας, ἡ εὐφυΐα τοῦ πνεύματος ραφινάρισμα τοῦ κακοῦ ὡραιότερον! Μήπως καὶ ἡ σπατάλη τῶν χαρισμάτων τῶν ἀγγέλων, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν δαίμονες, εἰς τοῦτο δὲν συνίσταται; Διετήρησαν ὅλα τὰ ἀγγελικὰ χαρίσματα: εὐκινησίαν, εὐφυΐαν, λαμπρότητα, ἔχασαν ὅμως τὴν θείαν συνοχήν. Διὰ τοῦτο μετέβαλον αὐτὰ εἰς κακίας. Ὁποία σπατάλη!
Ἡ σαρκικὴ ἡδονὴ καὶ πᾶσα ἁμαρτία ὁμοιάζουσι μὲ ἕνα βαρέλι κρασί. Εἰς τὸν πυθμένα τοῦ βαρελιοῦ, ὑπάρχει ἡ ὑποστάθμη, ἡ λάσπη. Ὅποιος πίνει τὸ κρασὶ τῆς ἡδονῆς, μεθυσμένος θὰ πίῃ καὶ τὴν λάσπην, τὴν συχαμάρα, καὶ κάτι ἄλλο ἀκόμη, τὴν τρεμούλαν, τὴν κρυάδα, τὸ τουρτούρισμα τῆς ἡδονῆς, τὴν ὀδύνην. Ἔπιε τὸ κρασὶ τῆς ἡδονῆς ὁ ἄσωτος νεαρὸς οὗτος ἐπαρχιώτης, ὅπως καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς μέχρι τρυγός, μέχρι τῆς λάσπης πίνει τὴν ἁμαρτίαν. Τὸ κατάντημά του εἶναι τρομερόν.
Δεύτερον. Τὸ κατάντημα τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ. Ἰδού. Ἡ ζωὴ τοῦ ἀσώτου υἱοῦ καὶ παντὸς ἁμαρτωλοῦ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ διαρκέσῃ ἐπὶ πολύ. Διὰ τὸν ἄσωτον υἱὸν τὰ δισάκκια ἔγιναν πανὶ μὲ πανί! Οἱ φίλοι καὶ αἱ φίλαι ἐξηφανίσθησαν. Μεγάλη πεῖνα ἐνέσκηψεν εἰς τὴν χώραν ἐκείνην. Κανεὶς δὲν τὸν προσέχει. Ἐπώλησεν ὅ,τι εἶχεν. Ὁ δυστυχὴς οὗτος πτωχός, γυμνὸς σὰν τὸ σκουλήκι, ἀφίνει τὴν πόλιν καὶ ἔξω ταύτης δέχεται τὴν ἐξευτελιστικὴν δουλειὰ τοῦ χοιροβοσκοῦ. Οὐδεὶς Ἑβραῖος ἔδιδεν εἰς γάμον τὴν κόρην του εἰς χοιροβοσκὸν καὶ οὐδεὶς ἐλάμβανε τὴν κόρην χοιροβοσκοῦ τινος, ὡς νύμφην ἀντὶ ὅλου τοῦ χρυσοῦ τοῦ κόσμου. Δὲν ἔγινε ποιμὴν προβάτων ὡς ἦσαν οἱ Πατριάρχαι, ἀλλὰ βοσκὸς χοίρων, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἄπληστοι, ρυπαροί, θορυβώδεις. Ἔγινε δοῦλος εἰδωλολάτρου τινός. Ἐζήτησε ἀνεξαρτησίαν ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ τώρα «ἐκολλήθη» εἰς ἀλλοεθνῆ κύριον!
Τὸ ἐξωτερικὸν ἀπαίσιον κατάντημα τοῦ ἀσώτου υἱοῦ συνεχίζεται. Εἰς τὸν ὦμον του ἔφερε τὸ φόρεμα τοῦ δούλου ἀκάθαρτον καὶ βρωμερόν. Εἰς τὰ πόδια του τὰ παπούτσια ἦσαν τρυπημένα. Εἰς τὸ κεφάλι του ὡς κάλυμμα εἶχεν ἕνα κομμάτι κουρέλι ξεβαμμένο. Τὸ ὡραῖον καὶ νεανικόν του πρόσωπον ἦτο ἡλιοκαημένον, σκελετωμένον, μακρουλὸ καὶ εἶχε τὸ χρῶμα τῆς λάσπης καὶ τοῦ μολυβιοῦ. Ποῖος φορεῖ τὰ λινά του ροῦχα πλεγμένα καὶ ὑφασμένα εἰς τὸ σπίτι του; Εἰς ποῖον παλαιοπωλεῖον νὰ ἐπώλησε καὶ ἀντὶ ποίας τιμῆς τὰ ροῦχα του, τὸ δακτυλίδι του;
Πόσοι ἁμαρτωλοὶ δὲν κατήντησαν ἀκριβῶς εἰς τὴν αὐτὴν κατάστασιν πρὸς τὸν ἄσωτον υἱόν! Ἀλλὰ ἂν διατηροῦνται ἁμαρτωλοί τινες ἐξωτερικῶς εἰς καλὴν ἐμφάνισιν, ἐσωτερικῶς εἶναι ἄθλιοι. Καὶ συγκεκριμένως: Τοῦ ἀσώτου ἡ ἐλευθερία ἀπὸ τὴν πατρικὴν κηδεμονίαν ἔγινε σκλαβιά. Καὶ ἡ ἰδική σου, ἁμαρτωλέ, ἐλευθερία ἄνευ Θεοῦ θὰ γίνῃ σκλαβιά. Σκλάβα γίνεται ἡ κοκεταρισμένη γυναῖκα τοῦ ἑαυτοῦ της, τῆς μόδας, σκλάβος ὁ ἐπαρχιώτης τοῦ βρωμογυναίου. Τυραννία ἔχουν οἱ ἀνήκοντες εἰς ἐγκληματικὴν ὀργάνωσιν. Δὲν σκέπτονται. Ἐνεργοῦν κατ’ ἐντολήν. Ὑπήκοοι μέχρι θανάτου, νὰ σκοτώνουν καὶ σκοτώνωνται. Ὁποία σκλαβιὰ εἰς τὸ χαρτοπαίγνιον κ.λπ.! Ὁ Κύριος, ὑπὸ τὸν ὁποῖον εἶναι χοιροβοσκὸς ὁ ἄσωτος, εἶναι ὁ Διάβολος, ὑπὸ τὸν ὁποῖον ὑπηρετεῖ ὁ ἁμαρτωλός. Χοίρους βόσκει ὁ ἄσωτος, τὰ πάθη του ὑπηρετεῖ καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Ξυλοκέρατα φροντίζει νὰ γέμισῃ τὴν κοιλίαν του ὁ ἄσωτος, μὲ ἁμαρτίας φροντίζει νὰ γεμίζῃ τὴν ψυχήν του ὁ ἁμαρτωλός. Ἀλλά, ὅπως τὰ ξυλοκέρατα τρωγόμενα κατ’ ἀρχὰς εἶναι γλυκά, ἔπειτα ὅμως τζιφίζουν ἔτσι καὶ ἡ ἁμαρτία. Κατ’ ἀρχὰς εἶναι γλυκειὰ καὶ ἔπειτα τζιφή. Τὰ ξυλοκέρατα δὲν τὰ εὕρισκε ὁ ἄσωτος, οὔτε καὶ ὅταν τὰ εὕρισκε, τὸν ἐχόρταινον. Ἔτσι εἶναι καὶ ἡ ἁμαρτία. Οὔτε τὴν εὑρίσκεις πάντοτε, οὔτε καὶ ὅταν τὴν εὕρῃς, ἱκανοποιεῖ τὴν ψυχήν σου. Οὐδέποτε ἡ κοιλία χορταίνει ἀπὸ ξυλοκέρατα καὶ ἡ καρδία ἀπὸ ἁμαρτίας.
Κάποιο ἄλλο ὅμως κατάντημα εἶναι χειρότερον, τὸ ψυχικόν, ἡ ἀπόγνωσις. Μέχρι τώρα ἡ ἰδέα τῆς ἐπιστροφῆς εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, ὁσάκις ἤγγιζε τὴν σκέψιν του, ἀπεπέμπετο. Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸ σπίτι μὲ αὐτὰ τὰ χάλια, εἰς τὸ σπίτι, τὸ ὁποῖον περιεφρόνησε, εἰς τὸν πατέρα, τὸν ὁποῖον ἔκαμε τόσον νὰ λυπηθῇ; Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν ἀδελφόν, τὸν ὁποῖον ζηλεύει διὰ τὴν νίκην του, διότι ἔμεινεν ἐκεῖνος σπίτι; Νὰ ἐπιστρέψῃ χωρὶς ὑποδήματα, ἐνδύματα, ἀπένταρος, χωρὶς δακτυλίδι, ἀλλαγμένος, ἀγνώριστος ἀπὸ τὴν σκλαβιάν, τὴν πεῖναν, λερωμένος ἀπὸ τὰ ἀκάθαρτα χοιρινὰ καὶ νὰ δώσῃ ἀφορμὴν ἐπιδείξεως πνεύματος εἰς τὸν ἀδελφόν, εἰς τοὺς γειτόνους του; Νὰ γονατίσῃ εἰς τὰ πόδια τοῦ γέροντος πατέρα του, τὸν ὁποῖον φεύγων οὐδὲ ἀπεχαιρέτισε; Νὰ γυρίσῃ σὰν σκουλήκι, ἐνῶ ἔφυγε σὰν πρίγκηπας; Νὰ πίῃ νερὸ ἐκεῖ ὁποὺ ἔφτυσε; Νὰ γυρίσῃ εἰς τὸ σπίτι, τὸ ὁποῖον εἶναι ξένον δι’ αὐτόν; Τὴν ἰδίαν ἀπόγνωσιν αἰσθάνεται καὶ ὁ ἁμαρτωλός. Νὰ γυρίσῃ εἰς τὸ σπίτι τοῦ Πατρός Του, εἰς τὴν ἐκκλησίαν; Νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν Πνευματικόν του πατέρα, τὸν ὁποῖον περιεφρόνησε; Νὰ ἴδῃ ἄλλους, οἱ ὁποῖοι ἔμειναν πιστοί; Τί θὰ εἴπουν ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι τὸν γνωρίζουν μὲ τὴν ἐπιστροφήν του; Θὰ γίνῃ ἀντικείμενον γέλωτος! Νὰ πίῃ νερὸ ἐκεῖ ποὺ ἔφτυσε; Εἶναι ἄθλιος, λερωμένος, ἀγνώριστος. Ἡ ἀπόγνωσις εἶναι τὸ χειρότερον κατάντημα τοῦ ἁμαρτωλοῦ.
Χαρακτηριστικὸν παράδειγμα καταντήματος, εἰς τὸ ὁποῖον ὁδηγεῖ ἡ ἁμαρτία, εἶναι τὸ ἑξῆς: Ὁ Μεγάλος ζωγράφος Λεονάρδος Δα—Βίντσι προκειμένου νὰ ζωγραφίσῃ τὸν Μυστικὸν Δεῖπνον ἐκοπίασε πολὺ νὰ εὕρῃ τὰ κατάλληλα πρόσωπα κυρίως διὰ τὸν Χριστὸν καὶ τὸν Ἰούδα. Κάποτε εἰς μίαν ἐπίσημον λειτουργίαν τὸ βλέμμα του ἐσταμάτησε εἰς ἕνα νεαρὸν ψάλτην, ὁ ὁποῖος εἶχε φυσιογνωμίαν ἁπλῆ καὶ ἁγνή. Τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ εἶχεν εὑρεθῇ. Ὠνομάζετο Πέτρος Μπαντινέλλι. Ὁ περίφημος πίναξ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου κατεσκευάσθη μὲ πρότυπον διὰ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ τὸν Πέτρον Μπαντινέλλι. Ἔπρεπεν ὅμως νὰ εὑρεθῇ καὶ τὸ κατάλληλον πρόσωπον διὰ τὸν Ἰούδα. Περιμένει ἐπὶ 10 ἔτη νὰ εὕρῃ τὸ κατάλληλον πρόσωπον. Τέλος ἕνα πρωὶ συναντᾷ εἰς μίαν γωνίαν μίας πλατείας ἕνα μέθυσον, ὁ ὁποῖος ἐζητιάνευε. Τὸ πρόσωπόν του χαλασμένο ἀπὸ τὸ κρασὶ καὶ τὴν ἀκολασίαν ἔκανε εἰς τὸν ζωγράφον μεγάλην ἐντύπωσιν. Εὑρῆκε τὸ πρόσωπον διὰ τὸν Ἰούδα. Ζητεῖ τὸ ὄνομά του. Μὲ φωνὴ βραχνὴ καὶ τρεμουλιαστὴ ἀπαντᾷ. Πέτρος Μπαντινέλλι. Ὁ Λεονάρδος ἐξεπλάγη, διότι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐχρησίμευεν ὡς μοντέλλο διὰ τὸν Χριστόν, λόγῳ τῆς ἁμαρτίας χρησιμεύει ὡς μοντέλλο διὰ τὸν Ἰούδα. Ποῖον τὸ κατάντημα τῆς ἁμαρτίας! Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει ἡ Μετάνοια.
Θέμα: β) Μετάνοια.
Καὶ ἡ μετάνοια ἔχει δύο ὄψεις: τὴν συναίσθησιν καὶ τὴν ἐπιστροφήν.
Πρῶτον: Ἡ συναίσθησις. Διὰ τὸν ἄσωτον υἱὸν ὁ Κύριος λέγει. «Ἐλθὼν δὲ εἰς ἑαυτόν». Μέχρι τώρα ὁ ἄσωτος καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς ἀπομακρυνθέντες τοῦ Θεοῦ—Πατρὸς ἀπουσιάζουσι καὶ τοῦ ἑαυτοῦ των, εἶναι ἐκτὸς ἑαυτῶν, ἔξω φρενῶν. Ὁ ἄσωτος υἱὸς ἀρχίζει νὰ κάμπτεται. Ἡ μετάνοια προβάλλει τὰς πρώτας ἀκτῖνας. Ἐνθυμεῖται ὁ ἄσωτος υἱὸς ὅτι, ὅπως λέγει ἡ λαϊκὴ παροιμία, «τὸ αἷμα νερὸ δὲν γίνεται». Ὁ πατέρας του δηλαδὴ ὅσον καὶ νὰ προσβληθῇ, δὲν ἀρνεῖται τὸ αἷμα του. Ἐὰν δὲν μὲ θέλῃ ὡς παιδί του, εἶπεν ὁ ἄσωτος, ἂς μὲ πάρῃ ὡς δοῦλον του. Ἀντὶ νὰ ἔχῃ τὸν υἱὸν ἑνὸς ἄλλου ὡς ὑπηρέτην, ἂς πάρῃ τὸν ἴδικόν του υἱὸν ὡς δοῦλον. Δὲν ζητῶ τὴν ἀγάπην, διότι δὲν ἔχω δικαίωμα, ἀλλὰ ἕνα κομμάτι ψωμὶ εἰς τὴν κουζίνα! Τὴν αὐτὴν σωτηριώδη ταπείνωσιν πρέπει νὰ αἰσθάνεται καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς ἐπιστρέφων. Πρέπει νὰ θεωρῇ ἑαυτὸν ἀνάξιον τῆς θείας δωρεᾶς. Ἐνῶ ταῦτα αἰσθάνεται ὁ ἄσωτος υἱὸς διὰ τὸν Πατέρα του, τὸν Θεὸν καὶ τὸν ἑαυτόν του, διὰ τοὺς ἄλλους «ἐλθὼν εἰς ἑαυτὸν» αἰσθάνεται τὰ ἑξῆς: Ἔμαθεν, ὅτι οἱ φίλοι καὶ αἱ φίλαι, μὲ τοὺς ὁποίους ἐδαπάνησε τὰ ἀγαθά του, δὲν ἀγαποῦσαν αὐτὸν ἀλλὰ αὐτά. Ὁ θαυμασμός των διὰ τὴν ὡραίαν του φωνήν, διὰ τοὺς λαμπρούς του ὀφθαλμούς, διὰ τὰ πολλά του χρήματα, τὴν κοινωνικήν του θέσιν, δὲν ἦσαν ἡ ἀγάπη τοῦ ἴδιου. Ἔμαθε δηλαδὴ ὅτι ἡ κατὰ κόσμον ἀγάπη εἶναι φευγαλέα, διότι ἡ κοσμικὴ αὕτη ἀγάπη εἶναι συγκεκαλυμμένος ἐγωισμός. Ἔμαθεν, ὅτι ἀπὸ υἱὸς ἔγινε δοῦλος, ἀπὸ ἐλεύθερος σκλάβος, ἀπὸ πλούσιος πτωχός, ἀπὸ ἀφέντης χοιροβοσκός. Ἡ ἁμαρτία τὸν ἔδεσε καὶ τὸν ἔκαμε σκλάβον. Ὁ ἄσωτος ἁμαρτωλὸς ἀπὸ τὴν πενίαν ἐπῆγεν εἰς τὴν πεῖναν, τρώγει καὶ δὲν χορταίνει ἔγινε πραγματικὴ καταβόθρα εἰς περιεχόμενον καὶ ἀδηφαγίαν. Εἴτε ἔχει εἴτε ὄχι, πεινᾷ.
Τὰ αὐτὰ θὰ αἰσθανθῇ καὶ πᾶς ἁμαρτωλός. Ἀφοῦ ἔμαθε τὰ δύο ταῦτα πρὸς ἑαυτὸν καὶ τὸν πλησίον μαθήματα, ὁ ἄσωτος ἐνθυμεῖται τοὺς μισθίους, τοὺς δούλους τοῦ πατρικοῦ του οἴκου. Πόσην ἔκτασιν, ποίους ὁρίζοντας ἤνοιξεν εἰς αὐτὸν ἡ συναίσθησις αὕτη! Μαζὶ μὲ τὴν ἔκτασιν ἡ συναίσθησις αὕτη ἔχει καὶ βάθος ὠφέλιμον, διότι πολεμεῖ τὴν ἀπόγνωσιν. Θὰ πολεμήσῃ τὴν ἀπόγνωσιν μὲ τὴν ταπείνωσιν. Τὸ ἴδιον συμβαίνει καὶ διὰ πάντα ἁμαρτωλόν. Ὅσον βαθεῖα εἶναι ἡ ἀπόγνωσις μέχρις ὅτου μετανοήσῃ, τόσον βαθεῖα εἶναι ἡ συναίσθησις τῆς ἁμαρτίας καὶ ἡ ταπείνωσις, ὅταν ἔλθῃ ἡ μετάνοια. Βαθύνει ἡ ἀπόγνωσις τὸ βάραθρον τῆς ἀπώλειάς μας; Βαθύνει καὶ ἡ ταπείνωσις τὸ βάθος τῆς εὐτυχίας διὰ τῆς μετανοίας. Ἡ ἐξωτερικὴ δυστυχία ὡδήγησε τὸν ἄσωτον εἰς συναίσθησιν τῆς καταστάσεώς του. Τὰ δυστυχήματα τῆς ζωῆς εἶναι βουκέντραι, ἵνα ξυπνήσῃ ἡ ἐν μέσῳ τῶν ἀπολαύσεων τοῦ κακοῦ κοιμισμένη ψυχή μας ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ. Πόσον βαθεῖα εἶναι ἡ συναίσθησις, ὅταν ὁ μετανοῶν βλέπῃ διὰ ταύτης τὸν κόσμον, τὸν Θεόν, τὸν ἑαυτόν του!
Δεύτερον. Ἡ ἐπιστροφή. Ὁ ἄσωτος δὲν ἀρκεῖται εἰς συναισθήματα καὶ σκέψεις, προβαίνει εἰς πρᾶξιν. Ἐπιστρέφει. Ζητιανεύει καθ’ ὁδὸν ἕνα κομμάτι ψωμὶ καὶ τὸ τρώγει μὲ τὰ ἁλμυρά του δάκρυα. Ὁ πατέρας περιμένει. Τὸν βλέπει, ὅταν προβάλλῃ μακρὰν καὶ τρέχει πρὸς συνάντησίν του.Τὸν ἀγκαλιάζει, τὸν φιλεῖ. Ὁ υἱὸς αἰσθάνεται τρυφερότητα καρδίας καὶ ἐκ ταύτης σύγχυσιν μυαλοῦ. Ἀδυνατεῖ νὰ ἀπαντήσῃ εἰς τὰ πατρικά φιλήματα. Εὐθὺς ὡς ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὸν πατρικὸν ἐναγκαλισμόν, ρίπτεται κατὰ γῆς καὶ ἐπαναλαμβάνει τὸ «Πάτερ ἥμαρτον...». Ὁ υἱὸς ταπεινώνεται μέχρι τοῦ νὰ ἀρνῆται, ὅτι εἶναι υἱός. Ὁ πατὴρ τόσον περισσότερον αἰσθάνεται, ὅτι εἶναι πατὴρ νέου υἱοῦ.
Τὸ ἴδιον πρέπει νὰ αἰσθάνεται καὶ πᾶς ἁμαρτωλὸς μετανοῶν. Βεβαιότατα! Ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλός, ὅπως καὶ ὁ ἄσωτος υἱὸς δὲν ἐπιστρέφουν ἀεροπορικῶς ἀλλὰ πεζῇ, ἐν μετανοίᾳ. Ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς δὲν πρέπει νὰ ἀρκῆται εἰς συναισθήματα μόνον καὶ ἐμβαθύνσεις ἐπὶ τοῦ ἑαυτοῦ του, τοῦ κόσμου καὶ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ θὰ κινηθῇ. Εἰς τὰς ἄλλας δύο παραβολὰς τῆς δραχμῆς καὶ τοῦ προβάτου φαίνεται, ὅτι ὁ Θεὸς μετέβη πρὸς τὸν ἁμαρτωλόν. Ἐδῶ ὅμως τονίζεται, ὅτι καὶ ὁ ἁμαρτωλὸς πρέπει νὰ κινηθῇ πρὸς τὸν Θεόν. Θὰ δακρύσῃ, θὰ φάγῃ τὸν ἄρτον του μὲ τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας του, θὰ πονέσῃ, θὰ συντριβῇ ὁ ἁμαρτωλός, διὰ νὰ μεταβῇ εἰς τὸν Θεόν του.
Ὁ πατὴρ βλέπει τὸν ἐπιστρέφοντα υἱόν. Ὁ Θεὸς προσέχει ἀπὸ τὸν οὐρανὸν τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ βλέπει ταύτην μακρόθεν. Ὁ Θεὸς δὲν λησμονεῖ τὸν ἁμαρτωλόν, ὅταν εὑρίσκεται εἰς τὴν ξενιτειάν, ἀλλὰ τὸ βλέμμα Του ἐρευνᾷ τὸ βάθος τοῦ ὁρίζοντος, μήπως διακρίνῃ ἐλάχιστον νεῦμα ἐπιστροφῆς τοῦ ἁμαρτωλοῦ.
Μετὰ τὴν ἐπίπονον ὁδοιπορίαν τῆς ἐμπράκτου μετανοίας ἔρχεται ὁ ἐναγκαλισμὸς τοῦ μετανοοῦντος ἁμαρτωλοῦ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἐναγκαλισμὸς αὐτὸς εἶναι ἡ χαρὰ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὅταν μετανοῇ. Ὅσον ταπεινώνεται ὁ ἁμαρτωλὸς πίπτων εἰς τὰ πόδια τοῦ πατρός, τόσον περισσότερον ὁ πατὴρ Θεὸς ἐναγκαλίζεται τὸν τοιοῦτον ἁμαρτωλόν. Ὁ ἁμαρτωλὸς υἱὸς ἀρνεῖται ἀπὸ ταπείνωσιν, ὅτι εἶναι υἱός. Ὁ πατὴρ Θεὸς ἀπὸ ἀγάπην τοῦ παραθέτει τράπεζαν. Ὁ μόσχος ὁ σιτευτός, ὁ ὁποῖος ἐθυσιάσθη διὰ τὸν ἐπιστραφέντα ἄσωτον, εἶναι ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ἐθυσιάσθη διὰ τὸν ἁμαρτωλόν.
Ὁ δακτύλιος, ὁ ὁποῖος ἐδόθη εἰς τὸν ἄσωτον υἱόν, εἶναι ὁ ἀρραβὼν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τὸν μετανοήσαντα ἁμαρτωλόν. Ὅπως ὁ ἀρραβὼν εἶναι μέρος καὶ ἐγγύησις τοῦ ὅλου, κατὰ παρόμοιον τρόπον καὶ ἡ χαρά, τὴν ὁποίαν αἰσθάνεται ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς εἶναι μέρος τῆς μελλούσης ἀνεκλαλήτου χαρᾶς καὶ ἐγγύησις ταύτης. Ἡ στολὴ ἡ πρώτη, ἡ ὁποία ἐδόθη εἰς τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον, εἶναι ἡ χάρις ἐδῶ καὶ ἡ δόξα εἰς τὴν ἄλλην ζωὴν τοῦ μετανοοῦντος ἁμαρτωλοῦ, τὴν ὁποίαν εἶχεν, ἀλλὰ ἔχασε διὰ τῆς ἁμαρτίας. Τὰ ὑποδήματα, τὰ ὁποῖα ἐδόθησαν εἰς τὸν ἐπιστρέψαντα ἄσωτον, εἶναι ἡ νέα χριστιανικὴ ὁδός, τὴν ὁποίαν θὰ βαδίσῃ ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλός. Ἡ συμφωνία τῶν ὀργάνων καὶ τὸ συμπόσιον γενικῶς εἶναι ἡ χαρὰ τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ διὰ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἡ ζηλοτυπία τοῦ πρεσβυτέρου ἀδελφοῦ κατὰ λέξιν εἶναι ἡ ζηλοτυπία τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν νομιζομένων σημερινῶν δικαίων διὰ τὴν χαράν, μετὰ τῆς ὁποίας ἐδέχετο ὁ Κύριος τοὺς ἁμαρτωλούς. Κατὰ βάθος ὅμως ἡ ζηλοτυπία τοῦ πρεσβυτέρου ἀδελφοῦ ἐκφράζει τὸ ἑξῆς: Τόση θὰ εἶναι ἡ ἀμοιβὴ τῶν ἁμαρτωλῶν, οἱ ὁποῖοι μετενόησαν, ὥστε «πόρναι καὶ Τελῶναι προάγουσιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» καὶ —ἂν ἐπιτρέπεται ἡ ἔκφρασις —οἱ ἅγιοι θὰ ζηλοτυπήσουν τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν ἀμοιβὴν τῆς μετανοίας τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ἄδειασεν ὁ ἄσωτος ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του καὶ ἀπὸ φίλους; Γεμίζει ὁ μετανοήσας ἁμαρτωλὸς ἀπὸ χαρὰν καὶ συγχαίροντας.
Παραδείγματα μετανοίας ἀσώτων ὑπάρχουν καὶ σήμερον πολλά. Εἰς τὸν Γαλλο—Γερμανικὸν πόλεμον ἕνας βαρύτατα πληγωμένος στρατιώτης ἐφώναζε, ἔκλαιε καὶ ἐβλασφήμει. Ὁ στρατιωτικὸς ἱερεὺς τὸν πλησιάζει. Ὁ τραυματίας ρίχνει ἄγρια βλέμματα καὶ βαρείας βλασφημίας κατὰ τοῦ ἱερέως. Ὅταν ὅμως οἱ τραυματιοφορεῖς τοῦ εἶπον, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ἱερεὺς τοῦ στρατοῦ, συνῆλθε καὶ φωνάζει. Ἀφήσατέ με, θέλω νὰ τοῦ ὁμιλήσω. Ὁ ἱερεὺς τὸν πλησιάζει καὶ μὲ τὴν καλωσύνην του κερδίζει τὴν ἐμπιστοσύνην τοῦ τραυματίου. Ὁ τραυματίας ἤρχισε μὲ δάκρυα νὰ ὁμολογῇ τὰ ἑξῆς: Πάτερ, εἶμαι ἕνας πολὺ μεγάλος ἁμαρτωλός. Μόλις ἐπῆρα τὸ δίπλωμα τοῦ φαρμακοποιοῦ, ἀφιέρωσα ὅλην μου τὴν ζωὴν εἰς τὴν ἁμαρτίαν. Εἴπατέ μου τώρα, ὑπάρχει σωτηρία καὶ δι’ ἐμέ; Ὁ ἱερεὺς ἀπαντᾷ συγκεκινημένος. Παιδί μου, καὶ διὰ σὲ ἀπέθανεν ὁ Χριστός. Σὲ λίγο ἔπιασε τὸ χέρι τοῦ ἱερέως καὶ τὸ ἐφίλει μὲ δάκρυα, μέχρις ὅτου ἐξεψύχησεν.
Πόσην ἐλπίδα δίδει ἡ παραβολὴ αὕτη εἰς τοὺς ἁμαρτωλοὺς πρὸς μετάνοιαν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.