Αναστάσιος Πολυχρονιάδης: Εισαγωγή στο Περί Μυστικής Θεολογίας του Αγίου Διονυσίου του Αεροπαγίτη

Το ένα από τα τέσσερα γνωστά έργα του Αρεοπαγίτη είναι το "ΠΕΡΙ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ". Σ' αυτό αναλύεται η έννοια της Μυστικής ή αποφατικής θεολογίας. Το έργο διαιρείται σε πέντε μικρά κεφάλαια, από τα οποία μόνο το πρώτο εκτείνεται σε τρεις παραγράφους. 

Εξετάζοντας αναλυτικότερα, βλέπουμε στο Α΄ κεφάλαιο ν' αναλύεται η έννοια του θείου γνόφου, τον οποίοο Διονύσιος αποκαλεί "γνόφον... αγνωσίας". Γι' αυτό εύχεται στον Τιμόθεο, προς τον οποίο απευθύνει το συγκεκριμένο κείμενο, να εγκαταλείψει κάθε αισθητό ή νοητό γεγονός και καθετί που υπάρχει ή δεν υπάρχει , προκειμένου να ενωθεί με τον "πάντων επέκεινα" Θεό. 

Στο Β΄ κεφάλαιο περιγράφεται ο τρόπος της ένωσης του ανθρώπου με τον Θεό, που δεν είναι άλλος από το "μη ιδείν μηδέ γνώναι", γεγονός που σημαίνει για τον Διονύσιο "το όντως ιδείν και γνώναι" Αυτό επιτυγχάνεται, όπως επισημαίνει, με την αφαίρεση κάθε υλικού πράγματος.

Τούτο δεν σημαίνει απάρνηση της ύλης από εκείνον, γεγονός που φαίνεται στο επόμενο κεφάλαιο, όταν μιλά για το πως μπορεί να νοηθεί ο Θεός μέσα από υλικές σχέσεις (καταφατική Θεολογία) και αντίστοιχα μέσα από αποφατικούς λόγους, δηλαδή έννοιες που τονίζουν το αμέθεκτο της Θείας Ουσίας (αποφατική Θεολογία). 

Στο Δ΄ κεφάλαιο αναφέρει ότι κανένα από τα αισθητά πράγματα δεν οφείλει την ύπαρξή του σε κάποιο άλλο "ανώτερο" αισθητό, αφού ο Θεός είναι ο αίτιος κάθε καλού, ο αναλλοίωτος, άφθορος και αδιαίρετος.

Τέλος στο Ε΄ και τελευταίο κεφάλαιο, χρησιμοποιώντας και πάλι, μεταπλασμένα, την πλατωνική ορολογία, (δίνοντάς της, δηλαδή, καινούριο εννοιολογικό περιεχόμενο), τονίζει ότι και τα νοητά οφείλουν την ύπαρξή τους στον Θεό.


Από το βιβλίο: Διονύσιος Αρεοπαγίτης: Περί θείων ονομάτων - Περί Μυστικής Θεολογίας, Πρόλογος: Χρήστος Τερέζης, Εισαγωγή: Αναστάσιος Ομ Πολυχρονιάδης, Μετάφραση: Δημήτριος Κ. Χατζημιχαήλ, Εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ, 2008.