1. Ἡ ἀνάγνωσις τῶν Ἁγίων Γραφῶν ὁμοιάζει μέ κάποιον θησαυρόν. Διότι ὅπως ἀκριβῶς ἐάν κανείς ἡμπορέσῃ νά λάβῃ ἀπό ἐκεῖ ἔστω ἕνα μικρόν τεμάχιον, φέρει εἰς τόν ἑαυτόν του μεγάλον πλοῦτον, ἔτσι λοιπόν καί εἰς τήν περίπτωσιν τῆς Ἁγίας Γραφῆς, καί εἰς τήν μικράν λέξιν εἶναι δυνατόν νέ εὔρῃ μεγάλην δύναμιν νοημάτων καί ἀνέκφραστον πλοῦτον. Καί ὄχι μόνον μέ θησαυρόν, ἀλλά τά θεῖα λόγια παρομοιάζονται καί μέ πηγήν, ἡ ὁποία ἀναβλύζει ἄφθονα ὕδατα καί ἔχει μεγάλην ὁρμητικότητα.
Καί αὐτό ἔχομεν μάθει ὅλοι χθές μέ τά ἴδια τά πράγματα. Διότι ἐνῶ ἡρχίσαμεν ἀπό τήν εἰσαγωγήν τοῦ βιβλίου τῆς δημιουργίας, ἐτελειώσαμεν ὅλην τήν διδασκαλίαν εἰς τό, «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», καί οὔτε ἔτσι ἠμπορέσαμεν νά κατανοήσωμεν τά πάντα.
Διότι εἶναι μεγάλη ἡ περιουσία τοῦ θησαυροῦ καί ἡ ἀφθονία τῶν ὑδάτων τῆς πνευματικῆς αὐτῆς πηγῆς. Καί μήν παραξενεύεσαι, ἐάν ἡμεῖς ἔχωμεν πάθει αὐτό. Καί οἱ ζήσαντες πρίν ἀπό ἡμᾶς, ὅσον ἡμποροῦσαν, ἤντλησαν τά ὕδατα ἀπό τήν πηγήν αὐτήν, καί ἐκεῖνοι, πού θά ζήσουν μετά ἀπό ἡμᾶς, θά ἐπιχειρήσουν νά κάμουν πάλιν αὐτό, καί οὔτε ἔτσι θά ἡμπορέσουν νά τά ἀδειάσουν ἐντελῶς· ἀλλά αὐξάνεται ἡ ορμητικότης καί πληθύνονται τά ὕδατα.
Διότι τέτοια εἶναι ἡ φύσις τῶν πνευματικῶν ὑδάτων· ὅσον θά θελήσῃ κανείς νά ἀντλήσῃ μέ ἀφθονίαν τά ὕδατα ἀπό ἐδῶ, τόσον περισσότερον ἀναβλύζει καί αὐξάνει ἡ πνευματική χάρις. Δι' αὐτό καί ὁ Χριστός ἔλεγεν, ««Εάν κάποιος διψᾷ, ἄς ἔλθῃ πρός ἐμέ καί ἄς πίνῃ. Ἐκεῖνος, πού πιστεύει εἰς ἐμένα, καθώς εἶπεν ἡ Γραφή, θά τρέξουν ἀπό τήν κοιλίαν του ποταμοί ὕδατος πνευματικοῦ», παρουσιάζων εἰς ἡμᾶς τήν ἀφθονίαν τῶν ὑδάτων.
Ἐπειδή λοιπόν τέτοια εἶναι ἡ φύσις τῶν πνευματικῶν ὑδάτων, ἐμπρός ἄς προσκομίσωμεν ὁ καθένας μας μέ ἀφθονίαν τά δοχεία τῆς διανοίας, ὥστε ἀφοῦ γεμίσωμεν αὐτά, νά ἐπιστρέψωμεν ἔτσι εἰς τά σπίτια μας. Διότι ὅταν ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεῦματος ἱδῇ θερμόν πόθον καί ἄγρυπνον διάνοιαν, χορηγεῖ πλουσίαν τήν χάριν της. Ἀφοῦ λοιπόν ἀπομακρύνωμεν τούς ἑαυτούς μας ἀπό ὅλα τά βιωτικά πράγματα καί τάς φροντίδας, αἱ ὁποῖαι ἡμποροῦν, ὡσάν ἀγκάθια, νά μᾶς συνθλίβουν, ἀποκόπτοντες τήν ἰδικήν μας σκέψιν, ἄς μεταφέρωμεν ὅλην τήν διάνοιάν μας εἰς τήν ἐπιθυμίαν τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν, διά νά ἐξέλθωμεν ἔτσι, ἀφοῦ δεχθοῦμεν ἀπό ἐδῶ μεγάλην ὠφέλειαν καί κερδίσωμεν κάτι τό σημαντικόν καί μέγα.
Ἀλλά διά νά γίνῃ σαφέστερος εἰς σᾶς ὁ λόγος, ἄς ὑπενθυμίσωμεν εἰς τήν ἀγάπην σας ὀλίγο ἀπό τά λεχθέντα χθές, ὥστε ἔτσι, ὅπως ἀκριβῶς ἕνα σῶμα, νά συνδέσωμεν αὐτά, πού πρόκειται να λεχθοῦν σήμερα μέ ἐκεῖνα, πού ἐλέχθησαν χθές. Ἐδείξαμεν λοιπόν χθές, ὅπως ἀκριβῶς ἐνθυμεῖσθε, πῶς ὁ μακάριος Μωυσῆς, διηγούμενος εἰς ἡμᾶς τήν δημιουργίαν τῶν ὁρατῶν αὐτῶν στοιχείων, ἔλεγεν ὅτι «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν· ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἄμορφος»· καί σᾶς ἐδιδάξαμεν διά ποίαν αἰτίαν καί διά ποῖον σκοπόν ἐδημιούργησεν ἔτσι τήν γῆν χωρίς μορφήν καί σχῆμα καί νομίζω, ὅτι σεῖς γνωρίζετε ὅλα μέ ἀκρίβειαν.
Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν νά ἐξηγήσωμεν σήμερα τά λεγόμενα εἰς τήν συνέχειαν. Ἀφοῦ λοιπόν εἶπεν, «Ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος», μᾶς διδάσκει μέ ἀκρίβειαν, ἀπό ποῖαν αἰτίαν ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος, λέγων· «Καί σκοτάδι ὑπῆρχεν ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα».
Ἐξέτασε, παρακαλῶ, τήν ἀπλότητα ἐδῶ του μακαρίου προφήτου, καί πῶς δέν διηγεῖται ξεχωριστά ὅλα τα δημιουργηθέντα, ἀλλά ἀφοῦ μᾶς ἐδίδαξε τά περισσότερον σημαντικά στοιχεῖα καί ἀνέφερε τόν οὐρανόν καί τήν γῆν, παραλείπει τά ἄλλα. Διότι ἐνῶ δέν εἴπε πουθενά διά τήν δημιουργίαν τῶν ὑδάτων, λέγει· «Και σκοτάδι ὑπῆρχεν ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Αὐτό βεβαίως ἐσκέπαζε τήν ἐπιφάνειαν τῆς γῆς, δηλαδή τό σκοτάδι καί ἡ ἄβυσσος τῶν ὑδάτων.
Ἀπό ἐδῶ ἐμάθαμεν, ὅτι κάθε τι τό ὁρατόν ἦτο ἄβυσσος ὑδάτων, ἡ ὁποία ἐσκεπάζετο ἀπό σκοτάδι, καί ἐχρειάζετο τόν πάνσοφον δημιουργόν, διά νά ἀφαιρέσῃ ὅλην αὐτήν τήν ἀμορφίαν καί νά φέρῃ τά πάντα εἰς κάποιαν τάξιν. «Καί σκοτάδι ὑπῆρχε, λέγει, ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Τί θέλουν νά εἰποῦν αὐτά τά λόγια;
«Το Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, λέγει, ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Μοῦ φαίνεται, ὅτι αὐτό σημαίνει, ὅτι εἰς τά ὕδατα ὑπῆρχεν ἐπί πλέον κάποια ζωτική ἐνέργεια καί δέν ἦσαν ἀπλῶς ὕδατα στάσιμα καί ἀκίνητα, άλλά κινούμενα καί ἔχοντα κάποιαν ζωτικήν δύναμιν. Διότι τό ἀκίνητον εἶναι παντελῶς ἄχρηστον, τό κινούμενον ὅμως εἶναι ἱκανόν διά πολλά πράγματα.
2. Διά νά μᾶς διδάξῃ λοιπόν ὅτι τό ὕδωρ αὐτό, τό πολύ καί ἀπερίγραπτον, ἔχει κάποιαν ζωτικήν δύναμιν, δι' αὐτό λέγει· «Καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Καί αὐτό δέν τό λέει τυχαῖα εἰς τήν ἀρχήν ἡ Ἁγία Γραφή· ἀλλά ἐπειδή προχωροῦσα πρόκειται νά μᾶς διηγηθῇ, ὅτι ἀπό τά ὕδατα αὐτά καί ζῶα ἐδημιουργήθησαν κατά τήν προσταγήν τοῦ δημιουργοῦ τοῦ σύμπαντος, δι' αὐτό ἀπό ἐδῶ ἤδη διδάσκει τόν ἀκροατήν, ὅτι δέν ἦτο ἁπλῶς ὕδωρ στάσιμον, ἀλλά κινούμενον καί ἔρρεε παντοῦ καί κατέκλυζε τά πάντα.
Ἐπειδή λοιπόν εἶχεν ἀπλωθῆ παντοῦ ἡ ἀμορφία ὅλων τῶν ὁρατῶν, ἐπρόσταξεν ὁ ἄριστος τεχνίτης, ὁ Θεός, καί διελύθη ἡ ἀμορφία καί τό κάλλος αὐτό τό ἔκτακτον τοῦ ὁρατοῦ φωτός ἀφοῦ ἐδημιουργήθη, καί τό αἰσθητόν σκοτάδι ἀπεμάκρυνε καί τά πάντα ἐγέμισε φῶς.
«Καί εἶπε, λέγει, ὁ Θεός, νά γίνῃ φῶς, καί ἔγινε φῶς». Εἶπε καί ἔγινε· διέταξε, καί τό μέν σκοτάδι διελύθη, τό δέ φῶς παρήχθη. Εἶδες ἀνέκφραστον δύναμιν; Ἀλλά οἱ προκατειλλημένοι ἀπό τήν πλάνην χωρίς νά προσέχουν τήν συνέχειαν τῶν λεχθέντων, οὔτε νά ἀκούουν τόν μακάριον Μωυσῆ, πού λέγει· «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν»· καί ὕστερα ἐπρόσθεσεν· «Ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος», ἐπειδή εἶχε σκεπασθῇ ἀπό τό σκοτάδι καί τά ὕδατα, διότι ἔτσι έφάνη καλόν εἰς τόν Θεόν νά κατασκευάσῃ αὐτήν ἀπό τήν ἀρχήν, ἰσχυρίζονται ὅτι προϋπῆρχε ἡ ὕλη καί τό σκοτάδι. Τί θά ἡμποροῦσε νά γίνῃ χειρότερον ἀπό τήν ἀνοησίαν αὐτήν; Ἀκούεις ὅτι «Εἰς τήν άρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», καί ὅτι ἀπό τό μηδέν ἐδημιουργήθησαν τά ὅντα, καί λέγεις ὅτι προϋπῆρχεν ἡ ὕλη; Καί ποῖος ἀπό τούς ἔχοντας νοῦν θά ἠμποροῦσε νά ἀνεχθῇ τόσον μεγάλην παραφροσύνην; Μἠπως λοιπόν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ δημιουργός, διά νά χρειασθῇ κάποιαν οὐσίαν ὡς βάσιν καί ἔτσι νά ἐπιδείξῃ τά ἔργα τῆς τέχνης του; Ὁ Θεός εἶναι, εἰς τόν ὁποῖον τά πάντα ὑπακούουν, πού δημιουργεῖ μέ τόν λόγον καί τήν προσταγήν. Διότι πρόσεχε, εἶπεν, μόνον, καί ἔγινε τό φῶς, καί ὑπεχώρησε τό σκοτάδι.
«Καί διεχώρισεν ὁ Θεός τό φῶς ἀπό τό σκοτάδι». Τι σημαίνει, «Διεχώρισεν»; Εἰς τόν καθένα ἔδωσεν ἰδιαίτερον τόπον, προσδιόρισε τόν κατάλληλον χρόνον. Καί ὅταν εἶχεν γίνει αὐτό, τότε ἔδωσεν εἰς τό καθένα τήν κατάλληλον ὀνομασίαν. «Ὠνόμασε, λέγει, ὁ Θεός τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα».
Εἶδες ἄριστην διάκρισην καί θαυμαστήν δημιουργίαν, ἡ ὁποῖα ὑπερβαίνει κάθε λογικήν καί ἡ ὁποία ἔγινε μόνον μέ τόν λόγον καί τήν προσταγήν;
Εἶδες πόσην συγκατάβασιν ἐχρησιμοποίησεν ὁ μακάριος αὐτός προφήτης, μᾶλλον δέ ὁ φιλάνθρωπος Θεός διά μέσου τῆς γλώσσης τοῦ προφῆτου διδάσκων τό ἀνθρώπινο γένος, νά γνωρίζῃ τήν τάξιν τῶν δημιουργημάτων, καί ποῖος εἶναι ό δημιουργός τοῦ σύμπαντος καί πῶς ἐδημιουργήθη τό καθένα;
Ἐπειδή λοιπόν τό ἀνθρώπινον γένος ἦτο ἀκόμη ἀτελέστερον καί δέν ἠμποροῦσε νά κατανοήσῃ τά τελειότερα, δι' αὐτό τό Ἅγιον Πνεῦμα ἀφοῦ ἐκίνησε τήν γλῶσσαν τοῦ προφῆτου σύμφωνα μέ τήν ἀδυναμίαν τῶν ἀκροατῶν, μᾶς διηγεῖται τά πάντα κατ' αὐτόν τόν τρόπον.
Καί διά νά μάθῃς ὅτι ἐξ αἰτίας τῆς ἀτελείας τῆς ἰδικῆς μας διανοίας ἐχρησιμοποίησεν αὐτήν τήν συγκατάβασιν τῆς διηγῆσεως, πρόσεχε τόν υἱόν τῆς βροντῆς, ὁ ὁποῖος ὅταν τό ἀνθρώπινον γένος προώδευσεν εἰς τήν ἀρετήν, δέν μετεχειρίζετο πλέον αὐτόν τόν τρόπον, ἀλλά ὡδηγοῦσε τούς ἀκροατάς τουεἰς τήν ὑψηλοτέραν διδασκαλίαν.
Διότι ἀφοῦ εἶπεν, «Εἰς την ἀρχήν ὑπῆρχεν ὁ Λόγος, καί ὁ Λόγος ἦτο ἀχώριστος ἀπό τόν Θεόν καί Θεός ἦτο ὁ Λόγος», ἐπρόσθεσεν»· «Ἦτο τό φῶς τό ἀληθινόν πού φωτίζει κάθε ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἔρχεται εἰς τόν κόσμον»(Ιω. 1, 1. 9). Διότι ὅπως ἀκριβῶς ἐδῶ τό αἰσθητόν αὐτό φῶς, ἀφοῦ ἐδημιούργηθη μέ τήν προσταγήν τοῦ Θεοῦ, ἀπέκρυψε τό ὁρατόν αὐτό σκοτάδι· ἔτσι καί τό πνευματικόν φῶς ἀπεμάκρυνε τό σκοτάδι τῆς πλάνης καί ὡδήγησε τούς εὑρισκομένους εἰς πλάνην πρός τήν ἀλήθειαν.
3. Ἄς δεχθοῦμεν λοιπόν μέ πολλήν εὐγνωμοσύνην τά διδάγματα ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν καί ἄς μήν παραβλέπωμεν τήν ἀλήθειαν, οὔτε νά παραμένωμεν εἰς τό σκοτάδι, ἀλλά ἄς σπεύδωμεν πρός τό φῶς καί ἄς πράττωμεν ἔργα ἄξια τοῦ φωτός καί τῆς ἡμέρας, ὅπως καί ὁ Παῦλος συμβουλεύει λέγων· «Ἄς συμπεριφερθῶμεν μέ εὐπρέπειαν ὡσάν νά εἶναι νά εἶναι ἡμέρα, καί ἄς μή πράττωμεν τά ἔργα πού γίνονται εἰς τό σκοτάδι»(Ρωμ. 13, 13).
«Καί ὠνόμασεν ὁ Θεός, λέγει ἡ Γραφή, τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα». Ἀλλά ἐκεῖνο πού μᾶς διέφυγεν ὀλίγον, εἶναι ἀνάγκη νά ἐπαναλάβωμεν πάλιν. Ἀφοῦ λοιπόν εἶπε, «Νά γίνῃ φῶς, καί ἔγινε φῶς», ἐπρόσθεσε· «Καί εἶδεν ὁ Θεός, ὅτι τό φῶς ἦτο καλόν». Πρόσεχε ἀγαπητέ, ἐδῶ, πόση εἶναι ἡ συγκατάβασις τῶν λόγων. Τί λοιπόν, προτοῦ ἀκόμη νά γίνῃ δέν ἐγνώριζεν, ὅτι ἦτο καλόν, ἀλλά μετά τήν δημιουργίαν τό θέαμα ἔδειξεν εἰς τόν δημιουργόν τήν ὀμορφιάν τοῦ δημιουργηθέντος;
Καί ποῖος θά ἠμποροῦσεν ἀπό τούς ἔχοντας νοῦν νά εἰπῇ αὐτό; Διότι ἐάν ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχει κάποιαν τέχνην, καί προτοῦ ἀκόμη κατασκευάσῃ τό δημιούργημά του, καί προτοῦ νά τού δώσῃ σχῆμα, γνωρίζει τήν ἀνάγκην, τήν ὁποίαν ἐξυπηρετεῖ τό γινόμενον ἀπό αὐτόν, πολύ περισσότερον ὁ δημιουργός τῶν πάντων, ὁ ὁποῖος ἔφερε μέ τόν λόγον του τά πάντα ἀπό τό μηδέν εἰς τήν ὕπαρξιν, ἐγνώριζε καί προτοῦ νά δημιουργηθῇ τό φῶς, ὅτι ἦτο καλόν.
Διά ποῖον λοιπόν λόγον ἐχρησιμοποίησεν αὐτήν τήν λέξιν; Ὁ μακάριος αὐτός προφήτης ὁμιλεῖ συγκαταβαίνων εἰς τήν ἀνθρωπίνην συνήθειαν. Καί ὅπως ἀκριβῶς οἱ ἄνθρωποι, ὅταν πράξουν κάτι μέ πολλήν ἐπιμέλειαν καί θέσουν τέλος εἰς τάς προσπάθειάς των, τότε ἀπό τήν ἐξέτασιν παρέχουν καί τόν ἔπαινον εἰς τά δημιουργήματά των· κατά τόν αὐτόν λοιπόν τρόπον καί ἡ Ἁγία Γραφή, συγκαταβαίνουσα τώρα εἰς τήν ἀδυναμίαν τῆς αἰσθήσεως μας, λέγει· «Καί εἶδεν ὁ Θεός τό φῶς ὅτι ἦτο καλόν», καί ὕστερα ἐπρόσθεσε· «Καί διεχώρισεν ὁ Θεός τό φῶς ἀπό τό σκοτάδι καί ὠνόμασεν ὁ Θεός τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα», καί ἔδωσεν εἰς τό καθένα κάποιαν ἰδιαιτέραν θέσιν, ὁρίζων ἀμέσως ἀπό τήν ἀρχήν εἰς τό καθένα κάποια χρονικά ὅρια, ὥστα νά διαφυλάσσουν αὐτά ἀπαραβίαστα διά παντός.
Καί αὐτό εἶναι δυνατόν νά τό ἀντιληφθῇ καθένας ἀπό τούς σκεπτομένους ὁρθῶς, πῶς ἀπό τότε μέχρι σήμερα οὔτε τό φῶς ὑπερέβη τά ἰδικά του ὅρια, οὔτε τό σκοτάδι παρέβη τήν ἰδικήν του τάξιν, διά νά προκαλέσῃ κάποιαν σύγχυσιν καί ἀταξίαν. Καί πράγματι αὐτό μόνον εἶναι ἀρκετόν νά ὀδηγήσῃ ἐκείνους, πού θέλουν νά φέρονται ἀγνωμόνως, πρός τήν πίστιν καί τήν ὑπακοήν τῶν λεγομένων ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν, διά νά μιμηθοῦν τουλάχιστον τήν τάξιν τῶν στοιχείων τῆς φύσεως, τά ὁποῖα τηροῦν ἀπαρέγκλιτον τήν πορεία των, καί νά μή ὑπερβαίνουν τά ἰδικά των μέτρα, ἀλλά νά γνωρίζουν καλά τήν φύσιν των.
Ἔπειτα, ἀφοῦ ἔδωσε εἰς τό καθένα τήν ὀνομασίαν καί συνένωσε καί τά δύο εἰς τό ἴδιον σημείον, λέγει· «Καί ἔγινεν βράδυ, καί ἔγινε πρωί, ἠμέρα πρώτη». Τό τέλος τῆς ἡμέρας καί τό τέλος τῆς νύκτας ὥρισε νά δεικνύῃ μίαν ἠμέραν, διά νά θέσῃ κάποιαν τάξιν καί συνέπειαν εἰς τά πράγματα καί νά μή ὑπάρχῃ καμμία σύγχυσις.
Ἀλλά ἡμποροῦμεν νά γνωρίζωμεν διδασκόμενοι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, μέ τήν γλῶσσαν τοῦ μακαρίου αὐτοῦ προφήτου, ποῖα ἐδημιουργήθησαν κατά τήν πρώτην μέραν καί ποῖα εἰς τάς ἄλλας. Καί αὐτό δέ εἶναι γνώρισμα τῆς συγκαταβάσεως τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ.
Διότι δέν εὑρίσκετο εἰς ἀμηχανίαν τό παντοδύναμον χέρι του καί ἡ ἄπειρος σοφία νά δημιουργήσῃ τά πάντα μέσα εἰς μίαν ἠμέραν. Καί διατί λέγω, μέσα εἰς μίαν ἡμέραν; Καί μέσα εἰς μίαν μόνον στιγμήν ἡμπορεῖ. Ἐπειδή ὅμως δέν ἐδημιούργησε τίποτε ἀπό τά ὄντα διά τήν ἰδικήν του ἀνάγκην, διότι δέν χρειάζεται τίποτε καθόσον εἶναι ἀνενδεής, ἀλλά κατασκεύασε τά πάντα ἀπό φιλανθρωπίαν καί ἀγαθότητα· δι' αὐτό δημιουργεῖ τμηματικά καί μᾶς παραδίδει σαφῆ διδασκαλίαν τῶν ἔργων μέ τήν γλῶσσαν τοῦ μακαρίου προφήτου, ὥστε ἀφοῦ μάθωμεν νέ ἀκρίβειαν νά μή συγκρουώμεθα μέ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κινοῦνται ἀπό ἀνθρωπίνας σκέψεις.
Ἐάν λοιπόν, ἀφοῦ ἔτσι ἔχουν δημιουργηθῇ αὐτά, ὑπάρχουν μερικοί οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι ὅλα τά ὄντα ἔχουν γίνει μόνα των, ἐάν δέν ἐχρησιμοποιοῦσε τόσην συγκατάβασιν καί διδασκαλίαν, τί δέν θά ἐτολμοῦσαν ἐκεῖνοι, πού προσπαθοῦν νά λέγουν καί νά κάνουν τά πάντα ἐναντίον τῆς ἰδικῆς των σωτηρίας;
4. Τί λοιπόν θά ἠμποροῦσε νά εἶναι περισσότερον ἄθλιον καί ἀνόητον ἀπό ἐκείνους, πού ἐπιχειροῦν νά λέγουν αὐτά καί ἰσχυρίζονται, ὅτι τά ὄντα ἔχουν γίνει μόνα των καί στεροῦν ὅλην τήν δημιουργίαν ἀπό τήν πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ;
Διότι πῶς θά ἠμποροῦσε νά εἶναι λογικόν, εἰπέ μου, τά τόσον πολλά στοιχεῖα καί ἡ τόσον ἀρμονική διάταξις τοῦ σύμπαντος νά διευθύνωνται χωρίς κάποιον, πού νά τά κυβερνᾷ καί νά ἐξουσιάζῃ τά πάντα;
Καί ἕνα πλοῖον μέν δέν θά ἠμπορέσῃ ποτέ χωρίς κυβερνήτην νά διασχίσῃ τά κύματα τῆς θαλάσσης, οὔτε ὁ στρατιώτης νά πράξῃ κάτι ἡρωικόν χωρίς νά προΐσταται ὁ στρατηγός, οὔτε σπίτι νά στερεοποιηθῇ χωρίς νά εἶναι παρών ὁ κτίστης· ὁ δέ ἄπειρος αὐτός κόσμος καί ἡ ἀρμονική διάταξις τῶν στοιχείων αὐτῶν ἠμποροῦσε νά κινῆται ἀπλᾶ καί τυχαῖα, χωρίς νά ὑπάρχῃ κάποιος, ὁ ὁποῖος ἠμποροῦσε νά διευθύνῃ τά πάντα καί κατά τήν ἰδικήν του σοφίαν νά συγκρατῇ καί νά βαστάζῃ ὅλα τά ὁρατά;
Ἀλλά διατί προσπαθοῦμεν ἀκόμη νά ἐπιδεικνύωμεν εἰς ἐκείνους αὐτά, τά ὁποῖα, σύμφωνα μέ τήν παροιμίαν, ἔχουν καταστῇ φανερά καί εἰς τούς τυφλούς; Ὅμως ἄς μή παραλείπωμεν νά παρουσιάζωμεν εἰς αὐτούς τά διδάγματα ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν καί νά φροντίζωμεν μέ κάθε μέσον διά νά ἀπαλλάξωμεν αὐτούς ἀπό τήν πλάνην καί νά τούς ἐπαναφέρωμεν πρός τήν ἀλήθειαν.
Διότι καί ἐάν εἶναι προκατειλημμένοι ἀκόμη ἀπό τήν πλάνην, ὅμως εἶναι τοῦ ἰδίου γένους μέ ἡμᾶς, καί πρέπει νά φροντίζωμεν πολύ δι' αὐτούς, καί ποτέ νά μήν εὐρισκώμεθα εἰς λήθαργον, ἀλλά νά ἐπιδεικνύωμεν τά ἰδικά των μέ πολλήν ἐπιμέλειαν καί νά παρέχωμεν εἰς αὐτούς τήν κατάλληλον θεραπείαν, διά νά ἐπανέλθουν ἀργά λοιπόν κάποτε εἰς τήν πραγματικήν ὑγείαν.
Διότι τίποτε δέν εἶναι εἰς τόν Θεόν τόσον περιζήτητον, ὅπως ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Καί φωνάζει ὁ Παῦλος λέγων, «Ὁ Θεός θέλει ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νά σωθοῦν καί νά λάβουν πλήρην γνώσιν τῆς ἀληθείας»(Α΄ Τιμ. 2,4).
Ἐπίσης καί ὁ ἴδιος ο Θεός λέγει· «Δεν θέλω τόν θάνατο του ἀσεβοῦς, ὅπως τήν ἐπιστροφήν αὐτοῦ καί τήν ζωήν του» (Ιεζ.18,23). Διότι δι' αὐτό κάι ἔκανε τήν πλάσιν αὐτήν ὅλην καί ἐδημιούργησεν ἡμᾶς, ὄχι διά νά χανώμεθα, οὔτε διά νά μᾶς ἐξαποστείλλῃ εἰς τήν κόλασιν, ἀλλά διά νά μᾶς σώσῃ καί νά μᾶς χαρίσῃ τήν ἀπόλαυσιν τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἀφοῦ μᾶς ἀπαλλάξῃ ἀπό τήν πλάνην.
Την βασιλείαν λοιπόν μᾶς τήν προητοίμασεν, ὄχι τώρα μετά τήν δημιουργίαν, ἀλλά ἀπό καταβολῆς κόσμου, καθώς ὁ Χριστός λέγει, «Ἐλάτε σεῖς, πού εἶσθε εὐλογημένοι ἀπό τόν Πατέρα μου, κληρονομήσατε τήν βασιλείαν, ἡ ὁποία ἔχει ἐτοιμασθῇ διά σᾶς, ἀφ ὅτου ἐθεμελιώνετο ὁ κόσμος» (Ματθ. 25, 34).
Πρόσεξε τήν φιλανθρωπίαν τοῦ Κυρίου, πῶς καί πριν ἀπό τήν δημιουργίαν, καί προτοῦ ἀκόμη νά πλάσῃ τόν ἄνθρωπον πρός χάριν του ἡτοίμασε τά ἄπειρα ἀγαθά, ἀποδεικνύων πόσον φροντίζει διά τό ἰδικόν μας γένος καί ὅτι θέλει ὅλοι νά σωθοῦν.
Ἔχοντες λοιπόν τέτοιον Κύριον, τόσον φιλάνθρωπον, τόσον ἀγαθόν, τόσον πρᾶον, ἄς φροντίζωμεν διά τήν σωτηρίαν μας καί τῶν ἰδικῶν μας ἀδελφῶν. Διότι αὐτό θά γίνῃ βάσις καί τῆς ἰδικῆς μας σωτηρίας, ὅταν δηλαδή δέν φροντίζωμεν μόνον διά τούς ἑαυτούς μας, ἀλλά ὅταν ὠφελοῦμεν καί τόν πλησίον μας καί τόν ὁδηγοῦμεν πρός τόν δρόμον τῆς ἀληθείας.
Καί διά νά μάθης, πόσον ἀγαθόν εἶναι τό νά ἠμπορέσῃς μαζί μέ τήν ἰδικήν σου σωτηρίαν καί ἄλλον νά κερδίσῃς, ἄκουσε τόν προφήτην, ὁ ὀποῖος ἐκπροσωπῶν τόν Θεόν λέγει· «Έκείνος πού ὀδηγεῖ τόν ἄνθρωπον εἰς τιμιότητα ἀπό τήν κακίαν, θά εἶναι ὡς στόμα μου»(Ιερ. 15, 19). Τί ὅμως σημαίνει αὐτό;
Ἐκείνος πού ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπον, λέγει, ἀπό τήν πλάνην πρός τήν ἀλήθειαν ἤ ἀπό τήν κακίαν ὁδηγεῖ τόν πλησίον πρός τήν ἀρετήν, μιμεῖται ἐμέ κατά τήν ἀνθρώπινην δύναμιν. Διότι καί αὐτός διά τίποτε ἄλλο, ἄν καί ἦτο Θεός, ὑπεδύθητήν ἰδικήν μας σάρκα, καί ὅλα τά ἄλλα τά ἀνθρώπινα ὑπέμεινεν, ἀφοῦ βεβαίως καί τόν σταυρόν κατεδέχθη, διά νά ἐλευθερώσῃ ἀπό τήν κατάραν ἡμᾶς, πού εἴχαμεν προδοθῇ ἀπό τάς ἀμαρτίας;
Και φωνάζει αὐτό ὁ Παῦλος λέγων· «Ὁ Χριστός μᾶς ἐξηγόρασεν ἀπό τήν κατάραν τοῦ νόμου, γενόμενος πρός χάριν μας καταραμένος». Ἐάν λοιπόν αὐτός ἐνῶ εἶναι Θεός καί ἔχει τήν ἀσύλληπτον ἐκείνην οὐσίαν, ἀπό ἄπειρον φιλανθρωπίαν κατεδέχθη ὅλα αὐτά δι' ἡμάς καί τήν ἰδικήν μας σωτηρίαν, τί δέν θά ἦτο δίκαιον νά ἐπιδείξωμεν διά τούς συνανθρώπους μας καί τά ἰδικά μας μέλη, ὥστε νά ἀρπάσωμεν αὐτούς ἀπό τό στόμα τοῦ διαβόλου καί νά τούς ὀδηγήσωμεν πρός τόν δρόμον τῆς ἀρετῆς;
Διότι ὅσον ἀνωτέρα εἶναι ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, τόσον μεγαλυτέρα ἀμοιβήν ἀξιώνονται ἀπό ἐκείνους, πού βοηθοῦν τούς ἔχοντας ἀνάγκην μέ χρήματα, αὐτοί, οἱ ὁποῖοι μέ συμβουλάς καί συνεχῆ διδασκαλίαν ὁδηγοῦν τούς ἀδιάφορους καί τούς ἀποθαρρυνομένους εἰς τόν εὐθύν δρόμον καί δεικνύουν ἀφ' ἑνός μέ τήν ἀσχημίαν τῆς κακίας, ἀφ' ἐτέρου δέ τήν μεγάλην ὀμορφιάν τῆς κατά Θεόν ἀρετῆς.
5. Γνωρίζοντες λοιπόν ὅλα αὐτά, ἄς συζητοῦμεν μέ τούς ἄλλους, ἀντί ὅλων τῶν ἄλλων τῶν βιοτικῶν πραγμάτων, διά τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς, ὁδηγούντες αὐτούς εἰς αὐτήν τήν φροντίδα.
Διότι εἶναι πολύ ἀγαπητόν νά ἡμπορέσῃ ἡ ψυχή, πού διαρκῶς ἀκούει αὐτά, νά συνέλθῃ ἀπό τήν ἄβυσσον τῶν κακῶν, τά ὁποῖα ὑπάρχουν ἄφθονα μεταξύ μας, καί νά νικήσῃ τήν ἐξέγερσιν τῶν παθῶν, τά ὁποῖα συνεχῶς πολιορκοῦν τήν ἰδικήν μας ψυχήν.
Και δι' αὐτό πρέπει νά ἀγρυπνοῦμεν πολύ, ἀφοῦ ὁ πόλεμός μας καί διαρκής εἶναι καί ποτέ δέν ἔχει ἀνακωχήν· διά τοῦτο καί ὁ Παῦλος, ὅταν ἔγραφε πρός τούς Ἐφεσίους ἔλεγε· «Δέν εἶναι ἡ πάλη μας πρός ἀντιπάλους ὁμοίους μας, μέ αἶμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας, πού ἄρχουν εἰς τό σκοτάδι τοῦ αἰῶνος αὐτοῦ, πρός τά πνευματικά ὅντα τῆς πονηρίας, πού κατοικοῦν εἰς τούς οὐρανούς»(Εφ. 6, 12).
Νά μή νομίσετε, λέγει, ὅτι ἔχομεν ἐνώπιόν μας ἕνα τυχαῖον ἀγῶνα· ἡ πάλη μας δέν εἶναι πρός συνανθρώπους μας, οὔτε εἶναι ἴση ἡ παράταξίς μας.
Διότι ἄν καί ἔχομεν σῶμα, ἔχομεν προσταχθῇ νά πολεμοῦμεν μέ ἀσωμάτους δυνάμεις· ἀλλά μή φοβηθῆτε, διότι ἐάν καί ἡ μάχη εἶναι ἄνισος, εἶναι ὅμως μεγάλη ἡ δύναμις τῶν ἰδικῶν μας ὅπλων.
Διότι ἐπρόσθεσεν αὐτά, σχεδόν ὥσάν νά ἔλεγεν, ἐπειδή ἐγνωρίσατε τήν φύσιν τῶν ἐχθρῶν, νά μή χάσετε τό θάρρος, οὔτε νά ἀδρανήσετε πρός τήν πάλην. Ἀλλά «Δι' αὐτό ἐνδυθῆτε ὁλόκληρον τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, διἀ νά ἠμπορέσετε νά ἀντιστέκεσθε εἰς τά τεχνάσματα τοῦ διαβόλου»(Εφ. 6,11).
Διότι εἶναι πολλά τά τεχνάσματα αὐτοῦ, δηλαδή οἱ τρόποι, μέ τούς ὁποίους ἐπιχειρεῖ νά ὑπονομεύσῃ τούς περισσότερον ἀδρανεῖς, καί πρέπει νά τούς γνωρίζωμεν πολύ καλά, διά νά ἀποφύγωμεν τάς ἀφορμάς του, καί νά μή ἀφήνωμεν καμμίαν εἴσοδον εἰς αὐτόν, ἀλλά νά ἐπιδεικνύωμεν καί ἀκρίβειαν γλώσσης, καί σταθερότητα ὀφθαλμῶν, καί καθαρότητα σκέψεως καί διαρκῶς νά εἴμεθα ἔτοιμοι διά τόν ἀγῶνα, ὡσάν κάποιο θηρίον νά ἔρχεται ἐναντίον μας καί νά ἐπιχειρῇ νά μᾶς κατασπαράξῃ.
Διά τοῦτο λοιπόν καί ἡ οὐρανομήκης ἐκείνη ψυχή, ὁ διδάσκαλος τῶν ἐθνῶν, ἡ γλῶσσα τῆς οἰκουμένης, ἐκεῖνος πού ἐπιχειρεῖ τά πάντα διά τήν σωτηρίαν τῶν μαθητῶν, ἀφοῦ εἶπεν, «Ἐνδυθῆτε ὅλα τά ὅπλα τοῦ Θεοῦ», πάλιν ἐπρόσθεσε, προφυλάσσων ἡμᾶς ἀπό παντοῦ καί καθιστῶν ἡμᾶς ἀκαταβλήτους, λέγων ἔτσι· «Σταθῆτε λοιπόν, ἀφοῦ ζωσθῆτε ὡς ἄλλην ζώνην τήν ἀλήθειαν, καί ἐνδυθῆτε τόν θώρακα τῆς πίστεως καί φορέσετε εἰς τά πόδια σας τήν ἐτοιμασίαν τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης. Μαζί μέ ὅλα αὐτά φορέσατε τήν ἀσπίδα τῆς πίστεως, μέ τήν ὁποία θά ἠμπορέσετε νά σβήσετε ὅλα τά πύρινα βέλη τοῦ πονηροῦ, καί δεχθῆτε τήν περικεφαλαίαν τῆς σωτηρίας καί τήν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ἡ ὁποῖα εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ»(Εφ. 6, 14-17).
Εἶδες πῶς ἐπροφύλαξεν ἀπό παντοῦ ὅλα τά μέλη τοῦ σώματος καί ὅπως ἀκριβῶς ὅταν κανείς πρόκειται νά μᾶς ἐξαγάγῃ εἰς κάποιον πόλεμον, ἔτσι κατά πρῶτον μέν ἐπροφύλαξε μέ τήν ζώνην, ὥστε νά τρέχωμεν μέ εὐκολίαν, ἔπειτα ἐφόρεσε τόν θώρακα, διά νά μή μᾶς κτυποῦν τά βέλη καί ἐξησφάλισε τά πόδια καί ἀπό παντοῦ ἐπροφύλαξε μέ τήν πίστην; Διότι αὐτή, λέγει, αὐτή θά ἡμπορέσῃ νά σβήσῃ καί τά πύρινα βέλη τοῦ πονηροῦ.
Ποῖα ὅμως εἶναι τά βέλη τοῦ διαβόλου; Αἱ πονηραί ἐπιθυμίαι, αἱ ἀκάθαρτοι σκέψεις, τά καταστρεπτικά πάθη, ὁ θυμός, ἡ βασκανία, ὁ φθόνος, ἡ ὀργή, τό μῖσος, ἡ ἐπιθυμία τῶν χρημάτων καί κάθε ἄλλη ἀπερισκεψία. Ὅλα αὐτά, λέγει, θά ἡμπορέσῃ νά τά σβήσῃ ἡ μάχαιρα τοῦ Πνεύματος.
Καί διατί λέγω θά τά σβήσῃ; Ἀκόμη καί αὐτό τό κεφάλι τοῦ ἐχθροῦ θά ἡμπορέσῃ νά ἀποκόψῃ. Εἶδες πῶς ἐνίσχυσε τούς μαθητάς; Πώς τούς κατέστησε ἰσχυρότερους ἀπό τόν σίδηρον, ἐνῷ ἦσαν μαλακότεροι ἀπό τό κερί; Ἐπειδή λοιπόν ὁ πόλεμός μας δέν εἶναι ἐναντίον ἀνθρώπων, πού ἔχουν σάρκα καί αἶμα, ἀλλά ἐναντίον ἀσωμάτων δυνάμεων, δι' αὐτό οὔτε ὅπλα σαρκικά μᾶς ἐχορήγησεν, ἀλλά ὅλα πνευματικά καί τόσον λαμπερά, ὥστε ὁ πονηρός ἐκεῖνος δαίμων νά μή ἠμπορέσῃ οὔτε τήν λάμψιν αὐτῶν νά ὑποφέρῃ.
6. Φέροντες λοιπόν τέτοια ὅπλα ἄς μή φοβούμεθα τήν πάλιν, οὔτε νά ἀποφεύγωμεν τήν σύγκρουσιν, ἀλλά οὔτε καί νά εἴμεθα ἀδιάφοροι. Διότι ὅπως, ὅταν εἴμεθα νηφάλιοι, ποτέ δέν θά ἠμπορέσῃ ὁ πονηρός ἐκεῖνος δαίμων νά νικήσῃ τήν δύναμιν τῶν ὅπλων μας, ἐάν θέλωμεν νά καταστήσωμεν ἀνίσχυρα τά τεχνάσματα αὐτοῦ· ἔτσι, ἐάν εἴμεθα ἀδιάφοροι, δέν θά ἔχωμεν κανένα κέρδος, ἐπειδή ὁ ἐχθρός τῆς ἰδικῆς μας σωτηρίας εἶναι ἄγρυπνος καί κάνει τά πάντα ἐναντίον της.
Ἀπό παντοῦ λοιπόν ἄς ὁπλίζωμεν τούς ἑαυτούς μας, ἀποφεύγοντες καί τά λόγια, ἀπέχοντες καί ἀπό πράγματα, πού ἠμποροῦν νά μᾶς βλάπτουν, καί μαζί μέ τήν ἀποχήν ἀπό τά φαγητά καί τήν ἄλλην ἀρετήν ἄς ἐπιδεικνύωμεν καί τήν γενναιοδωρίαν πρός τούς πτωχούς, γνωρίζοντες πόση θά εἶναι ἡ ἀνταπόδοσις εἰς ἡμᾶς διά τήν βοήθειαν πρός αὐτούς. «Διότι ἐκεῖνος πού δίδει ἐλεημοσύνην εἰς τόν πτωχόν, λέγει ἡ Γραφή, δανείζει τόν Θεόν»(Παροιμ. 19, 17).
Βλέπετε τήν περίεργον καί παράδοξον φύσιν τοῦ δανείου. Ἄλλος εἶναι ἐκεῖνος, πού λαμβάνει καί ἄλλος καθίσταται ὑπεύθυνος διά τό ἰδικόν του δάνειον· καί ὅχι μόνον αὐτό, ἀλλά ὅτι εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ δανείου αὐτοῦ δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποστῇ ἀδικίαν, οὔτε κάποιαν ἄλλην ζημίαν.
Οὔτε βεβαίως, ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει ἐδῶ, ὑπόσχεται νά ἀνταποδώσῃ μόνον τό ἕνα τοῖς ἕκατόν, ἀλλά ἑκατονταπλάσια τῶν διδομένων, καί οὔτε σταματᾶ μέχρις ἑδῶ, ἀλλά αὐτά μέν εἰς τό παρόν, καί εἰς τό μέλλον δέ τήν ζωήν τήν αἰώνιον.
Καί εἰς μέν τήν παροῦσαν ζωήν, ἐάν κάποιος μᾶς ὑπέσχετο, ὅτι θά μᾶς δώσῃ διπλάσια μόνον τῶν διδομένων ἀπό ἡμᾶς, θά ἐριψοκινδυνεύαμεν πρόθυμα ὅλην τήν περιουσίαν μας, ὅπου ὑπάρχει πολλάς φοράς μεγάλη ἀδικία καί πολλαί ὑπερβολαί τῶν πλεονεκτῶν.
Διότι καί πολλοί ἀπό τούς πλησιεστέρους συγγνεῖς δέν ἔδωσαν οὔτε ἀπό αὐτό, πού ἐδανείσθησαν, εἰς τούς δανειστάς, ἤ ἐπειδή ἠνέχθησαν αὐτό ἐξ αἰτίας τῆς ἀχαριστίας ἤ ἐπειδή ἠμποδίσθησαν πολλάκις ἀπό τήν πτωχείαν.
Διά τόν Κύριον ὅμως τῶν πάντων δέν εἶναι δυνατόν νἀ ὑπολογισθῇ τίποτε τέτοιο, ἀλλά καί τό δάνειον παραμένει ἀκέραιον καί ὑπόσχεται ὅτι θά δώσει ἑκατονταπλάσια διά λογαριασμόν τῶν δανειστῶν μετά ἀπό αὐτό καί μᾶς ἐξασφαλίζει εἰς τό μέλλον τήν αἰώνιον ζωήν.
Ποία λοιπόν ἀπολογία μένει εἰς ἡμᾶς, οἱ ὁποῖοι δέν σπεύδομεν καί δέν ἐπειγόμεθα νά λάβωμεν ἀντί τῶν ὀλίγων ἑκατονταπλάσια καί ἀντί τῶν παρόντων τά μέλλοντα καί ἀντί τῶν προσκαίρων τά αἰώνια, ἀλλά μέ αὐχαρίστησιν ἀπομονώνομεν τά χρήματα μέ θύρας καί μοχλούς καί οἱ ὁποῖοι δέν θέλωμεν νά δανείσωμεν τώρα εἰς τούς ἔχοντας ἀνάγκην αὐτά, τά ὁποῖα εἶναι ἀποθηκευμένα ἀπλῶς καί χωρίς σκοπόν, διά νά ἀπολαύσωμεν εἰς τήν μέλλουσαν ζωήν τήν προστασίαν ἀπό αὐτά;
«Κάμετε λοιπόν διά τό καλόν σας φίλους ἀπό τόν πλοῦτον, πού εἶναι ἄδικος, ὥστε ὅταν ἀποθάνετε, νά σᾶς ὑποδεχθοῦν αὐτοί εἰς τάς αἰωνίους σκηνάς τοῦ παραδείσου»(Λουκ. 16,9). Καί γνωρίζω, ὅτι πολλοί ὄχι μόνον δέν ἐπιδοκιμάζουν τά λεγόμενά μου, ἀλλά καί ὡσάν νά ἀκούουν κάποιαν φλυαρίαν καί μῦθον δέν προσέχουν εἰς τά ἰδικά μου λόγια.
Ἀλλά ἐγώ καί δι' αὐτό θλίβομαι καί πονῶ, διότι οὔτε ἡ ἐμπειρία τῶν πραγμάτων, οὔτε ἡ μεγάλη ὑπόσχεσις τοῦ Θεοῦ, οὔτε ὁ φόβος τῶν μελλοντικῶν δεινῶν, οὔτε αἱ καθημεριναί μας συμβουλαί ἠμπόρεσαν νά πλησιάσουν αὐτούς· καί δέν θά παύσω οὔτε ἔτσι τήν συμβουλήν μου αὐτήν, μέχρις ὅτου θά ἡμπορέσω μέ τήν συνεχῆ προσπάθειαν νά ὑπερισχύσω καί νά ὁδηγήσω αὐτούς εἰς τήν νηφαλιότητα καί τούς ἐπαναφέρω ἀπό τήν κραιπάλην καί τό μεθύσι, τό ὁποῖον ἐπροκάλεσεν ἐπιθυμία τῶν χρημάτων, ἀφοῦ ἐθόλωσε τήν σκέψιν.
Γνωρίζω βεβαίως, γνωρίζω ὅτι μετά τήν χάριν τοῦ Θεοῦ καί οἱ συνεχεῖς λόγοι μου καί ἡ ἄσκησις ἀπό τήν νηστείαν θά ἠμπορέσῃ νά ἀπαλλάξῃ ἀργά βεβαίως κάποτε αὐτούς ἀπό τήν φοβεράν αὐτήν ἀσθένειαν καί νά τούς ἐπαναφέρη εἰς πλήρη ὑγείαν, διά νά ἀπαλλαγοῦν καί αὐτοί ἀπό τήν τιμωρίαν, πού ἐπικρέμαται δι' αὐτά, καί ἡμεῖς νά ἀπαλλαγοῦμεν ἀπό τήν λύπην, καί νά ἀναπέμψωμεν δι' ὅλα δόξαν εἰς τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, τώρα καί πάντοτε, καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ιωάννου Χρυσοστόμου: Β΄ ομιλία εις την Γένεσιν
Ιωάννου Χρυσοστόμου: Α΄ ομιλία εις την Γένεσιν
Καί αὐτό ἔχομεν μάθει ὅλοι χθές μέ τά ἴδια τά πράγματα. Διότι ἐνῶ ἡρχίσαμεν ἀπό τήν εἰσαγωγήν τοῦ βιβλίου τῆς δημιουργίας, ἐτελειώσαμεν ὅλην τήν διδασκαλίαν εἰς τό, «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», καί οὔτε ἔτσι ἠμπορέσαμεν νά κατανοήσωμεν τά πάντα.
Διότι εἶναι μεγάλη ἡ περιουσία τοῦ θησαυροῦ καί ἡ ἀφθονία τῶν ὑδάτων τῆς πνευματικῆς αὐτῆς πηγῆς. Καί μήν παραξενεύεσαι, ἐάν ἡμεῖς ἔχωμεν πάθει αὐτό. Καί οἱ ζήσαντες πρίν ἀπό ἡμᾶς, ὅσον ἡμποροῦσαν, ἤντλησαν τά ὕδατα ἀπό τήν πηγήν αὐτήν, καί ἐκεῖνοι, πού θά ζήσουν μετά ἀπό ἡμᾶς, θά ἐπιχειρήσουν νά κάμουν πάλιν αὐτό, καί οὔτε ἔτσι θά ἡμπορέσουν νά τά ἀδειάσουν ἐντελῶς· ἀλλά αὐξάνεται ἡ ορμητικότης καί πληθύνονται τά ὕδατα.
Διότι τέτοια εἶναι ἡ φύσις τῶν πνευματικῶν ὑδάτων· ὅσον θά θελήσῃ κανείς νά ἀντλήσῃ μέ ἀφθονίαν τά ὕδατα ἀπό ἐδῶ, τόσον περισσότερον ἀναβλύζει καί αὐξάνει ἡ πνευματική χάρις. Δι' αὐτό καί ὁ Χριστός ἔλεγεν, ««Εάν κάποιος διψᾷ, ἄς ἔλθῃ πρός ἐμέ καί ἄς πίνῃ. Ἐκεῖνος, πού πιστεύει εἰς ἐμένα, καθώς εἶπεν ἡ Γραφή, θά τρέξουν ἀπό τήν κοιλίαν του ποταμοί ὕδατος πνευματικοῦ», παρουσιάζων εἰς ἡμᾶς τήν ἀφθονίαν τῶν ὑδάτων.
Ἐπειδή λοιπόν τέτοια εἶναι ἡ φύσις τῶν πνευματικῶν ὑδάτων, ἐμπρός ἄς προσκομίσωμεν ὁ καθένας μας μέ ἀφθονίαν τά δοχεία τῆς διανοίας, ὥστε ἀφοῦ γεμίσωμεν αὐτά, νά ἐπιστρέψωμεν ἔτσι εἰς τά σπίτια μας. Διότι ὅταν ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεῦματος ἱδῇ θερμόν πόθον καί ἄγρυπνον διάνοιαν, χορηγεῖ πλουσίαν τήν χάριν της. Ἀφοῦ λοιπόν ἀπομακρύνωμεν τούς ἑαυτούς μας ἀπό ὅλα τά βιωτικά πράγματα καί τάς φροντίδας, αἱ ὁποῖαι ἡμποροῦν, ὡσάν ἀγκάθια, νά μᾶς συνθλίβουν, ἀποκόπτοντες τήν ἰδικήν μας σκέψιν, ἄς μεταφέρωμεν ὅλην τήν διάνοιάν μας εἰς τήν ἐπιθυμίαν τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν, διά νά ἐξέλθωμεν ἔτσι, ἀφοῦ δεχθοῦμεν ἀπό ἐδῶ μεγάλην ὠφέλειαν καί κερδίσωμεν κάτι τό σημαντικόν καί μέγα.
Ἀλλά διά νά γίνῃ σαφέστερος εἰς σᾶς ὁ λόγος, ἄς ὑπενθυμίσωμεν εἰς τήν ἀγάπην σας ὀλίγο ἀπό τά λεχθέντα χθές, ὥστε ἔτσι, ὅπως ἀκριβῶς ἕνα σῶμα, νά συνδέσωμεν αὐτά, πού πρόκειται να λεχθοῦν σήμερα μέ ἐκεῖνα, πού ἐλέχθησαν χθές. Ἐδείξαμεν λοιπόν χθές, ὅπως ἀκριβῶς ἐνθυμεῖσθε, πῶς ὁ μακάριος Μωυσῆς, διηγούμενος εἰς ἡμᾶς τήν δημιουργίαν τῶν ὁρατῶν αὐτῶν στοιχείων, ἔλεγεν ὅτι «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν· ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἄμορφος»· καί σᾶς ἐδιδάξαμεν διά ποίαν αἰτίαν καί διά ποῖον σκοπόν ἐδημιούργησεν ἔτσι τήν γῆν χωρίς μορφήν καί σχῆμα καί νομίζω, ὅτι σεῖς γνωρίζετε ὅλα μέ ἀκρίβειαν.
Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν νά ἐξηγήσωμεν σήμερα τά λεγόμενα εἰς τήν συνέχειαν. Ἀφοῦ λοιπόν εἶπεν, «Ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος», μᾶς διδάσκει μέ ἀκρίβειαν, ἀπό ποῖαν αἰτίαν ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος, λέγων· «Καί σκοτάδι ὑπῆρχεν ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα».
Ἐξέτασε, παρακαλῶ, τήν ἀπλότητα ἐδῶ του μακαρίου προφήτου, καί πῶς δέν διηγεῖται ξεχωριστά ὅλα τα δημιουργηθέντα, ἀλλά ἀφοῦ μᾶς ἐδίδαξε τά περισσότερον σημαντικά στοιχεῖα καί ἀνέφερε τόν οὐρανόν καί τήν γῆν, παραλείπει τά ἄλλα. Διότι ἐνῶ δέν εἴπε πουθενά διά τήν δημιουργίαν τῶν ὑδάτων, λέγει· «Και σκοτάδι ὑπῆρχεν ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Αὐτό βεβαίως ἐσκέπαζε τήν ἐπιφάνειαν τῆς γῆς, δηλαδή τό σκοτάδι καί ἡ ἄβυσσος τῶν ὑδάτων.
Ἀπό ἐδῶ ἐμάθαμεν, ὅτι κάθε τι τό ὁρατόν ἦτο ἄβυσσος ὑδάτων, ἡ ὁποία ἐσκεπάζετο ἀπό σκοτάδι, καί ἐχρειάζετο τόν πάνσοφον δημιουργόν, διά νά ἀφαιρέσῃ ὅλην αὐτήν τήν ἀμορφίαν καί νά φέρῃ τά πάντα εἰς κάποιαν τάξιν. «Καί σκοτάδι ὑπῆρχε, λέγει, ἐπάνω εἰς τήν ἄβυσσον καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Τί θέλουν νά εἰποῦν αὐτά τά λόγια;
«Το Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, λέγει, ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Μοῦ φαίνεται, ὅτι αὐτό σημαίνει, ὅτι εἰς τά ὕδατα ὑπῆρχεν ἐπί πλέον κάποια ζωτική ἐνέργεια καί δέν ἦσαν ἀπλῶς ὕδατα στάσιμα καί ἀκίνητα, άλλά κινούμενα καί ἔχοντα κάποιαν ζωτικήν δύναμιν. Διότι τό ἀκίνητον εἶναι παντελῶς ἄχρηστον, τό κινούμενον ὅμως εἶναι ἱκανόν διά πολλά πράγματα.
2. Διά νά μᾶς διδάξῃ λοιπόν ὅτι τό ὕδωρ αὐτό, τό πολύ καί ἀπερίγραπτον, ἔχει κάποιαν ζωτικήν δύναμιν, δι' αὐτό λέγει· «Καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐφέρετο ἐπάνω εἰς τά ὕδατα». Καί αὐτό δέν τό λέει τυχαῖα εἰς τήν ἀρχήν ἡ Ἁγία Γραφή· ἀλλά ἐπειδή προχωροῦσα πρόκειται νά μᾶς διηγηθῇ, ὅτι ἀπό τά ὕδατα αὐτά καί ζῶα ἐδημιουργήθησαν κατά τήν προσταγήν τοῦ δημιουργοῦ τοῦ σύμπαντος, δι' αὐτό ἀπό ἐδῶ ἤδη διδάσκει τόν ἀκροατήν, ὅτι δέν ἦτο ἁπλῶς ὕδωρ στάσιμον, ἀλλά κινούμενον καί ἔρρεε παντοῦ καί κατέκλυζε τά πάντα.
Ἐπειδή λοιπόν εἶχεν ἀπλωθῆ παντοῦ ἡ ἀμορφία ὅλων τῶν ὁρατῶν, ἐπρόσταξεν ὁ ἄριστος τεχνίτης, ὁ Θεός, καί διελύθη ἡ ἀμορφία καί τό κάλλος αὐτό τό ἔκτακτον τοῦ ὁρατοῦ φωτός ἀφοῦ ἐδημιουργήθη, καί τό αἰσθητόν σκοτάδι ἀπεμάκρυνε καί τά πάντα ἐγέμισε φῶς.
«Καί εἶπε, λέγει, ὁ Θεός, νά γίνῃ φῶς, καί ἔγινε φῶς». Εἶπε καί ἔγινε· διέταξε, καί τό μέν σκοτάδι διελύθη, τό δέ φῶς παρήχθη. Εἶδες ἀνέκφραστον δύναμιν; Ἀλλά οἱ προκατειλλημένοι ἀπό τήν πλάνην χωρίς νά προσέχουν τήν συνέχειαν τῶν λεχθέντων, οὔτε νά ἀκούουν τόν μακάριον Μωυσῆ, πού λέγει· «Εἰς τήν ἀρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν»· καί ὕστερα ἐπρόσθεσεν· «Ἡ δέ γῆ ἦτο ἀόρατος καί ἀσχημάτιστος», ἐπειδή εἶχε σκεπασθῇ ἀπό τό σκοτάδι καί τά ὕδατα, διότι ἔτσι έφάνη καλόν εἰς τόν Θεόν νά κατασκευάσῃ αὐτήν ἀπό τήν ἀρχήν, ἰσχυρίζονται ὅτι προϋπῆρχε ἡ ὕλη καί τό σκοτάδι. Τί θά ἡμποροῦσε νά γίνῃ χειρότερον ἀπό τήν ἀνοησίαν αὐτήν; Ἀκούεις ὅτι «Εἰς τήν άρχήν ἐδημιούργησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», καί ὅτι ἀπό τό μηδέν ἐδημιουργήθησαν τά ὅντα, καί λέγεις ὅτι προϋπῆρχεν ἡ ὕλη; Καί ποῖος ἀπό τούς ἔχοντας νοῦν θά ἠμποροῦσε νά ἀνεχθῇ τόσον μεγάλην παραφροσύνην; Μἠπως λοιπόν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ δημιουργός, διά νά χρειασθῇ κάποιαν οὐσίαν ὡς βάσιν καί ἔτσι νά ἐπιδείξῃ τά ἔργα τῆς τέχνης του; Ὁ Θεός εἶναι, εἰς τόν ὁποῖον τά πάντα ὑπακούουν, πού δημιουργεῖ μέ τόν λόγον καί τήν προσταγήν. Διότι πρόσεχε, εἶπεν, μόνον, καί ἔγινε τό φῶς, καί ὑπεχώρησε τό σκοτάδι.
«Καί διεχώρισεν ὁ Θεός τό φῶς ἀπό τό σκοτάδι». Τι σημαίνει, «Διεχώρισεν»; Εἰς τόν καθένα ἔδωσεν ἰδιαίτερον τόπον, προσδιόρισε τόν κατάλληλον χρόνον. Καί ὅταν εἶχεν γίνει αὐτό, τότε ἔδωσεν εἰς τό καθένα τήν κατάλληλον ὀνομασίαν. «Ὠνόμασε, λέγει, ὁ Θεός τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα».
Εἶδες ἄριστην διάκρισην καί θαυμαστήν δημιουργίαν, ἡ ὁποῖα ὑπερβαίνει κάθε λογικήν καί ἡ ὁποία ἔγινε μόνον μέ τόν λόγον καί τήν προσταγήν;
Εἶδες πόσην συγκατάβασιν ἐχρησιμοποίησεν ὁ μακάριος αὐτός προφήτης, μᾶλλον δέ ὁ φιλάνθρωπος Θεός διά μέσου τῆς γλώσσης τοῦ προφῆτου διδάσκων τό ἀνθρώπινο γένος, νά γνωρίζῃ τήν τάξιν τῶν δημιουργημάτων, καί ποῖος εἶναι ό δημιουργός τοῦ σύμπαντος καί πῶς ἐδημιουργήθη τό καθένα;
Ἐπειδή λοιπόν τό ἀνθρώπινον γένος ἦτο ἀκόμη ἀτελέστερον καί δέν ἠμποροῦσε νά κατανοήσῃ τά τελειότερα, δι' αὐτό τό Ἅγιον Πνεῦμα ἀφοῦ ἐκίνησε τήν γλῶσσαν τοῦ προφῆτου σύμφωνα μέ τήν ἀδυναμίαν τῶν ἀκροατῶν, μᾶς διηγεῖται τά πάντα κατ' αὐτόν τόν τρόπον.
Καί διά νά μάθῃς ὅτι ἐξ αἰτίας τῆς ἀτελείας τῆς ἰδικῆς μας διανοίας ἐχρησιμοποίησεν αὐτήν τήν συγκατάβασιν τῆς διηγῆσεως, πρόσεχε τόν υἱόν τῆς βροντῆς, ὁ ὁποῖος ὅταν τό ἀνθρώπινον γένος προώδευσεν εἰς τήν ἀρετήν, δέν μετεχειρίζετο πλέον αὐτόν τόν τρόπον, ἀλλά ὡδηγοῦσε τούς ἀκροατάς τουεἰς τήν ὑψηλοτέραν διδασκαλίαν.
Διότι ἀφοῦ εἶπεν, «Εἰς την ἀρχήν ὑπῆρχεν ὁ Λόγος, καί ὁ Λόγος ἦτο ἀχώριστος ἀπό τόν Θεόν καί Θεός ἦτο ὁ Λόγος», ἐπρόσθεσεν»· «Ἦτο τό φῶς τό ἀληθινόν πού φωτίζει κάθε ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἔρχεται εἰς τόν κόσμον»(Ιω. 1, 1. 9). Διότι ὅπως ἀκριβῶς ἐδῶ τό αἰσθητόν αὐτό φῶς, ἀφοῦ ἐδημιούργηθη μέ τήν προσταγήν τοῦ Θεοῦ, ἀπέκρυψε τό ὁρατόν αὐτό σκοτάδι· ἔτσι καί τό πνευματικόν φῶς ἀπεμάκρυνε τό σκοτάδι τῆς πλάνης καί ὡδήγησε τούς εὑρισκομένους εἰς πλάνην πρός τήν ἀλήθειαν.
3. Ἄς δεχθοῦμεν λοιπόν μέ πολλήν εὐγνωμοσύνην τά διδάγματα ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν καί ἄς μήν παραβλέπωμεν τήν ἀλήθειαν, οὔτε νά παραμένωμεν εἰς τό σκοτάδι, ἀλλά ἄς σπεύδωμεν πρός τό φῶς καί ἄς πράττωμεν ἔργα ἄξια τοῦ φωτός καί τῆς ἡμέρας, ὅπως καί ὁ Παῦλος συμβουλεύει λέγων· «Ἄς συμπεριφερθῶμεν μέ εὐπρέπειαν ὡσάν νά εἶναι νά εἶναι ἡμέρα, καί ἄς μή πράττωμεν τά ἔργα πού γίνονται εἰς τό σκοτάδι»(Ρωμ. 13, 13).
«Καί ὠνόμασεν ὁ Θεός, λέγει ἡ Γραφή, τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα». Ἀλλά ἐκεῖνο πού μᾶς διέφυγεν ὀλίγον, εἶναι ἀνάγκη νά ἐπαναλάβωμεν πάλιν. Ἀφοῦ λοιπόν εἶπε, «Νά γίνῃ φῶς, καί ἔγινε φῶς», ἐπρόσθεσε· «Καί εἶδεν ὁ Θεός, ὅτι τό φῶς ἦτο καλόν». Πρόσεχε ἀγαπητέ, ἐδῶ, πόση εἶναι ἡ συγκατάβασις τῶν λόγων. Τί λοιπόν, προτοῦ ἀκόμη νά γίνῃ δέν ἐγνώριζεν, ὅτι ἦτο καλόν, ἀλλά μετά τήν δημιουργίαν τό θέαμα ἔδειξεν εἰς τόν δημιουργόν τήν ὀμορφιάν τοῦ δημιουργηθέντος;
Καί ποῖος θά ἠμποροῦσεν ἀπό τούς ἔχοντας νοῦν νά εἰπῇ αὐτό; Διότι ἐάν ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχει κάποιαν τέχνην, καί προτοῦ ἀκόμη κατασκευάσῃ τό δημιούργημά του, καί προτοῦ νά τού δώσῃ σχῆμα, γνωρίζει τήν ἀνάγκην, τήν ὁποίαν ἐξυπηρετεῖ τό γινόμενον ἀπό αὐτόν, πολύ περισσότερον ὁ δημιουργός τῶν πάντων, ὁ ὁποῖος ἔφερε μέ τόν λόγον του τά πάντα ἀπό τό μηδέν εἰς τήν ὕπαρξιν, ἐγνώριζε καί προτοῦ νά δημιουργηθῇ τό φῶς, ὅτι ἦτο καλόν.
Διά ποῖον λοιπόν λόγον ἐχρησιμοποίησεν αὐτήν τήν λέξιν; Ὁ μακάριος αὐτός προφήτης ὁμιλεῖ συγκαταβαίνων εἰς τήν ἀνθρωπίνην συνήθειαν. Καί ὅπως ἀκριβῶς οἱ ἄνθρωποι, ὅταν πράξουν κάτι μέ πολλήν ἐπιμέλειαν καί θέσουν τέλος εἰς τάς προσπάθειάς των, τότε ἀπό τήν ἐξέτασιν παρέχουν καί τόν ἔπαινον εἰς τά δημιουργήματά των· κατά τόν αὐτόν λοιπόν τρόπον καί ἡ Ἁγία Γραφή, συγκαταβαίνουσα τώρα εἰς τήν ἀδυναμίαν τῆς αἰσθήσεως μας, λέγει· «Καί εἶδεν ὁ Θεός τό φῶς ὅτι ἦτο καλόν», καί ὕστερα ἐπρόσθεσε· «Καί διεχώρισεν ὁ Θεός τό φῶς ἀπό τό σκοτάδι καί ὠνόμασεν ὁ Θεός τό φῶς ἡμέραν καί τό σκοτάδι ὠνόμασε νύκτα», καί ἔδωσεν εἰς τό καθένα κάποιαν ἰδιαιτέραν θέσιν, ὁρίζων ἀμέσως ἀπό τήν ἀρχήν εἰς τό καθένα κάποια χρονικά ὅρια, ὥστα νά διαφυλάσσουν αὐτά ἀπαραβίαστα διά παντός.
Καί αὐτό εἶναι δυνατόν νά τό ἀντιληφθῇ καθένας ἀπό τούς σκεπτομένους ὁρθῶς, πῶς ἀπό τότε μέχρι σήμερα οὔτε τό φῶς ὑπερέβη τά ἰδικά του ὅρια, οὔτε τό σκοτάδι παρέβη τήν ἰδικήν του τάξιν, διά νά προκαλέσῃ κάποιαν σύγχυσιν καί ἀταξίαν. Καί πράγματι αὐτό μόνον εἶναι ἀρκετόν νά ὀδηγήσῃ ἐκείνους, πού θέλουν νά φέρονται ἀγνωμόνως, πρός τήν πίστιν καί τήν ὑπακοήν τῶν λεγομένων ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν, διά νά μιμηθοῦν τουλάχιστον τήν τάξιν τῶν στοιχείων τῆς φύσεως, τά ὁποῖα τηροῦν ἀπαρέγκλιτον τήν πορεία των, καί νά μή ὑπερβαίνουν τά ἰδικά των μέτρα, ἀλλά νά γνωρίζουν καλά τήν φύσιν των.
Ἔπειτα, ἀφοῦ ἔδωσε εἰς τό καθένα τήν ὀνομασίαν καί συνένωσε καί τά δύο εἰς τό ἴδιον σημείον, λέγει· «Καί ἔγινεν βράδυ, καί ἔγινε πρωί, ἠμέρα πρώτη». Τό τέλος τῆς ἡμέρας καί τό τέλος τῆς νύκτας ὥρισε νά δεικνύῃ μίαν ἠμέραν, διά νά θέσῃ κάποιαν τάξιν καί συνέπειαν εἰς τά πράγματα καί νά μή ὑπάρχῃ καμμία σύγχυσις.
Ἀλλά ἡμποροῦμεν νά γνωρίζωμεν διδασκόμενοι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, μέ τήν γλῶσσαν τοῦ μακαρίου αὐτοῦ προφήτου, ποῖα ἐδημιουργήθησαν κατά τήν πρώτην μέραν καί ποῖα εἰς τάς ἄλλας. Καί αὐτό δέ εἶναι γνώρισμα τῆς συγκαταβάσεως τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ.
Διότι δέν εὑρίσκετο εἰς ἀμηχανίαν τό παντοδύναμον χέρι του καί ἡ ἄπειρος σοφία νά δημιουργήσῃ τά πάντα μέσα εἰς μίαν ἠμέραν. Καί διατί λέγω, μέσα εἰς μίαν ἡμέραν; Καί μέσα εἰς μίαν μόνον στιγμήν ἡμπορεῖ. Ἐπειδή ὅμως δέν ἐδημιούργησε τίποτε ἀπό τά ὄντα διά τήν ἰδικήν του ἀνάγκην, διότι δέν χρειάζεται τίποτε καθόσον εἶναι ἀνενδεής, ἀλλά κατασκεύασε τά πάντα ἀπό φιλανθρωπίαν καί ἀγαθότητα· δι' αὐτό δημιουργεῖ τμηματικά καί μᾶς παραδίδει σαφῆ διδασκαλίαν τῶν ἔργων μέ τήν γλῶσσαν τοῦ μακαρίου προφήτου, ὥστε ἀφοῦ μάθωμεν νέ ἀκρίβειαν νά μή συγκρουώμεθα μέ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κινοῦνται ἀπό ἀνθρωπίνας σκέψεις.
Ἐάν λοιπόν, ἀφοῦ ἔτσι ἔχουν δημιουργηθῇ αὐτά, ὑπάρχουν μερικοί οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονται ὅτι ὅλα τά ὄντα ἔχουν γίνει μόνα των, ἐάν δέν ἐχρησιμοποιοῦσε τόσην συγκατάβασιν καί διδασκαλίαν, τί δέν θά ἐτολμοῦσαν ἐκεῖνοι, πού προσπαθοῦν νά λέγουν καί νά κάνουν τά πάντα ἐναντίον τῆς ἰδικῆς των σωτηρίας;
4. Τί λοιπόν θά ἠμποροῦσε νά εἶναι περισσότερον ἄθλιον καί ἀνόητον ἀπό ἐκείνους, πού ἐπιχειροῦν νά λέγουν αὐτά καί ἰσχυρίζονται, ὅτι τά ὄντα ἔχουν γίνει μόνα των καί στεροῦν ὅλην τήν δημιουργίαν ἀπό τήν πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ;
Διότι πῶς θά ἠμποροῦσε νά εἶναι λογικόν, εἰπέ μου, τά τόσον πολλά στοιχεῖα καί ἡ τόσον ἀρμονική διάταξις τοῦ σύμπαντος νά διευθύνωνται χωρίς κάποιον, πού νά τά κυβερνᾷ καί νά ἐξουσιάζῃ τά πάντα;
Καί ἕνα πλοῖον μέν δέν θά ἠμπορέσῃ ποτέ χωρίς κυβερνήτην νά διασχίσῃ τά κύματα τῆς θαλάσσης, οὔτε ὁ στρατιώτης νά πράξῃ κάτι ἡρωικόν χωρίς νά προΐσταται ὁ στρατηγός, οὔτε σπίτι νά στερεοποιηθῇ χωρίς νά εἶναι παρών ὁ κτίστης· ὁ δέ ἄπειρος αὐτός κόσμος καί ἡ ἀρμονική διάταξις τῶν στοιχείων αὐτῶν ἠμποροῦσε νά κινῆται ἀπλᾶ καί τυχαῖα, χωρίς νά ὑπάρχῃ κάποιος, ὁ ὁποῖος ἠμποροῦσε νά διευθύνῃ τά πάντα καί κατά τήν ἰδικήν του σοφίαν νά συγκρατῇ καί νά βαστάζῃ ὅλα τά ὁρατά;
Ἀλλά διατί προσπαθοῦμεν ἀκόμη νά ἐπιδεικνύωμεν εἰς ἐκείνους αὐτά, τά ὁποῖα, σύμφωνα μέ τήν παροιμίαν, ἔχουν καταστῇ φανερά καί εἰς τούς τυφλούς; Ὅμως ἄς μή παραλείπωμεν νά παρουσιάζωμεν εἰς αὐτούς τά διδάγματα ἀπό τήν Ἁγίαν Γραφήν καί νά φροντίζωμεν μέ κάθε μέσον διά νά ἀπαλλάξωμεν αὐτούς ἀπό τήν πλάνην καί νά τούς ἐπαναφέρωμεν πρός τήν ἀλήθειαν.
Διότι καί ἐάν εἶναι προκατειλημμένοι ἀκόμη ἀπό τήν πλάνην, ὅμως εἶναι τοῦ ἰδίου γένους μέ ἡμᾶς, καί πρέπει νά φροντίζωμεν πολύ δι' αὐτούς, καί ποτέ νά μήν εὐρισκώμεθα εἰς λήθαργον, ἀλλά νά ἐπιδεικνύωμεν τά ἰδικά των μέ πολλήν ἐπιμέλειαν καί νά παρέχωμεν εἰς αὐτούς τήν κατάλληλον θεραπείαν, διά νά ἐπανέλθουν ἀργά λοιπόν κάποτε εἰς τήν πραγματικήν ὑγείαν.
Διότι τίποτε δέν εἶναι εἰς τόν Θεόν τόσον περιζήτητον, ὅπως ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Καί φωνάζει ὁ Παῦλος λέγων, «Ὁ Θεός θέλει ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νά σωθοῦν καί νά λάβουν πλήρην γνώσιν τῆς ἀληθείας»(Α΄ Τιμ. 2,4).
Ἐπίσης καί ὁ ἴδιος ο Θεός λέγει· «Δεν θέλω τόν θάνατο του ἀσεβοῦς, ὅπως τήν ἐπιστροφήν αὐτοῦ καί τήν ζωήν του» (Ιεζ.18,23). Διότι δι' αὐτό κάι ἔκανε τήν πλάσιν αὐτήν ὅλην καί ἐδημιούργησεν ἡμᾶς, ὄχι διά νά χανώμεθα, οὔτε διά νά μᾶς ἐξαποστείλλῃ εἰς τήν κόλασιν, ἀλλά διά νά μᾶς σώσῃ καί νά μᾶς χαρίσῃ τήν ἀπόλαυσιν τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἀφοῦ μᾶς ἀπαλλάξῃ ἀπό τήν πλάνην.
Την βασιλείαν λοιπόν μᾶς τήν προητοίμασεν, ὄχι τώρα μετά τήν δημιουργίαν, ἀλλά ἀπό καταβολῆς κόσμου, καθώς ὁ Χριστός λέγει, «Ἐλάτε σεῖς, πού εἶσθε εὐλογημένοι ἀπό τόν Πατέρα μου, κληρονομήσατε τήν βασιλείαν, ἡ ὁποία ἔχει ἐτοιμασθῇ διά σᾶς, ἀφ ὅτου ἐθεμελιώνετο ὁ κόσμος» (Ματθ. 25, 34).
Πρόσεξε τήν φιλανθρωπίαν τοῦ Κυρίου, πῶς καί πριν ἀπό τήν δημιουργίαν, καί προτοῦ ἀκόμη νά πλάσῃ τόν ἄνθρωπον πρός χάριν του ἡτοίμασε τά ἄπειρα ἀγαθά, ἀποδεικνύων πόσον φροντίζει διά τό ἰδικόν μας γένος καί ὅτι θέλει ὅλοι νά σωθοῦν.
Ἔχοντες λοιπόν τέτοιον Κύριον, τόσον φιλάνθρωπον, τόσον ἀγαθόν, τόσον πρᾶον, ἄς φροντίζωμεν διά τήν σωτηρίαν μας καί τῶν ἰδικῶν μας ἀδελφῶν. Διότι αὐτό θά γίνῃ βάσις καί τῆς ἰδικῆς μας σωτηρίας, ὅταν δηλαδή δέν φροντίζωμεν μόνον διά τούς ἑαυτούς μας, ἀλλά ὅταν ὠφελοῦμεν καί τόν πλησίον μας καί τόν ὁδηγοῦμεν πρός τόν δρόμον τῆς ἀληθείας.
Καί διά νά μάθης, πόσον ἀγαθόν εἶναι τό νά ἠμπορέσῃς μαζί μέ τήν ἰδικήν σου σωτηρίαν καί ἄλλον νά κερδίσῃς, ἄκουσε τόν προφήτην, ὁ ὀποῖος ἐκπροσωπῶν τόν Θεόν λέγει· «Έκείνος πού ὀδηγεῖ τόν ἄνθρωπον εἰς τιμιότητα ἀπό τήν κακίαν, θά εἶναι ὡς στόμα μου»(Ιερ. 15, 19). Τί ὅμως σημαίνει αὐτό;
Ἐκείνος πού ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπον, λέγει, ἀπό τήν πλάνην πρός τήν ἀλήθειαν ἤ ἀπό τήν κακίαν ὁδηγεῖ τόν πλησίον πρός τήν ἀρετήν, μιμεῖται ἐμέ κατά τήν ἀνθρώπινην δύναμιν. Διότι καί αὐτός διά τίποτε ἄλλο, ἄν καί ἦτο Θεός, ὑπεδύθητήν ἰδικήν μας σάρκα, καί ὅλα τά ἄλλα τά ἀνθρώπινα ὑπέμεινεν, ἀφοῦ βεβαίως καί τόν σταυρόν κατεδέχθη, διά νά ἐλευθερώσῃ ἀπό τήν κατάραν ἡμᾶς, πού εἴχαμεν προδοθῇ ἀπό τάς ἀμαρτίας;
Και φωνάζει αὐτό ὁ Παῦλος λέγων· «Ὁ Χριστός μᾶς ἐξηγόρασεν ἀπό τήν κατάραν τοῦ νόμου, γενόμενος πρός χάριν μας καταραμένος». Ἐάν λοιπόν αὐτός ἐνῶ εἶναι Θεός καί ἔχει τήν ἀσύλληπτον ἐκείνην οὐσίαν, ἀπό ἄπειρον φιλανθρωπίαν κατεδέχθη ὅλα αὐτά δι' ἡμάς καί τήν ἰδικήν μας σωτηρίαν, τί δέν θά ἦτο δίκαιον νά ἐπιδείξωμεν διά τούς συνανθρώπους μας καί τά ἰδικά μας μέλη, ὥστε νά ἀρπάσωμεν αὐτούς ἀπό τό στόμα τοῦ διαβόλου καί νά τούς ὀδηγήσωμεν πρός τόν δρόμον τῆς ἀρετῆς;
Διότι ὅσον ἀνωτέρα εἶναι ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, τόσον μεγαλυτέρα ἀμοιβήν ἀξιώνονται ἀπό ἐκείνους, πού βοηθοῦν τούς ἔχοντας ἀνάγκην μέ χρήματα, αὐτοί, οἱ ὁποῖοι μέ συμβουλάς καί συνεχῆ διδασκαλίαν ὁδηγοῦν τούς ἀδιάφορους καί τούς ἀποθαρρυνομένους εἰς τόν εὐθύν δρόμον καί δεικνύουν ἀφ' ἑνός μέ τήν ἀσχημίαν τῆς κακίας, ἀφ' ἐτέρου δέ τήν μεγάλην ὀμορφιάν τῆς κατά Θεόν ἀρετῆς.
5. Γνωρίζοντες λοιπόν ὅλα αὐτά, ἄς συζητοῦμεν μέ τούς ἄλλους, ἀντί ὅλων τῶν ἄλλων τῶν βιοτικῶν πραγμάτων, διά τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς, ὁδηγούντες αὐτούς εἰς αὐτήν τήν φροντίδα.
Διότι εἶναι πολύ ἀγαπητόν νά ἡμπορέσῃ ἡ ψυχή, πού διαρκῶς ἀκούει αὐτά, νά συνέλθῃ ἀπό τήν ἄβυσσον τῶν κακῶν, τά ὁποῖα ὑπάρχουν ἄφθονα μεταξύ μας, καί νά νικήσῃ τήν ἐξέγερσιν τῶν παθῶν, τά ὁποῖα συνεχῶς πολιορκοῦν τήν ἰδικήν μας ψυχήν.
Και δι' αὐτό πρέπει νά ἀγρυπνοῦμεν πολύ, ἀφοῦ ὁ πόλεμός μας καί διαρκής εἶναι καί ποτέ δέν ἔχει ἀνακωχήν· διά τοῦτο καί ὁ Παῦλος, ὅταν ἔγραφε πρός τούς Ἐφεσίους ἔλεγε· «Δέν εἶναι ἡ πάλη μας πρός ἀντιπάλους ὁμοίους μας, μέ αἶμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας, πού ἄρχουν εἰς τό σκοτάδι τοῦ αἰῶνος αὐτοῦ, πρός τά πνευματικά ὅντα τῆς πονηρίας, πού κατοικοῦν εἰς τούς οὐρανούς»(Εφ. 6, 12).
Νά μή νομίσετε, λέγει, ὅτι ἔχομεν ἐνώπιόν μας ἕνα τυχαῖον ἀγῶνα· ἡ πάλη μας δέν εἶναι πρός συνανθρώπους μας, οὔτε εἶναι ἴση ἡ παράταξίς μας.
Διότι ἄν καί ἔχομεν σῶμα, ἔχομεν προσταχθῇ νά πολεμοῦμεν μέ ἀσωμάτους δυνάμεις· ἀλλά μή φοβηθῆτε, διότι ἐάν καί ἡ μάχη εἶναι ἄνισος, εἶναι ὅμως μεγάλη ἡ δύναμις τῶν ἰδικῶν μας ὅπλων.
Διότι ἐπρόσθεσεν αὐτά, σχεδόν ὥσάν νά ἔλεγεν, ἐπειδή ἐγνωρίσατε τήν φύσιν τῶν ἐχθρῶν, νά μή χάσετε τό θάρρος, οὔτε νά ἀδρανήσετε πρός τήν πάλην. Ἀλλά «Δι' αὐτό ἐνδυθῆτε ὁλόκληρον τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, διἀ νά ἠμπορέσετε νά ἀντιστέκεσθε εἰς τά τεχνάσματα τοῦ διαβόλου»(Εφ. 6,11).
Διότι εἶναι πολλά τά τεχνάσματα αὐτοῦ, δηλαδή οἱ τρόποι, μέ τούς ὁποίους ἐπιχειρεῖ νά ὑπονομεύσῃ τούς περισσότερον ἀδρανεῖς, καί πρέπει νά τούς γνωρίζωμεν πολύ καλά, διά νά ἀποφύγωμεν τάς ἀφορμάς του, καί νά μή ἀφήνωμεν καμμίαν εἴσοδον εἰς αὐτόν, ἀλλά νά ἐπιδεικνύωμεν καί ἀκρίβειαν γλώσσης, καί σταθερότητα ὀφθαλμῶν, καί καθαρότητα σκέψεως καί διαρκῶς νά εἴμεθα ἔτοιμοι διά τόν ἀγῶνα, ὡσάν κάποιο θηρίον νά ἔρχεται ἐναντίον μας καί νά ἐπιχειρῇ νά μᾶς κατασπαράξῃ.
Διά τοῦτο λοιπόν καί ἡ οὐρανομήκης ἐκείνη ψυχή, ὁ διδάσκαλος τῶν ἐθνῶν, ἡ γλῶσσα τῆς οἰκουμένης, ἐκεῖνος πού ἐπιχειρεῖ τά πάντα διά τήν σωτηρίαν τῶν μαθητῶν, ἀφοῦ εἶπεν, «Ἐνδυθῆτε ὅλα τά ὅπλα τοῦ Θεοῦ», πάλιν ἐπρόσθεσε, προφυλάσσων ἡμᾶς ἀπό παντοῦ καί καθιστῶν ἡμᾶς ἀκαταβλήτους, λέγων ἔτσι· «Σταθῆτε λοιπόν, ἀφοῦ ζωσθῆτε ὡς ἄλλην ζώνην τήν ἀλήθειαν, καί ἐνδυθῆτε τόν θώρακα τῆς πίστεως καί φορέσετε εἰς τά πόδια σας τήν ἐτοιμασίαν τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης. Μαζί μέ ὅλα αὐτά φορέσατε τήν ἀσπίδα τῆς πίστεως, μέ τήν ὁποία θά ἠμπορέσετε νά σβήσετε ὅλα τά πύρινα βέλη τοῦ πονηροῦ, καί δεχθῆτε τήν περικεφαλαίαν τῆς σωτηρίας καί τήν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ἡ ὁποῖα εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ»(Εφ. 6, 14-17).
Εἶδες πῶς ἐπροφύλαξεν ἀπό παντοῦ ὅλα τά μέλη τοῦ σώματος καί ὅπως ἀκριβῶς ὅταν κανείς πρόκειται νά μᾶς ἐξαγάγῃ εἰς κάποιον πόλεμον, ἔτσι κατά πρῶτον μέν ἐπροφύλαξε μέ τήν ζώνην, ὥστε νά τρέχωμεν μέ εὐκολίαν, ἔπειτα ἐφόρεσε τόν θώρακα, διά νά μή μᾶς κτυποῦν τά βέλη καί ἐξησφάλισε τά πόδια καί ἀπό παντοῦ ἐπροφύλαξε μέ τήν πίστην; Διότι αὐτή, λέγει, αὐτή θά ἡμπορέσῃ νά σβήσῃ καί τά πύρινα βέλη τοῦ πονηροῦ.
Ποῖα ὅμως εἶναι τά βέλη τοῦ διαβόλου; Αἱ πονηραί ἐπιθυμίαι, αἱ ἀκάθαρτοι σκέψεις, τά καταστρεπτικά πάθη, ὁ θυμός, ἡ βασκανία, ὁ φθόνος, ἡ ὀργή, τό μῖσος, ἡ ἐπιθυμία τῶν χρημάτων καί κάθε ἄλλη ἀπερισκεψία. Ὅλα αὐτά, λέγει, θά ἡμπορέσῃ νά τά σβήσῃ ἡ μάχαιρα τοῦ Πνεύματος.
Καί διατί λέγω θά τά σβήσῃ; Ἀκόμη καί αὐτό τό κεφάλι τοῦ ἐχθροῦ θά ἡμπορέσῃ νά ἀποκόψῃ. Εἶδες πῶς ἐνίσχυσε τούς μαθητάς; Πώς τούς κατέστησε ἰσχυρότερους ἀπό τόν σίδηρον, ἐνῷ ἦσαν μαλακότεροι ἀπό τό κερί; Ἐπειδή λοιπόν ὁ πόλεμός μας δέν εἶναι ἐναντίον ἀνθρώπων, πού ἔχουν σάρκα καί αἶμα, ἀλλά ἐναντίον ἀσωμάτων δυνάμεων, δι' αὐτό οὔτε ὅπλα σαρκικά μᾶς ἐχορήγησεν, ἀλλά ὅλα πνευματικά καί τόσον λαμπερά, ὥστε ὁ πονηρός ἐκεῖνος δαίμων νά μή ἠμπορέσῃ οὔτε τήν λάμψιν αὐτῶν νά ὑποφέρῃ.
6. Φέροντες λοιπόν τέτοια ὅπλα ἄς μή φοβούμεθα τήν πάλιν, οὔτε νά ἀποφεύγωμεν τήν σύγκρουσιν, ἀλλά οὔτε καί νά εἴμεθα ἀδιάφοροι. Διότι ὅπως, ὅταν εἴμεθα νηφάλιοι, ποτέ δέν θά ἠμπορέσῃ ὁ πονηρός ἐκεῖνος δαίμων νά νικήσῃ τήν δύναμιν τῶν ὅπλων μας, ἐάν θέλωμεν νά καταστήσωμεν ἀνίσχυρα τά τεχνάσματα αὐτοῦ· ἔτσι, ἐάν εἴμεθα ἀδιάφοροι, δέν θά ἔχωμεν κανένα κέρδος, ἐπειδή ὁ ἐχθρός τῆς ἰδικῆς μας σωτηρίας εἶναι ἄγρυπνος καί κάνει τά πάντα ἐναντίον της.
Ἀπό παντοῦ λοιπόν ἄς ὁπλίζωμεν τούς ἑαυτούς μας, ἀποφεύγοντες καί τά λόγια, ἀπέχοντες καί ἀπό πράγματα, πού ἠμποροῦν νά μᾶς βλάπτουν, καί μαζί μέ τήν ἀποχήν ἀπό τά φαγητά καί τήν ἄλλην ἀρετήν ἄς ἐπιδεικνύωμεν καί τήν γενναιοδωρίαν πρός τούς πτωχούς, γνωρίζοντες πόση θά εἶναι ἡ ἀνταπόδοσις εἰς ἡμᾶς διά τήν βοήθειαν πρός αὐτούς. «Διότι ἐκεῖνος πού δίδει ἐλεημοσύνην εἰς τόν πτωχόν, λέγει ἡ Γραφή, δανείζει τόν Θεόν»(Παροιμ. 19, 17).
Βλέπετε τήν περίεργον καί παράδοξον φύσιν τοῦ δανείου. Ἄλλος εἶναι ἐκεῖνος, πού λαμβάνει καί ἄλλος καθίσταται ὑπεύθυνος διά τό ἰδικόν του δάνειον· καί ὅχι μόνον αὐτό, ἀλλά ὅτι εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ δανείου αὐτοῦ δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποστῇ ἀδικίαν, οὔτε κάποιαν ἄλλην ζημίαν.
Οὔτε βεβαίως, ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει ἐδῶ, ὑπόσχεται νά ἀνταποδώσῃ μόνον τό ἕνα τοῖς ἕκατόν, ἀλλά ἑκατονταπλάσια τῶν διδομένων, καί οὔτε σταματᾶ μέχρις ἑδῶ, ἀλλά αὐτά μέν εἰς τό παρόν, καί εἰς τό μέλλον δέ τήν ζωήν τήν αἰώνιον.
Καί εἰς μέν τήν παροῦσαν ζωήν, ἐάν κάποιος μᾶς ὑπέσχετο, ὅτι θά μᾶς δώσῃ διπλάσια μόνον τῶν διδομένων ἀπό ἡμᾶς, θά ἐριψοκινδυνεύαμεν πρόθυμα ὅλην τήν περιουσίαν μας, ὅπου ὑπάρχει πολλάς φοράς μεγάλη ἀδικία καί πολλαί ὑπερβολαί τῶν πλεονεκτῶν.
Διότι καί πολλοί ἀπό τούς πλησιεστέρους συγγνεῖς δέν ἔδωσαν οὔτε ἀπό αὐτό, πού ἐδανείσθησαν, εἰς τούς δανειστάς, ἤ ἐπειδή ἠνέχθησαν αὐτό ἐξ αἰτίας τῆς ἀχαριστίας ἤ ἐπειδή ἠμποδίσθησαν πολλάκις ἀπό τήν πτωχείαν.
Διά τόν Κύριον ὅμως τῶν πάντων δέν εἶναι δυνατόν νἀ ὑπολογισθῇ τίποτε τέτοιο, ἀλλά καί τό δάνειον παραμένει ἀκέραιον καί ὑπόσχεται ὅτι θά δώσει ἑκατονταπλάσια διά λογαριασμόν τῶν δανειστῶν μετά ἀπό αὐτό καί μᾶς ἐξασφαλίζει εἰς τό μέλλον τήν αἰώνιον ζωήν.
Ποία λοιπόν ἀπολογία μένει εἰς ἡμᾶς, οἱ ὁποῖοι δέν σπεύδομεν καί δέν ἐπειγόμεθα νά λάβωμεν ἀντί τῶν ὀλίγων ἑκατονταπλάσια καί ἀντί τῶν παρόντων τά μέλλοντα καί ἀντί τῶν προσκαίρων τά αἰώνια, ἀλλά μέ αὐχαρίστησιν ἀπομονώνομεν τά χρήματα μέ θύρας καί μοχλούς καί οἱ ὁποῖοι δέν θέλωμεν νά δανείσωμεν τώρα εἰς τούς ἔχοντας ἀνάγκην αὐτά, τά ὁποῖα εἶναι ἀποθηκευμένα ἀπλῶς καί χωρίς σκοπόν, διά νά ἀπολαύσωμεν εἰς τήν μέλλουσαν ζωήν τήν προστασίαν ἀπό αὐτά;
«Κάμετε λοιπόν διά τό καλόν σας φίλους ἀπό τόν πλοῦτον, πού εἶναι ἄδικος, ὥστε ὅταν ἀποθάνετε, νά σᾶς ὑποδεχθοῦν αὐτοί εἰς τάς αἰωνίους σκηνάς τοῦ παραδείσου»(Λουκ. 16,9). Καί γνωρίζω, ὅτι πολλοί ὄχι μόνον δέν ἐπιδοκιμάζουν τά λεγόμενά μου, ἀλλά καί ὡσάν νά ἀκούουν κάποιαν φλυαρίαν καί μῦθον δέν προσέχουν εἰς τά ἰδικά μου λόγια.
Ἀλλά ἐγώ καί δι' αὐτό θλίβομαι καί πονῶ, διότι οὔτε ἡ ἐμπειρία τῶν πραγμάτων, οὔτε ἡ μεγάλη ὑπόσχεσις τοῦ Θεοῦ, οὔτε ὁ φόβος τῶν μελλοντικῶν δεινῶν, οὔτε αἱ καθημεριναί μας συμβουλαί ἠμπόρεσαν νά πλησιάσουν αὐτούς· καί δέν θά παύσω οὔτε ἔτσι τήν συμβουλήν μου αὐτήν, μέχρις ὅτου θά ἡμπορέσω μέ τήν συνεχῆ προσπάθειαν νά ὑπερισχύσω καί νά ὁδηγήσω αὐτούς εἰς τήν νηφαλιότητα καί τούς ἐπαναφέρω ἀπό τήν κραιπάλην καί τό μεθύσι, τό ὁποῖον ἐπροκάλεσεν ἐπιθυμία τῶν χρημάτων, ἀφοῦ ἐθόλωσε τήν σκέψιν.
Γνωρίζω βεβαίως, γνωρίζω ὅτι μετά τήν χάριν τοῦ Θεοῦ καί οἱ συνεχεῖς λόγοι μου καί ἡ ἄσκησις ἀπό τήν νηστείαν θά ἠμπορέσῃ νά ἀπαλλάξῃ ἀργά βεβαίως κάποτε αὐτούς ἀπό τήν φοβεράν αὐτήν ἀσθένειαν καί νά τούς ἐπαναφέρη εἰς πλήρη ὑγείαν, διά νά ἀπαλλαγοῦν καί αὐτοί ἀπό τήν τιμωρίαν, πού ἐπικρέμαται δι' αὐτά, καί ἡμεῖς νά ἀπαλλαγοῦμεν ἀπό τήν λύπην, καί νά ἀναπέμψωμεν δι' ὅλα δόξαν εἰς τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, τώρα καί πάντοτε, καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Διαβάστε επίσης (για πρώτη φορά στο διαδίκτυο):
Ιωάννου Χρυσοστόμου: Β΄ ομιλία εις την Γένεσιν
Ιωάννου Χρυσοστόμου: Α΄ ομιλία εις την Γένεσιν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.